قسط بدون بهره؛ خرید کن، بعداً پرداخت کن

جهان صنعت نیوز، خرید آنلاین بوریتو، بلیت جشنواره موسیقی و حتی تزریق بوتاکس تنها بخشی از کالاها و خدماتی هستند که اکنون در آمریکا می‌توان آن‌ها را با استفاده از روش «الان بخر، بعداً پرداخت کن» (BNPL) تهیه کرد؛ شیوه‌ای که برای برخی نشانه‌ای از مصرف‌گرایی افراطی و برای برخی دیگر، مدلی خطرناک از اعتباردهی بدون نظارت بانکی است.

رشد انفجاری بازار BNPL در سطح جهان

با وجود انتقادات، بازار BNPL با سرعتی بی‌سابقه در حال گسترش است. طبق گزارش شرکت Worldpay، حجم تراکنش‌های انجام‌شده از طریق این روش در سال گذشته به ۳۴۲ میلیارد دلار رسید، در حالی که ده سال پیش این رقم تنها ۲ میلیارد دلار بود. ورود بانک‌های بزرگی مانند JPMorgan Chase و شرکت‌هایی مانند PayPal به این حوزه، در کنار توسعه خدمات BNPL به بازارهای B2B، نشان از ظرفیت عظیم این مدل دارد. بازار جدیدی نیز برای خرید و فروش سبدهای بدهی BNPL در حال شکل‌گیری است؛ سبدهایی که اغلب توسط شرکت‌های سرمایه‌گذاری خریداری می‌شوند.

از خیاطی قرن نوزدهم تا فین‌تک‌های قرن بیست‌ویکم

ایده اعطای وام در زمان خرید، ریشه‌ای تاریخی دارد. در سال ۱۸۵۶، آیزاک سینگر و ادوارد کلارک، چرخ‌خیاطی‌های خود را به‌صورت اقساطی فروختند و موفق شدند. امروز، شرکت‌هایی مانند Klarna (سوئد) و Affirm (آمریکا) همین مدل را با فناوری‌های نوین پیاده‌سازی می‌کنند. آن‌ها هزینه کامل خرید را به فروشنده پرداخت کرده و درصدی به‌عنوان کارمزد دریافت می‌کنند. مشتری نیز معمولاً در چهار قسط طی شش هفته، بدون بهره، مبلغ را بازپرداخت می‌کند.

با اینکه استفاده از BNPL در میان نسل‌های قدیمی همچنان محدود است، جوانان و نسل Z به‌طور فزاینده‌ای از این مدل بهره می‌برند. در حالی که کمتر از ۲٪ مشتریان متولد قبل از ۱۹۶۵ در بانک آمریکا بدهی BNPL دارند، این رقم برای نسل جوان به ۱۰٪ می‌رسد. در کشورهایی مانند سوئد، بیش از ۲۰٪ خریدهای آنلاین از این طریق انجام می‌شود، در حالی که این رقم در آمریکا کمتر از ۶٪ است. شرکت‌های نوظهور مانند Addi در کلمبیا، Atome در سنگاپور و Tamara در عربستان سعودی نیز وارد این عرصه شده‌اند.

مرزهای محو بین فین‌تک و بانکداری سنتی

شرکت‌های BNPL به‌سرعت در حال تبدیل‌شدن به بازیگران اصلی خدمات مالی هستند. Klarna از سال ۲۰۱۷ در اروپا به‌عنوان بانک فعالیت می‌کند و قصد دارد با کمک هوش مصنوعی به دستیار مالی دیجیتال تبدیل شود. Affirm نیز با معرفی کارت نقدی جدید خود، امکان استفاده از BNPL را در فروشگاه‌های فیزیکی فراهم کرده است. این شرکت‌ها حالا در کیف‌پول‌های دیجیتال اپل و گوگل نیز ادغام شده‌اند.

