چرا شورای دفاع تشکیل شد؟؛ ایران خود را برای جنگ آماده می‌کند؟
تشکیل «شورای دفاع» از سوی شورای عالی امنیت ملی، اگرچه می‌تواند پاسخی به احتمال ازسرگیری جنگ با اسرائیل باشد، اما از نگاه برخی کارشناسان تلاشی برای مهار پراکندگی ساختاری قدرت و گامی در مسیر نوسازی سیاسی در ایران تلقی می‌شود.
جهان صنعت نیوز، به‌تازگی شورای عالی امنیت ملی از تشکیل نهادی تازه با عنوان «شورای دفاع» خبر داده است. این تصمیم با واکنش‌های مختلفی در فضای تحلیلی کشور روبه‌رو شده است. برخی ناظران تشکیل این شورا را نشانه‌ای از آماده‌سازی جمهوری اسلامی برای مواجهه احتمالی با جنگی تازه با اسرائیل می‌دانند. با این حال، در نگاهی دیگر تحلیل‌گرانی مانند احمد زیدآبادی بر این باورند که ریشه‌های تشکیل این شورا را باید در تلاش برای مهار پراکندگی قدرت و ناکارآمدی تصمیم‌گیری‌های کلان جست‌وجو کرد.
پراکندگی قدرت؛ چالش مزمن نظام حکمرانی
زیدآبادی در مطلبی با عنوان «شورای دفاع و نوسازی سیاسی» در روزنامه «هم‌میهن» توضیح می‌دهد که برخلاف تصور عمومی مبنی بر تمرکز قدرت در جمهوری اسلامی، واقعیت موجود حکایت از پراکندگی شدید و بی‌قاعده اقتدار سیاسی دارد. در قانون اساسی نهادهای متعددی با اختیارات گاه متداخل تعریف شده‌اند که حتی کارشناسان حقوقی نیز نمی‌توانند مرز دقیق مسئولیت‌ها و اختیارات آنها را مشخص کنند.
علاوه بر این، طی سالیان گذشته مجموعه‌ای از نهادهای تبعی، دولتی، شبه‌دولتی و غیردولتی شکل گرفته‌اند که با ورود به حوزه‌های اصلی تصمیم‌گیری، باعث تداخل وظایف و ناکارآمدی گسترده در ساختار حکمرانی شده‌اند. به تعبیر برخی تحلیل‌گران، وضعیت فعلی به نوعی «ملوک‌الطوایفی مدرن» در درون نظام اداری کشور منجر شده که نه‌تنها تصمیم‌گیری را دشوار کرده، بلکه اجرای تصمیمات اتخاذشده را نیز تقریباً ناممکن ساخته است.
در مواجهه با این شرایط، راه‌اندازی شوراهای عالی در حوزه‌های مختلف، راه‌حلی متداول بوده است. اما تجربه نشان داده که این شوراها به‌جای حل مشکل، به بخشی از آن تبدیل شده‌اند. آنها نتوانسته‌اند از عهده نظم‌بخشی به ساختار تصمیم‌گیری برآیند و صرفاً موجب سردرگمی بیشتر در فرآیندهای اداری و سیاسی شده‌اند.
بر همین اساس، زیدآبادی هشدار می‌دهد که اگر «شورای دفاع» نیز مانند دیگر شوراهای عالی عمل کند، صرفاً به یکی دیگر از نهادهای ناکارآمد در مجموعه حاکمیتی تبدیل خواهد شد.
از نگاه نویسنده، شورای دفاع در صورتی می‌تواند به نهادی مؤثر تبدیل شود که سه شرط اساسی را رعایت کند:
نخست، شفافیت کامل در حوزه وظایف، اختیارات و مسئولیت‌ها؛ دوم، سلب قدرت واقعی از نهادهای موازی و مانع‌ساز؛ و سوم، انتخاب اعضای متخصص، خوشنام و برخوردار از اعتماد عمومی.
زیدآبادی تأکید می‌کند که اگر اعضای این شورا از میان چهره‌های تکراری و فاقد درک عمیق از بحران‌های کشور انتخاب شوند، نمی‌توان انتظار داشت که این نهاد بتواند بر ناکارآمدی‌های مزمن فائق آید یا اعتماد عمومی را جلب کند. اعتماد مردم، مهم‌ترین سرمایه‌ای است که می‌تواند به شورای دفاع قدرت لازم برای حل بحران‌های امنیتی و ساختاری بدهد.
در نهایت، زیدآبادی نتیجه می‌گیرد که کشور برای عبور از بحران‌های پیچیده و بی‌سابقه کنونی، نیازمند نوسازی ساختاری و سیاسی عمیق است. شورای دفاع اگر به‌درستی طراحی و اجرایی شود، می‌تواند یکی از گام‌های مهم در این مسیر باشد، اما در غیر این‌صورت، صرفاً به افزوده‌شدن یک نهاد دیگر به فهرست ساختارهای ناکارآمد منجر خواهد شد.
سیاسیلینک کوتاه :