شورای امنیت سازمان ملل؛ اهرم فشار قدرت‌های بزرگ و نقض حقوق کشورهای دیگر
شورای امنیت سازمان ملل متحد بیش از آنکه بازتاب اراده جهانی در جهت اجرای عدالت و صلح باشد، بیشتر نقش اهرم فشار قدرت‌ها علیه کشورهای دیگر را بازی می‌کند تا در مواقع لزوم به ابزار مشروعیت‌بخشی به خواسته‌های قدرت‌های غربی تبدیل شود.
جهان صنعت نیوز، شورای امنیت سازمان ملل متحد در ظاهر باید نهادی برای حفظ صلح و امنیت جهانی باشد اما ساختاری براساس قدرت به‌ویژه حق وتوی پنج عضو دائم در آن نهفته است که این شورا را به ابزاری در دست قدرت‌های بزرگ برای پیشبرد منافع‌شان تبدیل کرده است.
نمونه بارز این دیدگاه، حق وتوی پنج عضو دائم شورای امنیت است که بارها نه تنها مانع ایجاد صلح در جهان شده بلکه گاها با نادیده گرفتن حقوق کشورها بر پیچیدگی اوضاع افزوده است.
اگر بخواهیم روشن‌ترین نمونه این وضعیت را نام ببریم می‌توان به رفتار ایالات متحده در قبال رژیم صهیونیستی اشاره کرد. از ابتدای تشکیل این نهاد تا امروز، ایالات متحده ده‌ها (بیش از ۵۰) بار از حق وتوی خود برای جلوگیری از تصویب قطعنامه‌هایی که اقدام‌های اسرائیل در سرزمین‌های اشغالی را محکوم یا محدود می‌کردند، استفاده کرده است. حتی در دو سال اخیر که بحران غزه به اوج رسیده است و اکثریت اعضای شورای امنیت و کشورهای جهان خواستار آتش‌بس فوری و رفع محاصره بوده‌اند، آمریکا به تنهایی چند قطعنامه (۸ مورد) را که می‌توانست به کاهش خشونت و جنگ و نسل کشی منجر شود، وتو کرد(آخرین مورد چند روز قبل رخ داد که آمریکا برخلاف نظر ۱۴ کشور رفتار کرد).
این اقدامات کاخ سفید تنها مخالفت لفظی با تصمیمات مهم نیست، بلکه در عمل به رژیم اسرائیل این پیام را داده است که می‌تواند بدون نگرانی از تحریم جهانی یا محکومیت سازمان ملل به عملیات خود ادامه دهد و با انواع سیاست‌های ضدبشری خود موجب شهادت، گرسنگی و حتی کوچ اجباری مردم غزه شود.
این حمایت دیپلماتیک در شورای امنیت با حمایت مادی و تسلیحاتی در عرصه عمل تکمیل می‌شود. ایالات متحده هر سال میلیاردها دلار کمک نظامی و اقتصادی به اسرائیل اختصاص می‌دهد. حق وتوی آمریکا در شورای امنیت و کمک‌های تسلیحاتی واشنگتن به تل‌آویو در عمل دو جنبه از این سیاست واحد هستند: حفاظت از متحد اصلی واشنگتن در خاورمیانه حتی به قیمت بی‌اعتبار شدن شورای امنیت و نادیده گرفتن خواست اکثریت اعضای جامعه جهانی.
استفاده ابزاری از شورای امنیت را در رفتار قدرت‌های غربی علیه ایران
نمونه دیگر استفاده ابزاری از شورای امنیت را در رفتار قدرت‌های غربی علیه ایران و نسبت به موضوع توافق هسته ای ۲۰۱۵ شاهد هستیم. با آنکه ایالات متحده با خروج خود از برجام از سال ۲۰۱۸ این توافق هسته ای را عقیم کرد، هیچ‌یک از سه دولت اروپایی -که از قضا فرانسه و انگلیس هم از اعضای دائم شورای امنیت هستند- نیز تعهدات طرف مقابل را اجرا نکردند و به روش‌های مختلف مانع دستیابی ایران به حقوق خود هم در زمینه فعالیت هسته‌ای و هم در حوزه بهره‌برداری از امتیازهای برجام شدند. حال همین کشورهای غربی بدون توجه به سابقه بدعهدی خود مدعی شده‌اند و اقدام غیرمنطقی را علیه ایران انجام داده و تحریم‌ها علیه تهران را بازگردانده‌اند.
در واقع شورای امنیت اکنون به باشگاهی تبدیل شده است که به‌واسطه حق وتو، منافع قدرت‌های بزرگ را تضمین می‌کند، حتی اگر این حق وتو منجر به فجایع و بی عدالتی در حق انسان‌های بی‌شمار و کشورهای جهان شود.
این الگوی رفتاری سبب شده بسیاری از کشورها شورای امنیت را نه به‌عنوان نهادی بی‌طرف، بلکه به‌عنوان عرصه‌ای برای اعمال نفوذ و فشار سیاسی ببینند. هر بار که اکثریت اعضای شورا در موضوعی مانند فلسطین اتفاق نظر پیدا می‌کنند اما با وتوی آمریکا روبه‌رو می‌شوند، این تصور تقویت می‌شود که شورای امنیت بیشتر از آنکه سازوکار جمعی برای برقراری صلح باشد، ابزار مشروعیت‌بخشی به سیاست‌های قدرت‌های بزرگ است. در چنین شرایطی حتی مفاهیمی چون حقوق بین‌الملل یا عدالت جهانی نیز رنگ می‌بازند و استانداردهای دوگانه جای آن را می‌گیرد.
درعمل، رفتار اعضای دائم شورای امنیت به ویژه دولت‌های غربی نمود بارز این واقعیت است که شورای امنیت امروزه بیش از آنکه بازتاب اراده جهانی در جهت اجرای عدالت و صلح باشد، بیشتر نقش اهرم فشار قدرت‌ها بر کشورهای دیگر را بازی می کند. به اعتقاد بساری از کارشناسان و حقوقدانان تا زمانی که ساختار این شورا و حق وتوی اعضای دائم تغییر نکند، احتمالاً این روند ادامه خواهد داشت و هر اقدام یا قطعنامه‌ای که منافع قدرت‌های بزرگ را تهدید کند، حتی اگر حمایت گسترده جهانی را داشته باشد، با یک رأی وتو بی‌اثر خواهد شد.
منبع: ایرنا
سیاسیلینک کوتاه :