از برق تا گاز؛ صنعت در دور باطل ناترازی انرژی
در حالی‌که هنوز پرونده خسارت‌های ناشی از قطعی برق در صنایع بسته نشده، حالا با سرد شدن هوا، نگرانی از تکرار بحران در قالب «ناترازی گاز» بالا گرفته است. فعالان صنعتی می‌گویند امسال هم خطر توقف تولید در کمین است و بحران انرژی از تابستان به زمستان منتقل شده؛ بحرانی که حالا دیگر نه فصلی، بلکه ساختاری شده است.
هما میرزایی-جهان صنعت نیوز: بنا بر اعلام سعید شجاعی، معاون برنامه ریزی وزارت صنعت، معدن و تجارت، میزان خسارت به صنایع در سال گذشته را رقمی نزدیک به ۳۰۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده بود که از این رقم خسارت قطعی برق به صنایع ۱۷۳ هزار میلیارد تومان و خسارت ناشی از قطعی گاز به حدود ۱۲۰ تا ۱۳۰ همت برآورد شده است. حالا و با قرار گرفتن در آستانه فصل سرما، نگرانی فعالین شهرک‌های صنعتی از جایگزینی قطعی برق با قطعی گاز بیش از پیش شده است.
بسیاری از واحدهای تولیدی تعطیل شده‌اند و آن تعدادی که همچنان فعال هستند، با تولید پایین‌تر از ظرفیت و عدم توانایی در تامین مالی و تعمیرات، نگهداری و راه‌اندازی خطوط تولید مواجه هستند. مسئولان شرکت ملی گاز مدعی‌اند که ذخایر امسال وضعیت بهتری نسبت به سال گذشته دارند، و ممکن است برنامه قطعی گاز کمی به تعویق بیفتد، اما هنوز سیاستی رسمی برای مقابله با «ناترازی گاز» به‌صورت گسترده ابلاغ نشده است و واحدهای تولیدی بزرگ از هم‌اکنون برای محدودیت احتمالی آماده می‌شوند.
تعادل دما فعلا مشکل را حل کرده؛ اما تنها تا آغاز فصل سرد
حمید معینی، مدیرعامل شرکت «ایران ابزار» واقع در شهرک صنعتی عباس‌آباد پاکدشت در مورد وضعیت قطعی گاز صنایع در فصل سرد به جهان‌صنعت نیوز می‌گوید: در حال حاضر، وضعیت تولید مشکلی ندارد و احتمالاً تا یکی دو ماه آینده نیز بدون دغدغه می‌توان تولید را ادامه داد. اما با سرد شدن هوا و کاهش فشار گاز، مشکلات مجدداً آغاز می‌شود. معمولاً با کاهش دما و افزایش مصرف خانگی، سهم گاز صنایع کاهش می‌یابد و قطعی گاز در شهرک‌های صنعتی اتفاق می‌افتد.
در همین رابطه، برخی از اعضای هیئت‌مدیره شهرک‌ها ادعا می‌کنند که با پیگیری‌های خود باعث پایان قطعی برق شده‌اند، در حالی که همه فعالان صنعتی می‌دانند علت اصلی این مسئله صرفاً کاهش دمای هوا و در نتیجه کاهش مصرف برق برای وسایل سرمایشی بوده است. در ماه‌های گرم سال، بخش عمده‌ای از برق برای تأمین سرمایش مصرف می‌شود و از سوی دیگر، بخش مهمی از گاز کشور نیز برای تولید برق در نیروگاه‌ها اختصاص می‌یابد. در نتیجه، در فصول گرم با کمبود برق و در فصول سرد با کمبود گاز مواجه‌ایم.
در حال حاضر، وضعیت تولید برق و تأمین گاز مطلوب است و مشکل خاصی وجود ندارد. البته این وضعیت تقریباً هر سال در این مقطع زمانی تکرار می‌شود. تنها مسئله‌ای که برای برخی صنایع وجود دارد، کمبود آب است که البته در مورد ما چندان بحرانی نیست، زیرا مصرف اصلی‌مان محدود به آب آشامیدنی و بهداشتی کارکنان است. با این حال، صنایعی که مصرف آب بالایی دارند همچنان با چالش روبه‌رو هستند.
