چندنرخی بودن دلار؛ عامل رانت، فساد و افزایش هزینه‌ها در اقتصاد ایران
بازار ارز ایران در آغاز پاییز با جهش چشمگیر قیمت دلار و افزایش انتظارات تورمی مواجه شده و بانک مرکزی با ایجاد «تالار دوم» و مداخله در بازارهای تهران و دُبی تلاش دارد ثبات را بازگرداند.
جهان صنعت نیوز، نرخ دلار آزاد که در پایان تابستان حدود ۱۰۴ هزار تومان بود، در ده روز نخست مهر با رشد ۱۳ هزار تومانی به سطح ۱۱۷ هزار تومان رسید. این افزایش معادل ۱۲.۵ درصد، به سرعت انتظارات تورمی را در سایر بازارها از جمله طلا، خودرو و مسکن تحریک کرده است.
ورود بانک مرکزی و راه‌اندازی «تالار دوم»
در واکنش به نوسانات شدید، محمدرضا فرزین، رئیس‌کل بانک مرکزی، از «ورود سنگین» این نهاد به بازار ارز خبر داده است. به گفته او، نرخ مبادله در «تالار دوم» مرکز مبادله ارز و طلا طی روزهای اخیر حدود ۹۲ هزار تومان بوده و به نرخ آزاد نزدیک‌تر است. قرار است به‌زودی بخشی از صنایع فلزی و پتروشیمی نیز بتوانند ارز صادراتی خود را در این تالار عرضه کنند تا جریان عرضه ارز تقویت شود.
هدف از توسعه تالار دوم، کاهش فشار تقاضا از بازار آزاد و تسهیل دسترسی واردکنندگان به ارز است. بر همین اساس، از ۱۲ مهر، تخصیص ارز برای واردات—به‌ویژه در بخش واردات خرد—افزایش یافته و امکان استفاده از اسکناس به‌جای حواله نیز فراهم شده است.
مداخله در بازارهای غیررسمی تهران و دُبی
گزارش‌ها حاکی از آن است که بانک مرکزی همزمان با اقدامات داخلی، در بازارهای غیررسمی تهران و دُبی نیز مداخله کرده تا از جهش‌های بیشتر نرخ جلوگیری کند. با این حال، کارشناسان نسبت به توان مداخله مؤثر در شرایط محدودیت منابع ارزی تردید دارند. یکی از تحلیلگران بازار ارز در دُبی گفته است: «وقتی مقامات ارشد اعلام می‌کنند کشور برای نیم میلیون دلار هم محدودیت دارد، دشوار است تصور کنیم بانک مرکزی توان مدیریت پایدار بازار را داشته باشد.»
تداوم چالش چندنرخی بودن ارز
بانک مرکزی امیدوار است تثبیت نرخ واردات با دلار توافقی ۷۰ هزار تومانی فشار تورمی را کاهش دهد، اما کارشناسان تأکید دارند که وجود چند نرخ همزمان—از رسمی و نیمایی تا آزاد—زمینه‌ساز رانت و فساد است و مانع شکل‌گیری ثبات پایدار می‌شود. تجربه سال‌های گذشته نشان داده است که فاصله زیاد میان نرخ‌های رسمی و بازار آزاد، خود عاملی برای افزایش هزینه‌ها و رشد قیمت کالاهاست.
نیاز به سیاست ارزی شفاف و یکپارچه
تحلیلگران معتقدند تمرکز بر تالار دوم می‌تواند گامی اولیه برای نزدیک‌سازی نرخ‌ها باشد، اما بدون اصلاح ساختاری، شفاف‌سازی معاملات ارزی و تقویت ذخایر بانک مرکزی، چرخه جهش و سقوط نرخ ارز تکرار خواهد شد.
بازار ارز در حال حاضر بیش از هر زمان دیگری نیازمند سیاست ارزی منسجم، شفاف و هماهنگ با واقعیت‌های اقتصادی است؛ در غیر این صورت، نوسانات شدید و کاهش اعتماد فعالان اقتصادی همچنان ادامه خواهد داشت.
منبع: اقتصاد آنلاین
بانک و بیمهلینک کوتاه :