ناکامی جامعه بین‌المللی در حفاظت از کودکان

جهان صنعت نیوز:   در یک اعلامیه این سازمان که در شهر کلن آلمان منتشر شده است، مانوئیل فانتین رئیس برنامه کمک های عاجل این سازمان گفته است که در مناطق درگیر منازعه و بحران در سرتاسر جهان، دختران و پسران «میزان بینهایت زیاد خشونت» را تجربه کرده اند. براساس نتیجه گیری این سازمان، هزاران دختر و پسر قربانی های مستقیم خشونت های جنگی بوده اند و حقوق کودکان به شدت نقض شده است.

 در اکثر کشورهای درگیر جنگ به کودکان حمله صورت گرفته و همچنین از آنان به عنوان سپر انسانی سوء استفاده شده است. هزاران کودک به قتل رسیده و زخمی شده اند و همچنین از آنان سربازگیری صورت گرفته است. بنا بر این گزارش در کشورهایی مثل نیجریه و سومالی تجاوز به کودکان، ازدواج اجباری به یک امر عادی و روزمره بدل شده است. این سازمان با ابراز نگرانی شدید تأکید کرده که عامل این رویدادها در اکثر موارد قطعاً مجازات نشده اند.

یونیسف با استناد به آمار دیگر بخش های سازمان ملل نوشته است که در سوریه از ماه ژانویه تا سپتامبر ۲۰۱۸  حدود ۸۷۰ کودک به قتل رسیده اند. این بلندترین رقم تلفات کودکان در ۹ ماه اول سال ۲۰۱۸ از شروع جنگ داخلی سوریه در ادامه کمتر از یکسال است.در همین مقطع زمانی ۹ ماهه حدود ۵۰۰۰  کودک و نوجوان در افغانستان کشته و زخمی شده اند. در حالی که تلفات کودکان در افغانستان سال گذشته  در مجموع به همین میزان بود. براساس گزارش سازمان حامی کودکان ملل متحد، ۸۹ درصد قربانیان انفجار مین و شلیک راکت هایی که به هدف اصلی اصابت نکرده اند، نیز کودکان بوده اند.

بنابراین گزارش در یمن نیز در ادامه سال روان دست کم ۱۴۲۷ کودک کشته و زخمی شده اند. این ارقام تنها و تنها ارقامی اند که از جانب سازمان ملل متحد ارائه شده اند. در این گزارش ها همچنان از وضعیت وخیم مدارس و بیمارستان ها تأکید شده است که شمار زیادی از ساختمان های بیمارستن ها و مدارس مورد حمله قرار گرفته و یا هم برای اهداف نظامی مورد سوء استفاده قرار گرفته است. یونیسف از تمام جناح های درگیر در سراسر جهان تقاضا کرده که حملات خود علیه کودکان را فوراً متوقف کنند. به ویژه به صراحت تقاضا شده که از حمله بر بیمارستان و مدارس خودداری کنند.

واکاوی چالش های کودکان در روز جهانی کودک

کودکان را باید بوسید، روی چشم گذاشت و شبیه مقدس ترین ماجرای هستی از آنها حفاظت کرد. حالا اما کودکان زیر تیرباران جنگ آدم بزرگ های جهان تکه تکه می شوند و کودکی شان به خمپاره ختم می شود. کودکان مظلوم ترین برش از جامعه بشری هستند که مدام بزرگ تر هایی که اتفاقا کودکی شکست خورده ای را تجربه کرده اند با بی توجهی به آنها زندگی شان را وارد مرحله ای درد آور می کنند. هنگامی که کودکی با دست های پینه بسته در سطل زباله های شهر به دنبال مواد بازیافتی است یا حتی زیر بمباران شیمیایی جنگ طلبان جان می دهد این بشریت است که باید بپذیرد شکست تلخی را تجربه می کند.

روز جهانی کودک، تلنگری است که به یاد آوریم کودکان بیش از هر نکته دیگری نیازمند آموزش و آگاهی هستند. کودک باید نسبت به حقوق خود آگاه باشد. همانا جهل و عدم آگاهی کودکان بستری را فراهم می کند که بزرگسالان هر نوع سوء استفاده اقتصادی یا جنسی را بر آنها روا کنند. کودکان هر ساله در سطوح مختلفی قربانی تصمیمات نادرست رهبران کشورها می شوند. این روند اما در حالی است که جامعه جهانی امانتی است که باید به کودکان سپرد. حال تصور این که کودکانی زخم خورده باید بعد از این جامعه را پیش ببرند، خود مقوله ای نگران کننده است. کودکان امروز قربانی جدی تفکرات سرمایه داری جهانی شده اند.

