یارانه ها کجا گم شد؟ ؛ از سفره مردم تا جیب پتروشیمی‌ها
بررسی تبصره مربوط به هدفمندسازی یارانه‌ها در بودجه ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که منابع و مصارف این بخش به یک‌سوم بودجه عمومی رسیده است.
جهان صنعت نیوز، طی سال‌های اخیر، تبصره مربوط به هدفمندسازی یارانه‌ها همواره یکی از پرچالش‌ترین بخش‌های بودجه سالانه کشور بوده و در سال ۱۴۰۴ نیز با رسیدن منابع و مصارف این حوزه به رقم بی‌سابقه هزار هزار میلیارد تومان، معادل یک‌سوم بودجه عمومی، این روند ادامه دارد.
با وجود ادغام ظاهری این منابع با بودجه عمومی، همچنان تفکیک منابع و مصارف هدفمندی از سوی سازمان برنامه و بودجه حفظ شده است. این در حالی است که به‌گفته کارشناسان، هدفمندی یارانه‌ها به بودجه‌ای در دل بودجه تبدیل شده که خود نیازمند شفاف‌سازی، اصلاحات و تأمین منابع پایدار است.
تأمین منابع؛ چالش بدهی‌های قدیمی و عدم پرداخت از سوی پتروشیمی‌ها
در بخش منابع هدفمندی، یکی از مهم‌ترین موانع، وصول نشدن مطالبات ناشی از فروش گاز به صنایع پتروشیمی است. شرکت‌های پتروشیمی که سال‌ها از یارانه انرژی بهره‌مند بوده‌اند، بدهی‌های انباشته‌ای به دولت دارند که پرداخت نکرده‌اند و همین موضوع بخشی از منابع هدفمندی را قفل کرده است.
همچنین هزینه‌های سنگین طرح‌های حمایتی از جمله خرید تضمینی گندم، فشار مالی مضاعفی ایجاد کرده و در سال ۱۴۰۴، دولت ناچار شده برای جبران این ناترازی، ۲۰۰ هزار میلیارد تومان از بودجه عمومی به‌عنوان کمک زیان اختصاص دهد.
مصارف؛ حذف نشدن دهک‌های پردرآمد و عدم پرداخت به ذی‌نفع نهایی
در بخش مصارف، طبق قانون باید سه دهک از دریافت یارانه حذف می‌شدند اما این اقدام به دلایل مختلف به تعویق افتاده است. پرداخت مستمری به خانواده‌های تحت پوشش کمیته امداد و بهزیستی نیز بخش قابل‌توجهی از مصارف را شامل می‌شود. جمع این دو بخش، رقمی حدود ۱۰۰ هزار میلیارد تومان را دربرمی‌گیرد.
با وجود تاکید بر شفاف‌سازی، همچنان پرداخت یارانه‌ها به ذی‌نفع نهایی اجرایی نشده و مسیر پرداخت‌ها با ابهام مواجه است؛ موضوعی که مانع بهینه‌سازی نظام حمایتی و کاهش اتلاف منابع می‌شود.
کسری مزمن و هشدار تکرار تجربه تلخ سال ۱۴۰۳
در نیمه نخست سال ۱۴۰۳، کسری منابع و مصارف هدفمندی به حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسید؛ کسری‌ای که مستقیماً باعث تاخیر در پرداخت یارانه نقدی و پرداخت‌های گندم‌کاران شد. دولت برای پوشش این خلأ، ناچار شد از حساب واحد خزانه و تنخواه بانک مرکزی استفاده کند؛ تصمیمی که خود زمینه‌ساز نگرانی‌های تورمی شد.
در پاسخ به این بحران، سازمان برنامه و بودجه وعده داده است که با ایجاد ابزارهایی چون پرداخت مستقیم به ذی‌نفع نهایی، مانع تکرار این تجربه تلخ شود.
اقتصاد کلانلینک کوتاه :