پیوند سلول‌های بنیادی سکته مغزی توان حرکتی از دست‌رفته را بازگرداند

جهان صنعت نیوز، پژوهشگران موفق شدند با استفاده از سلول‌های بنیادی، آسیب‌های ناشی از سکته مغزی در مدل‌های حیوانی را معکوس کنند؛ دستاوردی که می‌تواند راه را برای درمان‌های انسانی هموار کرده و امید تازه‌ای برای بازتوانی بیماران سکته‌ای فراهم آورد.

به گزارش sciencedaily، اساس آمارها یک‌چهارم افراد در طول زندگی خود دچار سکته مغزی می‌شوند و نیمی از آنها با عوارض پایدار مانند فلج یا اختلال گفتاری روبه‌رو خواهند بود. علت اصلی مرگ غیرقابل برگشت سلول‌های مغزی به دلیل خونریزی داخلی یا کمبود اکسیژن است و تاکنون درمانی برای بازسازی این نوع آسیب وجود نداشته است.

به همین دلیل گروهی از محققان دانشگاه زوریخ (UZH) به سرپرستی کریستیان تاکنبرگ، رئیس علمی بخش نورودژنراسیون در مؤسسه پزشکی بازساختی این دانشگاه با همکاری ربکا وبر پژوهشگر پسادکتری و همچنین تیمی به رهبری روسـلان راست از دانشگاه کالیفرنیای جنوبی توانستند در دو مطالعه جدید نشان دهند که سلول‌های بنیادی عصبی نه‌تنها قابلیت تولید نورون‌های تازه را دارند بلکه فرایند‌های ترمیمی دیگر مغز را نیز فعال می‌کنند.

بازسازی نورون‌ها از سلول‌های انسانی

در این مطالعات از سلول‌های بنیادی عصبی انسانی استفاده شد که از سلول‌های پرتوان القایی (iPS) مشتق شده بودند. این سلول‌ها توانایی تبدیل به انواع مختلف سلول‌های سیستم عصبی را دارند. برای آزمایش، سکته مغزی دائمی در موش‌هایی که از نظر ژنتیکی طوری اصلاح شده بودند که سلول‌های انسانی را پس نزنند، القا شد.

یک هفته پس از سکته سلول‌های بنیادی به ناحیه آسیب‌دیده مغز موش‌ها پیوند زده شد. بررسی‌ها با روش‌های تصویربرداری و بیوشیمیایی نشان داد که سلول‌ها تا پایان دوره ۵ هفته‌ای آزمایش زنده ماندند و بیشتر آنها به نورون تبدیل شدند؛ نورون‌هایی که با سلول‌های عصبی موجود نیز ارتباط برقرار کردند.

بازسازی فراتر از نورون‌ها

محققان علاوه بر نورون‌سازی، نشانه‌های دیگری از بازسازی مشاهده کردند: تشکیل رگ‌های خونی تازه، کاهش واکنش‌های التهابی و بهبود یکپارچگی سد خونی-مغزی. همچنین توان حرکتی موش‌ها که به‌دلیل سکته مختل شده بود، با پیوند سلول‌های بنیادی بهبود یافت. این موضوع با تحلیل الگو‌های حرکتی موش‌ها به کمک هوش مصنوعی تأیید شد.

گامی نزدیک‌تر به درمان انسانی

برای نزدیک شدن به کاربرد‌های بالینی تیم تحقیقاتی پروتکل ویژه‌ای را با همکاری مرکز پژوهش سلول‌های iPS دانشگاه کیوتو توسعه داد تا سلول‌ها بدون استفاده از مواد حیوانی تولید شوند. یافته‌ها همچنین نشان داد که پیوند سلولی یک هفته پس از سکته اثربخشی بیشتری نسبت به پیوند فوری دارد؛ موضوعی که در عمل می‌تواند زمان آماده‌سازی و اجرای درمان در بیماران انسانی را تسهیل کند.

با وجود نتایج امیدوارکننده، تاکنبرگ تأکید کرد که همچنان باید خطرات احتمالی به حداقل برسد و روند درمان برای استفاده انسانی ساده‌تر شود. یکی از پروژه‌های در دست اجرا، طراحی سیستم کلید ایمنی برای جلوگیری از رشد کنترل‌نشده سلول‌های بنیادی در مغز است. همچنین محققان در حال بررسی روش‌های تزریق درون‌رگی به‌جای پیوند مستقیم در بافت مغز هستند که می‌تواند عملی‌تر باشد.

به گفته تاکنبرگ، کارآزمایی‌های بالینی با استفاده از سلول‌های بنیادی القایی برای درمان بیماری پارکینسون در ژاپن آغاز شده است و سکته مغزی می‌تواند یکی از بیماری‌های بعدی باشد که امکان ورود به مرحله کارآزمایی بالینی برای آن فراهم شود.

منبع: برنا

دانش و فناوری