روشن است کودکانی که زندگی در فقر را تجربه می کنند همواره از امکانات کمتری برخوردار خواهند بود. این کودکان در جنگ ها بیشتر آسیب می بینند و پیش از آنکه فرصت تصمیم گیری برای زندگی خود داشته باشند، قربانی تصمیم افرادی می شوند که به واسطه برخورداری از سهم گسترده تری از سرمایه می توانند کودکان خود را از دایره قربانی شدن نجات دهند. این افراد گویی فراموش کرده اند که اگر کودکی نباشد، آینده ای نخواهد بود. آینده بشریت وام دار کودکانی است که امروز باید مقدس شمردشان و باید برای بهبود شرایط زندگی شان تصمیم سازی کرد.

هیچ برنامه ای نداریم

ثریا عزیزپناه، فعال حقوق کودکان اما درباره شرایط فعلی زندگی کودکان در کشور به «جهان صنعت» گفت: ناکامی های قابل توجهی درباره شرایط فعلی حقوق کودک در کشور وجود دارد. هرچند امروز نگاه جامعه و مسئولین بیش از گذشته به آسیب های حوزه کودک معطوف شده است. این نگاه و سطح توجه اما به هیچ عنوان کافی و لازم نیست. از همین رو است که نیازمند توجه بیشتر و همچنین فعالیت بیشتر نهادهای مسئول به حوزه کودکان هستیم. این مهم را باید مورد توجه قرار دهیم که دوران کودکی دورانی ناشناخته در جامعه باقی مانده است. این ناشناخته ماندن نیز از آنجایی تشدید شده که مسئولین سعی درخوری دربرای بازنمایی دوره کودکی نکرده اند.

عزیز پناه در ادامه افزود: امروز حوزه کودک نیازمند توجه و برنامه ریزی بنیادی است. حال آنکه بیش از ۱۰ سال است که اسناد حمایتی از حقوق کودکان از نظر دور مانده و بین مسئولان پاسکاری می شود. همین روند منجر به آن شده که هیچ قانون عام حمایتی از کودکان وجود نداشته باشد. بنابراین به هیچ عنوان نمی توان ادعا کرد مسئولان درباره حوزه کودک حتی شناختی سطحی داشته باشند. در شرایطی که ۲۵ درصد از جمیت به کودکان اختصاص دارد، در صورت برنامه ریزی های هدف مند حجم قابل توجهی از آسیب های اجتماعی در آینده کشور نیز ناخودآگاه حل خواهند شد.

این فعال حقوق کودک با تاکید بر اهمیت شکل گیری نهادی رسمی برای رسیدگی به امور کودکان ادامه داد: محرومیت و فقر کودکان را مورد حمله قرار داده و نمود عینی این روند را در نتایج کنکور سال جاری مشاهده کردیم. حال آنکه در صورت وجود یک نهاد رسمی می توان اننتظار داشت این نهاد برنامه ریزی های لازم را پیرامون حمایت از حقوق کودکان از جمله تحصیل عادلانه پیگیری کند. به هر روی قوانین بالادستی کشور از جمله قانون اساسی یکی از اساسی ترین حقوق کودکان یعنی آموزش رایگان را مورد توجه قرار داده است. از همین رو انتظار می رود فضای آموزش رایگان مورد توجه قرار گیرد.

کودکان بازمانده از تحصیل

حال با گذر از شرایط دردآور کودکان در جامعه جهانی به شکل گسترده، بهتر آن است که شرایط کودککان کشور را زیر ذره بین ببریم. یکی از آسیب های قابل توجه کودکان در کشور موضوع بازماندن از تحصیل است. این مهم نیز البته خود محصول فقر گسترده در جامعه است. بر اساس پژوهش های جامعه شناسان منظور از کودک بازمانده از تحصیل، گروه سنی ۶ تا ۱۸ سالی است که در چرخه آموزشی کشور حضور ندارند و ۲ گروه را شامل می شوند. گروه اول، کودکان مناطق عشایری و روستاهای دورافتاده و کم ‌جمعیت که از اول وارد سیستم آموزشی نمی‌ شوند؛ به جز این کودکان تعداد کمی از کودکان و بویژه دختران در روستاها و حاشیه شهرها به دلیل ناآگاهی، تعصب و فقر والدین، رنگ مدرسه را نمی‌ بینند و اینها بیسواد مطلق هستند.

