سیاستی تازه اما پر ابهام برای حذف یارانه‌ ۳ دهک

جهان صنعت نیوز: جزئیات جدیدی از حذف یارانه‌بگیران از سوی وزارت رفاه اعلام شده است. بر اساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده دولت بنا دارد تا پایان سال ۱۴۰۴ یارانه ۱۸‌میلیون نفر را حذف کرده و منابع مالی حاصله را به کالابرگ برای دهک‌های پایین تخصیص دهد.

احد رستمی، رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان اعلام کرده که بر اساس بند پ تبصره ۱۳ قانون بودجه سال ۱۴۰۴، دولت موظف است یارانه نقدی خانواده‌های پردرآمد (دهک‌های هشتم، نهم و دهم درآمدی) را حذف کند. در مرحله اولیه، از مردادماه این قانون اجرا شد و حدود یک میلیون خانوار با درآمد سرانه ماهانه بیش از ۱۰ میلیون تومان (پس از کسر هزینه مسکن) شناسایی و از لیست یارانه‌بگیران خارج شدند. بر اساس آمارهای سازمان هدفمندی یارانه‌ها، در مرداد ماه، جمعیت یارانه‌بگیران نسبت به تیرماه حدود سه میلیون نفر کاهش یافته اس، که عمده این افراد از دهک دهم بوده‌اند.

اضافه شدن ۱ شاخص جدید به ۶ شاخص قبلی

در سال گذشته ۶ شاخص کلی برای برای شناسایی دهک‌های بالا و حذف یارانه‌ها از سوی هیات وزیران اعلام شده بود که بر اساس آن مجموع درآمد اعضای خانوار، تراکنش‌های خرید ماهیانه، دارایی‌های ملکی، خودروهای لوکس، سفرهای خارجی و اقامت در خارج از کشور ملاک حذف یارانه در نظر گرفته شده بود. حالا معیاری جدید اعلام شده است؛ درآمد ماهانه بیشتر از ۱۰‌میلیون تومان پس از کسر هزینه مسکن.

مبنای تعیین هزینه مسکن چیست؟

نخستین سوالی که در ذهن افرادی که در معرض حذف قرار دارند، شکل می‎‌گیرد این است که محاسبه هزینه اجاره خانه بر چه اساسی صورت می‌گیرد؟ این سوال به خصوص در مورد کلانشهرهایی مانند تهران مصداق پیدا می‌کند که شفافیت در میزان اجاره‌بها وجود نداشته و ارقام دریافتی بابت رهن و اجاره بسیار بالاتر از ارقام رسمی و قانونی است. برای مثال، طبق قانون ساماندهی بازار زمین، مسکن و اجاره‌بها (مصوب ۱۴۰۳)، سقف افزایش مجاز اجاره‌بها در استان‌هایی مانند تهران، برابر با ۲۵٪ نسبت به قرارداد سال قبل تعیین شده است. در کلان‌شهرهای دیگر، این سقف ممکن است تا حدود ۲۰٪ یا کمتر باشد. اگر مالک افزایش بیش از سقف مجاز اعمال کند، مستأجر تا پنج سال پس از قرارداد می‌تواند به شورای حل اختلاف شکایت کند. اما آنچه که در عمل اتفاق می‌افتد بسیار متفاوت بوده و مستاجران هر ساله ارقامی بسیار بالاتر پرداخت می‌کنند. اگر دولت ارقام رسمی را معیار قرار دهد، بسیاری از افرادی که اجاره‌های بالا پرداخت می‌کنند به اشتباه از زمره یارانه‌بگیران حذف شده و این کمک مالی کوچک را هم از دست خواهند داد.  

درآمد و هزینه‌ها در شهرهای کوچک و بزرگ متفاوت است

علاوه بر هزینه مسکن، بحث میزان درآمد و هزینه خانوار نیز محل ابهام است. بر اساس قانون جدید، سرانه درآمد هر فرد پس از کسر اجاره مسکن باید زیر ۱۰‌میلیون تومان باشد. یعنی در صورتی‌که یک خانواده ۳ نفره درآمد بیش از ۳۰ میلیون تومان در ماه داشته باشد، شامل حذف خواهد شد. هزینه‌های زندگی نیز موضوع دیگری است که باید به آن توجه کرد؛ هزینه نهایی زندگی یک خانوار در شهرهای بزرگ و کوچک تفاوت‌های چشمگیری دارد و ممکن است خانوارهایی که در کلانشهرها زندگی کرده و ماهیانه مبالغ زیادی را صرف تامین خوراک، پوشاک، رفت‌وآمد و شهریه فرزندان می‌کنند و نیازمند دریافت یارانه هستند، از دریافت آن محروم شوند.

اجرای همزمان سیاست حذف و تخصیص یارانه‌ها بر عهده سه نهاد سازمان برنامه و بودجه، سازمان هدفمندی یارانه‌ها و استانداری‌ها است. این قانون اگرچه با هدف حذف سه دهک پردرآمد و بهبود مکانیزم تخصیص یارانه به نیازمندان واقعی تدوین شده، اما همچنان نیازمند بررسی‌های دقیق‌تر، شفاف‌سازی‌های جامع‌تر و رفع ابهامات، به‌ویژه در مورد نحوه محاسبه و تأثیر هزینه مسکن است.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان