رقابت برای جانشینی دلار ؛ انقلاب ارزی در راه است؟

جهان صنعت نیوز – برای دهه‌ها، دلار آمریکا شالوده نظام پولی و مالی بین‌الملل بوده است. نقدشوندگی بالا، اعتماد نهادی و جایگاه مسلط آن در تجارت جهانی، جایگاهی بی‌رقیب برای این ارز ایجاد کرده است. با این حال، تحولات ژئوپلیتیک و دگرگونی‌های اقتصاد کلان جهانی موجب شده سلطه دلار دیگر امری بدیهی تلقی نشود. بر پایه نظرسنجی بانک UBS از مدیران بانک‌های مرکزی دنیا گرچه حدود ۸۰ درصد پاسخ‌دهندگان همچنان انتظار دارند دلار در آینده ارز مسلط باقی بماند اما این برتری اکنون بیش از هر زمان دیگری با پرسش و تردید همراه است. آنچه نقش دلار را تثبیت کرده، بیش از آنکه به اطمینان از پایداری آن بازگردد ناشی از نبود جایگزین کارآمد در نظام مالی جهانی است.

بحران اعتماد نهادی در آمریکا

دومین دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، نگرانی‌های تازه‌ای در میان بانک‌های مرکزی برانگیخته است. ۶۵ درصد مدیران نسبت به تضعیف استقلال فدرال‌رزرو ابراز نگرانی کرده‌اند و ۴۷ درصد نیز حاکمیت قانون در آمریکا را در معرض تهدید می‌دانند. دو بنیانی که اساس اعتماد جهانی به دلار به‌عنوان دارایی امن را شکل داده‌اند. افزون بر این، نزدیک به نیمی از پاسخ‌دهندگان احتمال بازسازی بدهی‌های دولت آمریکا را در سال‌های آینده سناریویی قابل تصور می‌دانند؛ نکته‌ای که نشانه افزایش ریسک اعتباری دارایی‌های دولتی آمریکاست.

همچنین نگرانی از سیاسی‌شدن داده‌های اقتصادی و مقررات بازار رو به افزایش است. حدود نیمی از مدیران از افت کیفیت و استقلال داده‌های آماری ایالات متحده بیم دارند. این روند بنیان‌های اعتماد به دلار را بیش از پیش تضعیف می‌کند.

یورو؛ امیدی با محدودیت‌های ساختاری

یورو همچنان اصلی‌ترین رقیب دلار شناخته می‌شود. حدود سه‌چهارم بانک‌های مرکزی بر این باورند که این ارز در پنج سال آینده از تغییرات اقتصاد کلان و تحولات ژئوپلیتیک سود خواهد برد. حتی در سال گذشته، یورو بیشترین سهم در افزایش ذخایر ارزی داشته است، در حالی‌که سهم دلار بیشترین کاهش را تجربه کرده است.

با این حال یورو به دلیل ضعف‌های نهادی و مالی قادر به ایفای نقشی هم‌سنگ با دلار نیست. نبود بازار اوراق خزانه‌داری مشترک، پراکندگی بازارهای سرمایه میان کشورهای عضو و شکنندگی انسجام سیاسی اروپا از مهم‌ترین محدودیت‌ها به شمار می‌روند. تنها در صورتی که اتحادیه اروپا به سمت یکپارچگی مالی، تعمیق بازار سرمایه و انتشار اوراق مشترک حرکت کند، می‌توان انتظار داشت یورو به جایگاه یک ارز جهانی و هم‌تراز با دلار نزدیک شود.

یوآن چین؛ صعود تدریجی در سایه محدودیت‌ها

یوآن چین نیز به تدریج جایگاه بیشتری در ذخایر ارزی می‌یابد. هم‌اکنون بیش از ۶۰ درصد بانک‌های مرکزی یا این ارز را در ذخایر خود دارند یا در حال بررسی نگهداری آن هستند. با این وجود، کنترل‌های سرمایه‌ای، محدودیت در شفافیت بازار و تشدید تنش‌های ژئوپلیتیک میان چین و آمریکا مانع از آن شده است که یوآن بتواند به یک ارز جهانی با نقش مسلط بدل شود. به نظر می‌رسد نقش این ارز در آینده‌ای چندقطبی پررنگ‌تر شود اما این مسیر زمان‌بر و همراه با موانع جدی خواهد بود.

طلا و ارزهای دیجیتال؛ ابزارهای مکمل، نه جایگزین

افزایش نااطمینانی‌های ژئوپلیتیک بار دیگر طلا را در مرکز توجه قرار داده است. دو سوم بانک‌های مرکزی معتقدند طلا در پنج سال آینده بهترین بازدهی تعدیل‌شده نسبت به ریسک را خواهد داشت. با این حال، قیمت‌های بالای کنونی سبب شده تخصیص به طلا بیشتر جنبه دفاعی داشته باشد تا راهبردی.

در کنار آن، ارزهای دیجیتال نیز به‌عنوان گزینه‌ای نوظهور مورد توجه قرار گرفته‌اند. حدود ۴۴ درصد بانک‌های مرکزی باور دارند رمزارزها و استیبل‌کوین‌ها می‌توانند از تحولات اقتصاد کلان سود ببرند. با این حال، نبود چارچوب نظارتی شفاف و پراکندگی بازار مانع از ایفای نقش جدی آن‌ها در کوتاه‌مدت است.

بازتنظیم ذخایر، نه انقلاب ارزی

یافته‌های نظرسنجی UBS نشان می‌دهد که بانک‌های مرکزی در حال ترک گسترده دلار نیستند اما به دنبال ایجاد تنوع در سبد ذخایر خود هستند. این رویکرد بیشتر بر بازتنظیم تدریجی و افزایش انعطاف‌پذیری در برابر ریسک‌های ژئوپلیتیکی استوار است تا بر تغییر بنیادی در معماری نظام پولی جهانی.

به بیان دیگر، دلار همچنان محور اصلی ذخایر جهانی است اما زیرساخت‌های نهادی آن در معرض فرسایش قرار دارد. اگر روند تضعیف اعتماد به نهادهای آمریکا ادامه یابد، ظرفیت بانک‌های مرکزی برای تحمل ریسک دلار نیز محدودتر خواهد شد. به تعبیر دقیق‌تر گزارش‌ها درباره مرگ قریب‌الوقوع دلار اغراق‌آمیز است، اما نشانه‌های هشدارآمیز برای آینده آن دیگر قابل چشم‌پوشی نیست.

اخبار برگزیدهطلا و ارز