آغاز فصل جدید جنگ اقتصادی چین با آمریکا: یوان از دلار پیشی گرفت

جهان صنعت نیوز، تازه‌ترین داده‌ها از پیشی گرفتن تاریخی «یوان» چین از دلار آمریکا در مبادلات فرامرزی این کشور حکایت دارد. بر اساس گزارش بلومبرگ و رویترز، برای نخستین بار در سال ۲۰۲۳، سهم یوان در پرداخت‌ها و دریافت‌های تجاری چین به حدود ۵۳ درصد رسیده و از دلار با سهم ۴۷ درصد پیشی گرفته است. این تغییر تاریخی در شرایطی رخ می‌دهد که از سال ۲۰۱۰ سهم یوان در تجارت خارجی چین تقریباً صفر بوده است.

تحلیل‌گران این تحول را نشانه‌ای از تغییر معادلات مالی و تجاری جهان و گام بلندی در مسیر کاهش وابستگی اقتصادهای بزرگ به دلار آمریکا می‌دانند.

اعلام تعرفه ۱۰۰ درصدی؛ بازگشت جنگ تعرفه‌ای ترامپ با چین

در چنین شرایط حساسی، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، شامگاه جمعه در پیامی در شبکه اجتماعی خود از اعمال تعرفه ۱۰۰ درصدی بر تمام کالاهای وارداتی از چین از اول نوامبر ۲۰۲۵ خبر داد.

ترامپ در پیام خود مدعی شد: «چین طی اقدامی بی‌سابقه و خصمانه اعلام کرده که کنترل‌های صادراتی بر تقریباً تمام محصولات خود وضع می‌کند. این تصمیم، حمله مستقیم به تجارت آزاد جهانی است و آمریکا در پاسخ، تعرفه‌های ۱۰۰ درصدی و محدودیت‌های صادراتی سخت‌گیرانه‌ای را اعمال خواهد کرد.»

او همچنین از اعمال کنترل‌های صادراتی جدید بر نرم‌افزارها و فناوری‌های حساس به مقصد چین خبر داد؛ اقدامی که به‌گفته تحلیل‌گران می‌تواند زنجیره تأمین جهانی به‌ویژه در حوزه فناوری‌های پیشرفته را با اختلال روبه‌رو کند.

واکنش بازارهای جهانی: سقوط شاخص‌ها و افزایش ریسک‌گریزی

به دنبال انتشار این پیام، بازارهای مالی آمریکا و جهان با افت چشمگیری مواجه شدند. شاخص S&P 500 با سقوط بیش از ۱۰۰ واحد (معادل ۱.۵ درصد) بسته شد و ارزش بازار سهام آمریکا در مجموع حدود ۹۰۰ میلیارد دلار کاهش یافت.

شاخص نزدک ۱.۹ درصد و داوجونز نیز ۰.۹ درصد افت کرد. شرکت‌های بزرگ فناوری بیشترین زیان را متحمل شدند؛ تسلا ۵ درصد، آمازون ۴.۵ درصد، متا ۳.۲ درصد، اپل ۱.۸ درصد و انویدیا ۲ درصد از ارزش خود را از دست دادند.

تحلیل‌گران می‌گویند سرمایه‌گذاران به‌ویژه از احتمال محدودیت صادرات چین در حوزه عناصر کمیاب و تراشه‌های نیمه‌هادی نگران‌اند؛ موادی که برای صنایع فناوری ایالات متحده حیاتی‌اند.

تحریم‌ها و سیاست‌های پکن، موتور محرک تغییر

بر اساس گزارش رویترز، تحریم‌های گسترده غرب علیه روسیه و نگرانی کشورها از آسیب‌پذیری در برابر سیستم مالی دلاری، از عوامل اصلی رشد استفاده از یوان بوده است. دولت چین نیز در سال‌های اخیر سیاست‌های گسترده‌ای را برای گسترش استفاده از پول ملی خود در تجارت با کشورهای آسیایی، آفریقایی و آمریکای لاتین در پیش گرفته است.

