کودتا در ماداگاسکار؛ جوانان علیه نظم کهنه

فاطمه عباسی- جهان صنعت نیوز: در حالی که موج اعتراضات جوانان در کشورهای مختلف از شرق آسیا تا شمال آفریقا رو به گسترش است، جزیره ماداگاسکار نیز شاهد خیزشی تازه از دل نسلی است که دیگر به وعده‌های تکراری سیاستمداران باور ندارد. فرار رئیس‌جمهور آندری راجولینا از کشور، اگرچه به ظاهر به بحران سیاسی اخیر پایان داد، اما برای معترضان جوان این کشور تنها آغاز راهی طولانی برای تغییر نظامی فاسد و پوسیده بود. راجوئلینا که خود با کودتا علیه دولت مارک راوالومانانا در سال ۲۰۰۹ به قدرت رسید، این بار حتی یک دهه فرصت نداشت تا اعتماد نسل جدید را جلب کند؛ نسل زد که با فوریت و خشم بی‌سابقه‌ای خواستار اصلاحات اساسی است. این بحران همچنین دومین کودتای آشکار از سال ۲۰۱۴ در ماداگاسکار به شمار می‌رود و نشان می‌دهد که ثبات سیاسی جزیره همچنان شکننده است.

خیزش از دل فقر و فراموشی

اعتراضات از ۲۵ سپتامبر در پایتخت آنتاناناریوو آغاز شد؛ جایی که گروهی از اعضای شورای محلی به دلیل اعتراض به قطعی آب و برق بازداشت شدند. اما خشم اجتماعی به‌سرعت فراگیر شد. رسانه‌های اجتماعی، همانند آنچه پیش‌تر در اندونزی و نپال دیده شد، به موتور محرک جنبش تازه‌ای از جوانان ماداگاسکاری بدل شدند که خود را «ژنرال زد» می‌نامند — نسلی که از مرزهای جغرافیایی گذشته و حالا به زبان مشترک عصیان سخن می‌گوید.

طبق گزارش سازمان ملل، در جریان این ناآرامی‌ها دست‌کم ۲۲ نفر کشته و بیش از ۱۰۰ نفر زخمی شدند. کشوری با بیش از ۳۲ میلیون جمعیت، اما با میانگین درآمد سالانه تنها ۵۴۵ دلار، حالا به یکی از فقیرترین نقاط جهان تبدیل شده است؛ جایی که فساد مزمن، ناکارآمدی دولت و نابرابری ساختاری، ترکیبی انفجاری از خشم و ناامیدی را در دل جوانان شکل داده است.

نسلی که به خیابان بازگشت

جنبش «ژنرال زد ماداگاسکار» رهبری مشخصی ندارد، اما خواسته‌هایش روشن است: استعفای رئیس‌جمهور، انحلال پارلمان، بازنگری در نظام قضایی و انتخاباتی و پایان دادن به فساد سیستماتیک. یکی از فعالان ۲۶ ساله که به دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، در گفت‌وگو با رسانه‌های محلی گفت:«انحلال دولت یک پیروزی کوچک بود، اما کافی نیست. ما خواهان تغییری هستیم که ریشه در ساختار داشته باشد، نه در چهره‌ها. سیستمی که ما را فقیر نگه داشته، باید فرو بریزد.» جوانان این جنبش از اعتراضات مشابه در آسیا الهام گرفته‌اند. آنان با جنبش‌های دیجیتال نپال و اندونزی در فضای مجازی در ارتباط‌اند و از نمادهای مشترک مانند پرچم جمجمه کارتونی با کلاه بومی ماداگاسکار، برگرفته از انیمه ژاپنی وان پیس، استفاده می‌کنند؛ نمادی از جهانی شدن مقاومت نسل زد.

راجولینا با مانور سیاسی می‌خواهد حفظ قدرت کند

آندری راجولینا، که خود در سال ۲۰۰۹ از دل یک کودتای خیابانی به قدرت رسیده بود، این بار قربانی همان موج شد. پس از پیوستن بخشی از نیروهای ویژه ارتش به معترضان، او دوشنبه‌شب در پیامی ویدیویی از مکانی نامعلوم اعلام کرد که «مجبور شدم برای حفظ جان خود جایی امن پیدا کنم.» هیچ استعفایی اعلام نشده و رئیس‌جمهور همچنان به طور رسمی در قدرت است، هرچند عملاً از کشور خارج شده و منزوی است. راجولینا در پیام خود از مردم عذر خواست و وعده داد گفت‌وگویی ملی با جوانان آغاز کند، اما معترضان این پیشنهاد را «مانور سیاسی» دانسته و آن را رد کردند. یکی از فعالان ۱۸ ساله که مسئولیت حساب‌های رسانه‌ای جنبش را برعهده دارد، گفت:« این یک مافیاست، نه دولت. گفت‌وگو تنها برای خریدن زمان است. ما تا تحقق اصلاحات واقعی عقب نمی‌نشینیم.»

شکستن چرخه ترس و شورش نسل‌ها در جهان

جوانان معترض می‌گویند نمی‌خواهند کودتای ۲۰۰۹ تکرار شود و بر مسالمت‌آمیز بودن اعتراض‌ها تأکید دارند. با این حال، مقامات دولتی آنان را به غارت و تخریب اموال عمومی متهم کرده‌اند. در پاسخ، فعالان روزی به نام «پاکسازی ملی» برگزار کردند تا نشان دهند جنبش‌شان برای ساختن آمده، نه برای ویرانی.

یکی از اعضای ۲۵ ساله گروه می‌گوید:«اگر ما سکوت کنیم، چه کسی دوباره بلند می‌شود؟ پانزده سال است که این نظام ما را به زانو درآورده. حالا وقت برخاستن است. ما آخرین امید این نسل هستیم.» اعتراضات ماداگاسکار را نمی‌توان جدا از موج جهانی نارضایتی جوانان دانست. از مراکش تا نپال، از اندونزی تا شیلی، «نسل زد» در حال بازتعریف رابطه خود با سیاست، قدرت و عدالت است. شبکه‌های اجتماعی مرزها را درنوردیده و خیزش‌های محلی را به جنبشی جهانی بدل کرده است؛ جنبشی که به‌جای ایدئولوژی‌های قدیمی، خواستار شفافیت، مشارکت مستقیم و عدالت اجتماعی است. اکنون ماداگاسکار در آستانه بحرانی تازه قرار دارد: یا نظام سیاسی به گفت‌وگویی واقعی با نسل جدید تن می‌دهد، یا باید خود را برای رویارویی طولانی با نسلی آماده کند که دیگر از خیابان‌ها بازنمی‌گردد.

اخبار برگزیدهسیاسی