اصفهان نفس‌های آخر را می‌کشد؛ هشدار درباره فروپاشی منابع آب
اصفهان این روزها با بحرانی بی‌سابقه در منابع آب زیرزمینی مواجه است؛ کارشناسان هشدار می‌دهند اگر روند برداشت بی‌رویه ادامه یابد، ذخایر آبی مهم‌ترین قطب فرهنگی و اقتصادی ایران تا کمتر از 5 سال آینده به‌طور کامل تخلیه خواهد شد و این تهدیدی جدی برای محیط‌زیست، اقتصاد و میراث تاریخی استان به شمار می‌رود.
سارا پوردلجو – جهان صنعت نیوز: استان اصفهان، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین قطب‌های اقتصادی، فرهنگی و تاریخی ایران، این روزها با چالشی بی‌سابقه در زمینه منابع آبی خود مواجه است. بحران آبخوان‌ها و برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی، زنگ خطری جدی برای آینده این منطقه به صدا درآورده است؛ بحرانی که نه‌تنها سلامت محیط‌زیست و اقتصاد محلی را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند به نابودی میراث فرهنگی و مهاجرت اجباری مردم منجر شود. شرایط بحرانی منابع آب و تخلیه پیوسته آبخوان‌ها، تصویری تاریک و نگران‌کننده از آینده این استان ترسیم می‌کند؛ آینده‌ای که در آن ممکن است نتوانیم پاسخ‌گوی نیازهای نسل‌های بعد باشیم و به‌راستی شرمنده آیندگان شویم. محمد درویش، فعال محیط زیست، در تحلیل وضعیت آبخوان‌های اصفهان و چشم‌انداز آینده این استان هشدارهای جدی می‌دهد. به گفته او، مطالعاتی که توسط دکتر نادی، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد نجف‌آباد انجام شده، نشان می‌دهد اگر روند کنونی برداشت از آبخوان برخوار و دشت سامرخوار ادامه پیدا کند، این ذخایر آبی حداکثر تا سال ۱۴۰۹ به‌طور کامل تخلیه خواهند شد. در یک سناریوی خوش‌بینانه، این زمان ممکن است تا سال ۱۴۱۸ به تأخیر بیفتد، اما پس از آن دیگر حتی یک قطره آب در این آبخوان وجود نخواهد داشت. در چنین شرایطی، اصفهان با بحرانی غیرقابل مهار روبه‌رو می‌شود و مردم ناچار خواهند بود شهر را ترک کنند. مشروح این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.
اصفهان تشنه‌تر از همیشه، بحران آب در قلب تپنده کشور
به گفته درویش، هم‌اکنون استان اصفهان سالانه حدود دو و نیم تا سه میلیارد مترمکعب آب، عمدتاً برای بخش کشاورزی، از آبخوان‌ها برداشت می‌کند. این آمار بر اساس داده‌های رسمی جهاد کشاورزی استان منتشر شده است. او تأکید می‌کند که ادامه این روند به معنای فروپاشی کامل تعادل بوم‌شناختی در مرکز ایران خواهد بود. درویش راه‌حل را در توقف فوری هرگونه بارگذاری جدید در استان می‌داند. او معتقد است چاه‌های غیرمجاز باید پلمب شوند و چاه‌های مجاز نیز با نصب کنتورهای هوشمند کنترل شوند. برداشت بیش از ظرفیت تعیین‌شده باید با جریمه‌های سنگین مواجه شود. او می‌گوید اقتصاد صنایع آب‌بر در حوزه زاینده‌رود باید متوقف شود و دولت تنها به کسب‌وکارهایی مجوز دهد که وابسته به آب یا آلاینده هوا نباشند. به باور او، آینده اصفهان در توسعه گردشگری طبیعی، تاریخی و فرهنگی، توریسم سلامت، صنایع سبز و های‌تک و همچنین انرژی‌های خورشیدی و بادی است. در مقابل، توسعه کشاورزی یا صنایع فولاد، آهن، لبنیات و گوشت به معنای تشدید بحران خواهد بود.
