هشدار بانک مرکزی درباره چرخه تورمی اقتصاد ایران

جهان صنعت نیوز، محمد شیریجیان، معاون سیاستگذاری پولی بانک مرکزی، در نشست «خلق پول، تورم و سود بانکی» تأکید کرد که تورم مزمن ایران نه ناشی از یک عامل واحد، بلکه حاصل ترکیب فشار تقاضا، فشار هزینه، تورم انتظاری و مشکلات ساختاری است. او گفت شکاف میان رشد نقدینگی و تولید، رشد هزینه‌های تولید، بازتاب انتظارات تورمی و ضعف صادرات، به‌ویژه کاهش درآمدهای ارزی، شبکه‌ای از عوامل ایجاد تورم را شکل داده است.
به گفته شیریجیان، در چهار دهه اخیر میانگین رشد نقدینگی ۲۵.۸ درصد، رشد نرخ ارز ۲۴.۵ درصد و نرخ تورم ۲۲.۹ درصد بوده است. او توضیح داد که از دهه ۹۰ به بعد، نرخ ارز به «لنگر اسمی» تورم تبدیل شده و هر نوسان آن، سریع‌تر و پررنگ‌تر از رشد نقدینگی در شاخص تورم بازتاب می‌یابد. در مقابل، اثر نقدینگی معمولاً با یک وقفه زمانی ظاهر می‌شود.

از دلارهای نفتی تا پایان مسکن ارزی

شیریجیان یادآور شد که از دهه ۶۰ تا میانه دهه ۸۰، درآمدهای نفتی بالا و تثبیت نرخ ارز باعث شد آثار رشد نقدینگی بر تورم به تعویق بیفتد. اما با کاهش درآمدهای ارزی، واردات ارزان دیگر کارساز نبود و نرخ ارز به محرک اصلی تورم تبدیل شد. او هشدار داد که در شرایط شوک‌های سیاسی و کاهش منابع ارزی، اگر نیاز نقدینگی از مسیر استقراض دولت یا اضافه‌برداشت بانک‌ها تأمین شود، چرخه تورمی تشدید خواهد شد.
به گفته معاون بانک مرکزی، ابزار نرخ بهره که در اقتصادهای پیشرفته محور اصلی مهار تورم است، در ایران به دلیل ساختار بانکی ناکارآمد کارایی لازم ندارد. بخش بزرگی از دارایی‌های بانک‌ها منجمد است و تعهدات عندالمطالبه فشار مالی سنگینی ایجاد کرده است. او هشدار داد افزایش نرخ بهره در چنین شرایطی هزینه بانک‌ها را بالا برده و حتی می‌تواند نتیجه معکوس بدهد. همچنین سلطه دولت و گروه‌های ذی‌نفوذ بر سیاست پولی، استفاده از ابزارهای کلیدی را محدود کرده است.
شیریجیان در پایان، هدایت اعتبار به سمت بخش‌های تولیدی را راهکار کوتاه‌مدت و اصلاح ساختار بانکی را نسخه بلندمدت معرفی کرد. او تأکید کرد که بدون این اصلاحات بنیادین، هر ابزار سیاست پولی در چرخه فشارهای تورمی فرسوده خواهد شد.