قیمت برنج در ایران؛ نوساناتی که امنیت غذایی را تهدید می‌کند
بازار برنج ایران این روزها تحت فشار نوسانات شدید قیمت و کمبود عرضه قرار گرفته است و خانوارها برای تأمین این کالای اساسی با محدودیت جدی مواجه‌اند. کارشناسان هشدار می‌دهند ادامه روند فعلی می‌تواند ثبات بازار را به‌خطر انداخته و قدرت خرید مردم را بیش از پیش کاهش دهد.
جهان صنعت نیوز، بازار برنج ایران در ماه‌های اخیر با نوسانات بی‌سابقه‌ای روبه‌رو شده است. قیمت‌ها در بسیاری از نقاط کشور روند صعودی شدیدی داشته و با وجود فصل برداشت، ثباتی در بازار دیده نمی‌شود.
کارشناسان اقتصادی و فعالان بازار، این وضعیت را نتیجه همزمان چند عامل ساختاری و سیاستی می‌دانند؛ از محدودیت عرضه داخلی و مشکلات وارداتی گرفته تا افزایش هزینه‌های جانبی نظیر حمل و نقل، بسته‌بندی و انرژی. این مجموعه عوامل باعث شده است قیمت نهایی برنج در بازار با رشد چشمگیر مواجه شود و قدرت خرید خانوارها به شدت تحت فشار قرار گیرد.
کاهش دسترسی به برنج با کیفیت در دهک‌های متوسط و پایین جامعه، نگران‌کننده‌ترین پیامد این نوسانات است.
مصرف‌کنندگان در تلاش‌اند با انتخاب انواع ارزان‌تر یا تغییر الگوی مصرف خود، هزینه‌های خانوار را مدیریت کنند، اما در این میان، کیفیت تغذیه و امنیت غذایی به ویژه برای کودکان و سالمندان تهدید می‌شود.
در کنار این موضوع، کارشناسان هشدار می‌دهند که ادامه روند فعلی می‌تواند بازار را با بحران عرضه و افزایش نوسانات قیمتی شدید مواجه کند و منجر به آشفتگی بیشتر در زنجیره تأمین شود.
عدم هماهنگی بین تولید و وادات و توزیع
یکی دیگر از چالش‌های مهم، نبود هماهنگی کافی میان سیاست‌های تولید، واردات و توزیع است. محدودیت واردات برخی انواع برنج خارجی، نوسانات نرخ ارز و نبود مکانیزم‌های دقیق برای کنترل جریان کالا، باعث شده تا فاصله میان قیمت تولیدکننده و مصرف‌کننده روزبه‌روز بیشتر شود.
این شرایط، زمینه را برای دخالت دلالان و افزایش فاصله قیمتی بین مناطق مختلف کشور فراهم کرده و تلاش‌ها برای تثبیت بازار را با مشکل مواجه کرده است.
کارشناسان معتقدند، تنها با ایجاد هماهنگی میان تولید، واردات و شبکه‌های توزیع و همچنین سیاست‌گذاری هدفمند برای حمایت از دهک‌های کم‌درآمد می‌توان از افزایش بی‌رویه قیمت‌ها جلوگیری کرد. بهبود شفافیت در عرضه کالا و نظارت مستمر بر بازار نیز از دیگر راهکارهای ضروری برای کاهش نوسانات است. اگر این اقدامات به درستی اجرا شود، نه تنها ثبات قیمت در بازار برقرار خواهد شد، بلکه امنیت غذایی و رفاه خانوارها نیز تقویت خواهد شد. در غیر این صورت، بازار برنج همچنان با فشار قیمتی و کاهش دسترسی مواجه خواهد بود و تبعات اجتماعی و اقتصادی آن دامنه‌دار خواهد بود.
در همین رابطه، رضا کنگری، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، درباره وضعیت بازار برنج و دلایل افزایش قیمت‌ها توضیح داد. وی با اشاره به افزایش بیش از ۱۴۶ درصدی قیمت برنج ایرانی در یک سال گذشته گفت: «پارسال این موقع قیمت برنج بین ۷۰ تا ۹۰ هزار تومان بود. وزارت جهاد کشاورزی برای حمایت از تولید داخل، واردکنندگان را تشویق کرد که به ازای هر کیلو برنج ایرانی، دو کیلو برنج وارد کنند. این اقدام باعث شد خرید انبوه صورت گیرد و کالا از دست کشاورز و بازار جمع شود و عملاً نوعی انحصار ایجاد شد.»
ایجاد نوسان قیمتی
او در ادامه توضیح داد: «به دلیل عدم تعادل عرضه و تقاضا، نوسانات قیمتی ایجاد شد و قیمت‌ها تا ۳۷۰ هزار تومان هم رسید. در فصل برداشت، قیمت برنج ایرانی به حدود ۲۲۰ هزار تومان کاهش یافت، اما برنج پاکستانی که شباهت زیادی به برنج ایرانی دارد، وارد بازار نمی‌شود و کمبود آن تأثیر منفی روی قیمت برنج ایرانی گذاشته است.»
کنگری تاکید کرد: «ما مکاتبه کرده‌ایم که واردات برنج پاکستانی برقرار شود تا تقاضا مهار و قیمت برنج ایرانی کاهش یابد. در حال حاضر نوسانات بازار ادامه دارد، اما برنج هندی با برداشتن ممنوعیت واردات، قیمتش از ۸۶ هزار تومان به حدود ۵۵ تا ۶۰ هزار تومان کاهش یافته و این اقدام توانسته ثبات نسبی ایجاد کند.»
وی درباره راهکارهای دولت و پیشنهاد اتحادیه گفت: «سامانه بازرگاه احیا شده تا واردکنندگان کالا را بارگذاری و فعالان اقتصادی خرید کنند. اما متأسفانه آسیب‌های زیادی در اجرای آن وجود دارد و هنوز تخلفات و دورزدن سامانه رخ می‌دهد. پیشنهاد ما این است که واردکنندگان پس از ترخیص کالا را در اختیار متولیان صنف قرار دهند تا توزیع و فروش با شفافیت انجام شود و تنظیم بازار صددرصدی ایجاد شود.»
رئیس اتحادیه بنکداران درباره موانع واردات توضیح داد: «مشکل اصلی واردکنندگان دریافت ارز در زمان مناسب است. تأخیر در تخصیص ارز باعث می‌شود کالا به نرخ مصوب عرضه نشود و سرمایه آنها در معرض خطر قرار گیرد. برای عبور از این چالش، رفع سه مانع یعنی تک‌نرخی شدن ارز، برداشتن ممنوعیت و محدودیت واردات و رفع انحصار، ضروری است.»
پیش بینی بازار
کنگری در پایان درباره پیش‌بینی آینده بازار برنج گفت: «بازار کالاهای اساسی که با ارز تامین می‌شوند، به نرخ ارز وابسته است. اگر ارز نوسانی باشد، قیمت‌ها افزایش می‌یابد. همچنین کمبود کالا در بازار نوسان منفی ایجاد می‌کند و قیمت‌ها افزایشی می‌شود. امیدواریم با اجرای سیاست‌های درست، از جمله واردات برنج پاکستانی و شفاف‌سازی عرضه، بازار برنج به ثبات برسد و قیمت‌ها کنترل شود.»
خبرآنلاین
کشاورزیلینک کوتاه :