آگاه اما بی‌عمل؛ قصه تکراری مسئولان کشور
این فعال محیط زیست می‌گوید مسئولان استان کاملاً از شرایط آگاه هستند، اما عملکرد مؤثری نشان نداده‌اند. یکی از طرح‌هایی که در دستور کار است، تغییر مسیر رودخانه کارون و انتقال بخشی از سرشاخه‌های آن مانند رودخانه ماربر به اصفهان است؛ طرحی که قرار است سالانه ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیون مترمکعب آب وارد استان کند. اما این اقدام، تنش‌های اجتماعی شدیدی در کهگیلویه‌وبویراحمد، دنا و خوزستان ایجاد کرده و تجربه انتقال آب در حوزه زاینده‌رود نیز نشان داده که این طرح‌ها بیش از آنکه منافع داشته باشند، مشکلات جدیدی ایجاد کرده‌اند. درویش یادآوری می‌کند که از دهه ۱۳۳۰ به این‌سو، به ازای هر لیتر آبی که وارد اصفهان شده، شش لیتر بارگذاری جدید تعریف شده است. نتیجه چنین سیاستی استقرار صنایع بزرگ مانند فولاد مبارکه و ذوب‌آهن در اصفهان بوده است. اکنون نزدیک به ۷۰۰ تا ۷۲۰ واحد فولاد و آهن و صنایع وابسته در استان فعال‌اند و اصفهان در مسیری قرار گرفته که با ظرفیت واقعی و بوم‌شناختی‌اش سازگار نیست. او این روند را «دوستی خاله‌خرسه» توصیف می‌کند که به جای خدمت، خیانت بزرگی به اصفهان کرده است؛ شهری که امروز هم با آلودگی شدید هوا و هم با ناترازی گسترده منابع روبه‌رو است. به گفته او، اصفهان اکنون نزدیک به ۱۱ هزار واحد صنعتی دارد؛ بالاترین رقم در کشور نسبت به جمعیت و بیش از پنج برابر تعداد کل واحدهای صنعتی در نیمه شرقی ایران. این تمرکز بی‌رویه صنایع در کنار برداشت بی‌محابا از آبخوان‌ها، اصفهان را به یکی از شکننده‌ترین استان‌های ایران بدل کرده است. پیامدهای این روند بر بافت تاریخی نیز آشکار است. آثار ترک‌خوردگی در سی‌وسه‌پل و پل خواجو نشان می‌دهد که فرونشست زمین به‌طور مستقیم میراث فرهنگی اصفهان را تهدید می‌کند.
فرمان پنج‌ماده‌ای رئیس‌جمهور؛ فرصتی طلایی برای نجات ایران مرکزی
درویش بر نقش رسانه‌ها در مقابله با این بحران تأکید می‌کند. او می‌گوید: رئیس‌جمهور اخیراً در بازدیدی سرزده از سازمان محیط زیست فرمان اجرایی پنج‌ماده‌ای صادر کرده که مهم‌ترین بخش آن منع استقرار هر صنعت یا کاربری جدید در ایران مرکزی شامل استان‌های اصفهان، یزد، اراک، تهران، البرز و سمنان است. به گفته او، رسانه‌ها باید بر اجرای این فرمان نظارت کنند و اگر طرح جدیدی آغاز شد، اعلام کنند که این اقدام مغایر با دستور رئیس‌جمهور است. به باور درویش، تنها در صورت توقف بارگذاری‌های جدید، پلمب چاه‌های غیرمجاز، تغییر الگوی توسعه و تکیه بر ظرفیت‌های واقعی اصفهان می‌توان از فاجعه‌ای که در کمین این استان است، جلوگیری کرد.
اخبار برگزیدهمحیط زیستلینک کوتاه :