در مقابل، شرکت‌هایی مانند PayPal نیز خدمات BNPL را به سبد خود افزوده‌اند. این شرکت تنها در سال گذشته ۳۳ میلیارد دلار تراکنش BNPL انجام داده است. بانک‌ها نیز به مشتریان اجازه می‌دهند پرداخت‌های بزرگ را به اقساط تقسیم کنند. همکاری‌های اخیر Klarna با شرکت‌های Adyen، JPMorgan Payments و Stripe موجب شده تا خدمات آن به میلیون‌ها فروشنده ارائه شود.

تحول در بازار اعتبارات تجاری (B2B)

برخی استارت‌آپ‌ها با هدف تحول در بازار اعتبارات تجاری وارد میدان شده‌اند؛ بازاری که در آن تأمین‌کنندگان به خریداران خود اعتبار می‌دهند. این بازار با ۴.۹ تریلیون دلار حجم در آمریکا، چهار برابر بازار کارت‌های اعتباری است و به شدت نیازمند نوآوری است. شرکت‌هایی مانند Billie و Hokodo تلاش دارند این فرآیند را با استفاده از BNPL ساده و کارآمد کنند. بر اساس گزارش‌ها، با ارائه BNPL به کسب‌وکارهای کوچک، متوسط سبد خرید آن‌ها تا ۴۰٪ افزایش می‌یابد.

برای تأمین سرمایه مورد نیاز جهت رشد سریع، بسیاری از شرکت‌های BNPL بدهی‌های خود را در قالب اوراق بهادار به فروش می‌رسانند. علی‌رغم طنزهای رسانه‌ای درباره «اوراق قرضه‌ی بوریتو»، بازار این بدهی‌ها در حال رونق است. سرمایه‌گذارانی چون Elliott Advisors و KKR، سبدهای بزرگی از بدهی‌های Klarna و PayPal را خریداری کرده‌اند. شرکت Affirm نیز تاکنون حدود ۱۲ میلیارد دلار اوراق با پشتوانه BNPL منتشر کرده است.

گرچه نگرانی‌هایی در مورد وام‌گیری بیش از حد مصرف‌کنندگان وجود دارد، داده‌ها تصویر متعادلی ارائه می‌دهند. نرخ نکول در BNPL هنوز کمتر از کارت‌های اعتباری است. تحقیقات فدرال رزرو آمریکا نشان می‌دهد که درصد مشتریانی که دیر پرداخت می‌کنند، از ۱۵٪ در ۲۰۲۱ به ۲۴٪ در ۲۰۲۴ رسیده، اما همچنان نسبت به سایر اشکال اعتبار پایین‌تر است. CFPB نیز تأکید دارد که استفاده از BNPL منجر به افزایش وام‌گیری یا فشار مالی بیشتر نمی‌شود.

شرکت FICO، ارائه‌دهنده اصلی امتیازهای اعتباری در آمریکا، اعلام کرده که از داده‌های BNPL برای بهبود ارزیابی‌های اعتباری استفاده خواهد کرد. نتایج یک سال تحقیق با داده‌های Affirm نشان می‌دهد که استفاده مکرر از BNPL نه‌تنها باعث افت امتیاز نمی‌شود، بلکه در برخی موارد باعث بهبود آن می‌شود. پژوهشی در اروپا نیز نشان داده که مشتریان با سابقه مثبت در بازپرداخت BNPL، حتی با نرخ بهره‌ای پایین‌تر از سطح اعتبار سنتی موفق به دریافت وام شده‌اند.

در نهایت، داوری نهایی درباره BNPL در شرایط رکود شدید اقتصادی مشخص خواهد شد. اما تاکنون، آمارها نشان می‌دهند که این مدل، علی‌رغم نگرانی‌ها، می‌تواند ابزاری مؤثر، امن و کارآمد برای نسل جدید مصرف‌کنندگان و کسب‌وکارها باشد.

اقتصاد کلان