معمولاً به‌محض سرد شدن هوا و افزایش مصرف خانگی، گاز صنایع دو روز در هفته قطع می‌شود و به‌نظر می‌رسد امسال نیز همین الگو تکرار شود. در یک سال خاص، وضعیت بسیار بحرانی شد و فشار گاز آن‌قدر پایین آمد که واحد ریخته‌گری ما به‌مدت حدود یک ماه تعطیل شد، چون کوره‌های ریخته‌گری به فشار بالای گاز نیاز دارند و نمی‌توانستند فعالیت کنند. در آن دوره، گاز تنها برای پخت‌وپز و گرمایش قابل استفاده بود و عملا در تولید کارکردی نداشت.
در فصل سرد معمولاً شرایط از فصل گرم کمی بهتر است. در نبود برق، عملاً کل واحد تعطیل می‌شود، اما در نبود گاز می‌توان برخی فعالیت‌ها مانند ریخته‌گری را در روزهای دیگر هفته انجام داد. بنابراین، بحران گاز اگرچه جدی است، اما در مقایسه با بحران برق شدت کمتری دارد.
فولاد، سیمان و پتروشیمی بیش از سایر صنایع زیر تیغ قطعی گاز
صنایع فولادی بیش از صنایع دیگر در معرض آسیب ناشی از قطعی گاز هستند. تنها در سال گذشته ضرر و زیان این صنایع از قطعی گاز ۳ میلیارد دلار بوده است. مصرف بیش از اندازه گاز در فصول سرد و عدم توجه به توسعه و نوسازی زیرساخت‌ها مساله ناترازی را به بحرانی لاینحل تبدیل کرده که تنها از فصلی به فصل دیگر و از برق به گاز تغییر مسیر می‌دهد. طبق پیش‌بینی کارشناسان و فعالین صنعتی، امسال صنایع کوچک، متوسط و بزرگ حداقل با ۲ ماه قطعی گسترده گاز روبه‌رو خواهند بود. کاهش تولید و خسارات بیشتر در انتظار آن دسته از صنایعی است که بیش از سایرین به مصرف گاز وابستگی دارند؛ صنایعی مانند سیمان، پتروشیمی و فولاد که نیازمند روشن بودن مداوم کوره‌های خود هستند. صنایع فولادی ایران به دلیل دسترسی آسان به منابع گازی، سهم بزرگی در تولید ناخالص داخلی و صادرات صنعتی کشور دارند که با ادامه وضع موجود این مزیت نیز از دست خواهد رفت. صنعت سیمان نیز به همین وضعیت دچار است؛ طبق گفته‌های فعالین این صنعت برای اولین بار صنعت سیمان در تابستان ۱۴۰۴ درگیر محدودیت گاز و ناچار به جایگزینی مازوت شده است.
نایب رئیس کمیسیون صنعت اتاق ایران می‌گوید: صنایعی که خوراک گاز بالایی دارند مانند سیمان، فولاد و پتروشیمی زیان بیشتری را از قطع گاز متحمل می‌شوند. یک کارخانه سیمان ممکن است در سال هزار‌میلیارد تومان سودآوری داشته باشد. اگر این مجموعه سه روز در هفته محدودیت گاز داشته باشد با ماهی ۱۰میلیارد تومان زیان مواجه می‌شود که عدد بزرگی است. از طرف دیگر مصرف‌کننده هم با قیمت بالای کالا مواجه می‌شود. همان‌طور که نتیجه قطع برق صنعت سیمان در بهار امسال، گران شدن دو تا سه برابری قیمت سیمان بود.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران درباره راهکارهای این بحران نیز گفت: باید قیمت حامل‌های انرژی جهانی شود تا پدیده قاچاق گازوئیل و بنزین اتفاق نیفتد و الگوی مصرف هم اصلاح شود. با این اقدام گاز واحدهای تولیدی قطع نمی‌شود، اشتغال کاهش نمی‌یابد و اقتصاد نیز ضربه نمی‌خورد.
در نهایت، سپردن سرنوشت قطعی گاز در کشوری که دومین منابع گازی جهان را در اختیار دارد، به تغییرات جوی و امید بستن به افزایش و کاهش دما نشانه زخم عمیق بی‌تدبیری و بی‌برنامگی در مسئولانی است که علاقه چندانی به شنیدن صدای کارشناسان ندارند. شهرک‌های صنعتی که تابستان را با قطعی مکرر برق سپری کردند، برای فصل سرما نیز به استقبال قطعی گاز رفته‌اند، و پی کاهش تولید را به بدن مالیده‌اند.
اخبار برگزیدهصنعت و معدنلینک کوتاه :