به گفته کارشناسان، پکن از این مسیر می‌کوشد ضمن تقویت موقعیت یوان در نظام مالی جهانی، وابستگی به شبکه‌های پرداخت تحت کنترل آمریکا را کاهش دهد.

پوتین: روسیه و کشورهای آسیای مرکزی به تدریج در حال روی آوردن به سمت ارزهای ملی در انجام تجارت هستند

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، در دومین اجلاس روسیه و آسیای مرکزی با اشاره به روی آوردن کشور های منطقه به تبادل تجاری با ارزهای محلی گفت: گردش مالی تجاری روسیه با کشورهای آسیای مرکزی از ۴۵ میلیارد دلار فراتر رفته است، اما این حد نهایی نیست.  روسیه و کشورهای آسیای مرکزی به طور سیستماتیک در حال گذار به ارزهای ملی در تجارت هستند. 

به نظر با توجه به رویکردهایی که اقتصادهایی چون چین و روسیه در پیش گرفتند، کم کم باید زمزمه های کمرنگ تر شدن جهانروایی دلار را چندان دور از حقیقت ندانیم.

نزدیک به ۹۰۰ میلیارد دلار از تجارت جهانی با یوان است

طبق داده‌های منتشرشده توسط بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی (BIS)، حجم معاملات جهانی یوان چین در سال ۲۰۲۵ به رقم روزانه ۸۱۷ میلیارد دلار رسیده است. این میزان در مقایسه با گزارش سه سال قبل رشد چشمگیری نشان می‌دهد و سهم یوان از کل معاملات ارزی جهانی را به ۸.۵ درصد رسانده است. این رقم در سال ۲۰۲۲ حدود هفت درصد بود.

طبق بررسی‌های BIS، یوان همچنان در جایگاه پنجم ارزهای پرمعامله قرار دارد، اما فاصله آن با پوند انگلیس کاهش یافته است. سهم پوند از معاملات ارزی جهانی در سال جاری میلادی به ۱۰.۲ درصد رسیده، در حالی که سه سال پیش معادل ۱۲.۹ درصد بود. بدین ترتیب، پوند شاهد افت سهم بوده و یوان با سرعتی بالا در حال نزدیک شدن به جایگاه چهارم جهانی است.

مقامات چینی سال‌هاست که سیاست‌هایی برای بین‌المللی‌سازی یوان در پیش گرفته‌اند. این اقدامات شامل کاهش برخی از کنترل‌های سرمایه و افزایش جذابیت جهانی این ارز است. هدف اصلی دولت چین از این سیاست‌ها، تقویت جایگاه یوان در مبادلات جهانی و کاهش وابستگی به دلار آمریکا عنوان شده است.

تغییر موازنه در جنگ اقتصادی شرق و غرب

کارشناسان اقتصادی معتقدند تشدید تنش تجاری میان واشنگتن و پکن، در حالی‌که چین با موفقیت در حال گسترش نقش یوان در تجارت جهانی است، نشانه‌ای از تحول عمیق در نظم اقتصادی بین‌المللی محسوب می‌شود.

اگرچه ترامپ در دوره‌های گذشته نیز تعرفه‌های مشابهی وضع کرده و سپس عقب‌نشینی کرده بود، اما وضعیت فعلی اقتصاد جهانی، وابستگی گسترده صنایع آمریکایی به مواد و فناوری‌های چینی و روند رو‌به‌رشد «یوانیزه‌شدن» تجارت جهانی، احتمال بازگشت آسان به شرایط سابق را کاهش داده است.

به‌نظر می‌رسد جهان در آستانه فصل جدیدی از جنگ‌های اقتصادی و مالی قرار گرفته است؛ جایی که دلار دیگر تنها بازیگر میدان نیست و چین با ابزار «یوان» در حال تغییر قواعد بازی است.

تسنیم

اقتصاد کلان