قیمت دلار به ۱۳۰ هزار تومان می‌رسد؟؛ خطر جهش ارزی نزدیک است
افزایش احتمال تحریم‌های سنگین و کاهش فروش نفت، موجب صعودی‌شدن «دلار سایه‌ای» شده است؛ شاخصی که بر اساس درآمدهای دلاری دولت محاسبه می‌شود و نقش مهمی در تعیین نرخ ارز آزاد دارد و هرگونه رشد آن می‌تواند به تشدید نوسانات بازار ارز منجر شود.
جهان صنعت نیوز، در حالی‌که شواهد از احتمال افزایش فشار تحریم‌ها علیه ایران خبر می‌دهند، نگرانی‌ها درباره آینده بازار ارز بار دیگر پررنگ شده است. فعال‌شدن «مکانیسم ماشه» و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل، به‌ویژه در حوزه انرژی، می‌تواند صادرات نفت ایران را محدود کرده و یکی از مهم‌ترین منابع تأمین ارز کشور را تضعیف کند. در چنین شرایطی، شاخصی تحت عنوان «دلار سایه‌ای» در تحلیل‌های اقتصادی مطرح می‌شود که به‌عنوان نماینده‌ای از نرخ تعادلی ارز در صورت کاهش شدید درآمدهای ارزی دولت شناخته می‌شود.
دلار سایه‌ای چیست؟
در ادبیات اقتصادی، «قیمت سایه‌ای» به ارزشی اطلاق می‌شود که یک واحد اضافی از یک منبع، چه میزان ارزش افزوده ایجاد می‌کند. در مورد دلار، این به‌معنای آن است که اگر دولت بتواند یک دلار اضافی به درآمدهای نفتی خود اضافه کند، این دلار چه میزان ریال برای دولت ایجاد خواهد کرد. در شرایطی که نرخ تسعیر در بودجه با واقعیت بازار فاصله دارد و دولت ناچار به فروش دلارهایش در بازار آزاد است، ارزش واقعی دلار برای دولت گاه به‌مراتب بیشتر از نرخ رسمی اعلام‌شده است.
سناریوهای فروش نفت و نرخ ارز در سال ۱۴۰۴
در گزارش «اکوایران»، چندین سناریو بر اساس میزان فروش روزانه نفت (از ۸۰۰ هزار تا ۱.۸ میلیون بشکه) و قیمت جهانی آن (۵۵ تا ۶۵ دلار) بررسی شده است. در خوش‌بینانه‌ترین حالت، اگر دولت بتواند روزانه ۱.۸ میلیون بشکه نفت با قیمت ۶۵ دلار بفروشد، نرخ ارز مورد نیاز برای تأمین ۲۱۰۷ هزار میلیارد تومان بودجه نفتی سال ۱۴۰۴ حدود ۴۹ هزار تومان خواهد بود. اما در سناریوهای بدبینانه‌تر اگر فروش نفت به ۸۰۰ هزار بشکه و قیمت به ۵۵ دلار برسد، نرخ ارز مورد نیاز به ۱۳۱ هزار تومان می‌رسد. در سناریوی میانه (۱ میلیون بشکه در روز، قیمت ۶۰ دلار)، نرخ ارز در حدود ۹۸ هزار تومان خواهد بود.
چرا دلار سایه‌ای مهم است؟
با توجه به اینکه دولت حدود ۶۵.۵ درصد از درآمدهای نفتی را طبق قانون بودجه برای تأمین مالی خود استفاده می‌کند (بخشی مستقیم، بخشی از محل بدهی به صندوق توسعه ملی)، هرگونه کاهش در حجم یا قیمت نفت، به‌معنای نیاز به نرخ ارز بالاتر برای تحقق ریالی این درآمدها خواهد بود. به همین دلیل، رشد دلار سایه‌ای نه‌تنها نشانه‌ای از فشار بودجه‌ای است، بلکه می‌تواند پیش‌درآمدی بر رشد نرخ ارز بازار آزاد باشد. زیرا بانک مرکزی، برای پوشش ریالی تعهدات دولت، مجبور به فروش ارز در بازار آزاد است و در صورت کاهش ورودی ارزی، بازار با کمبود عرضه و افزایش قیمت مواجه خواهد شد.
اثرات اجرای مکانیسم ماشه بر بازار ارز
اگر مکانیسم ماشه فعال شده و تحریم‌های سازمان ملل دوباره اعمال شوند، فروش نفت ایران به‌شدت محدود خواهد شد و درآمد دلاری دولت کاهش چشمگیری خواهد داشت. در این صورت، حتی اگر نرخ تسعیر بودجه‌ای حفظ شود، نرخ ارز در بازار آزاد (بر مبنای دلار سایه‌ای) می‌تواند به بالای ۱۰۰ هزار تومان نیز برسد.
منبع اکوایران
طلا و ارزلینک کوتاه :