گروه دوم کودکانی هستند که در ۶سالگی وارد مدرسه می‌ شوند و پس از چند سال تحصیل به دلایل مختلفی ترک تحصیل می‌ کنند؛ این کودکان بیشتر در سن کم وارد بازار کار شده و در شرایط نامناسب و ظالمانه‌ای به ناچار به کودکان کار تبدیل می‌شوند.در میان کودکان لازم التعلیم بازمانده از تحصیل آسیب پذیری دختران به دلیل شرایط خاص حاکم بر جامعه شهری و روستایی بیشتر و به عنوان یک مشکل جدی آموزشی و پرورشی مطرح است. براساس بررسی ها؛ فقر، بدسرپرستی، بچه های طلاق، مهاجرت، نبود علاقه و نداشتن انگیزه، بیماری و دیرآموزی از جمله علل ترک تحصیل کودکان لازم التعلیم به شمار می رود.

اعتراف به نادیده گرفتن

سال گذشته رضوان حکیم‌زاده معاون آموزش ابتدایی وزیر آموزش و پرورش از شناسایی ۱۴۲ هزار کودک بازمانده از تحصیل در مقطع ابتدایی برای سال تحصیلی خبر داده بود و گفت: سعی داریم زمان شناسایی و معرفی بازماندگان را نزدیک مهرماه انجام دهیم تا فرصت زیادی برای جذب آن‌ها فراهم شود. حدود ۴۳ هزار دانش آموز نسبت به سال گذشته به مجموع دانش آموزان کشور افزوده شده است. معتقدم مدرسه در مناطق محروم و مرزی بهترین کانون شناسایی بازماندگان از تحصیل است. البته کمبود واقعی معلم به این معنی است که ما به چه میزان معلم مرتبط با دوره ابتدایی و آموزش دیده در کلاس‌های درس نیاز داریم.

وی با بیان اینکه در حال حاضر بیش از ۶۰ درصد جمعیت دانش آموزی در دوره ابتدایی در کلاس‌هایی با تراکم بالای ۲۶ درصد تحصیل می‌کنند، گفت: در حالی که طبق مصوبه شورای آموزش و پرورش، تعداد دانش آموزان در کلاس‌های درس تحت هیچ شرایطی نباید بیش از حد مجاز تشکیل شود. معلمان مناطق عشایری با توجه به شرایط دانش آموزان، از بین افراد عشایر و متخصص انتخاب می‌شوند، برای جذب معلم در مناطق عشایری سعی می‌کنیم سهیمه خاص را برای عشایران اختصاص دهیم تا نیرو از بین عشایران تامین و استفاده از سرباز معلمی محدود شود. نرخ پوشش پیش دبستانی در کشور از ۳۸ درصد به ۷۱ درصد رسیده است، امسال دو استان خوزستان و قزوین به عنوان پایلوت برای پوشش ۱۰۰درصدی پیش دبستانی انتخاب شده و در برخی از استان‌های محروم نیز این نرخ به بالای ۹۰ درصد رسیده است.

کودکان کار

مقوله مهم دیگر کودکان کار است. هنوز آمار مشخصی از کودکان کار در ایران وجود ندارد؛ این در حالیست که آمارهای رسمی رقم دو میلیون کودک کار را در کشور نشان می‌دهند اما آمارهای غیررسمی از وجود هفت میلیون کودک کار خبر می‌دهند که ۵۰ درصد آنها را کودکان مهاجر از کشورهای افغانستان، پاکستان و … تشکیل می‌دهند. بیشتر این کودکان در بازه سنی ۱۰ تا ۱۵ سال قرار دارند اما بر اساس شواهد عینی اعضای جمعیت امام علی (ع) کودکان زیر پنج سال و حتی نوزاد که درگیر کار اجباری شده‌اند را نیز داشته‌ایم. بیشتر این کودکان فاقد اوراق هویتی و شناسنامه هستند و اگر ایرانی باشند این مسئله باعث می‌شود در صورت ایجاد آسیب برای کودک هیچ کمکی به او نتوان کرد.

بیشتر کاری که این کودکان به آن اشتغال دارند گل فروشی، دستفروشی و اسپند دود کنی بوده، این در حالیست که گاهی هم آنها ادامه دهنده شغل پدرشان هستند. این کودکان بیشتر از خانواده‌هایی هستند که والدین آنها بیکارند و یا کار مشخصی ندارند به همین دلیل کودک مجبور است جبران معاش را در خانواده انجام دهد. متاسفانه آمار اعتیاد در این خانواده‌ها بسیار بالاست. تعداد فرزندان در خانواده‌های این کودکان به دلیل اینکه برای آنها سودآور است بسیار زیاد است. جامعه ما هیچ شناختی از کودک غربتی، کودک بلوچ و … ندارد و با مطالعه و مشاهده روند زندگی این کودکان از نزدیک روشن می کند که بر خلاف تصوری که برخی گمان می‌کنند باندهایی این کودکان را اداره می‌کنند، آنها دارای خانواده بوده و از سوی خانواده خود مجبور به کار می‌شوند.

 

 

 

 

 

 

عمومی