رونق مصنوعی در عصر هوش مصنوعی

جهان صنعت نیوز – آمریکا در سال‌های اخیر توانسته با وجود جنگ تجاری، کاهش مهاجرت و تنش‌های مالی مکرر، رشد اقتصادی بالایی را حفظ کند. موتور اصلی این پایداری نه سیاست‌های دولتی بلکه انفجار سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی و رونق بازار سهام ناشی از آن بوده است؛ پدیده‌ای که هم تحسین‌برانگیز و هم نگران‌کننده است.

رونق مصنوعی در سایه هوش مصنوعی

دره شمالی ویرجینیا با ده‌ها مرکز داده جدید و پروژه‌های میلیاردی نمادی از رونق تازه در اقتصاد فناوری آمریکاست. این منطقه اکنون به قلب تپنده زیرساخت‌های دیجیتال جهان تبدیل شده است. شرکت‌های فناوری با تکیه بر موج هوش مصنوعی، میلیاردها دلار برای ساخت مراکز داده، پردازش ابری و شبکه‌های یادگیری ماشینی هزینه می‌کنند.

به گفته مدیران صندوق بین‌المللی پول، انفجار سرمایه‌گذاری در هوش مصنوعی موجی از خوش‌بینی را ایجاد کرده است که عمدتاً در آمریکا متمرکز است. این موج سرمایه‌گذاری، نه‌تنها بازار کار و تولید را تحت‌تأثیر قرار داده، بلکه به طور مستقیم موجب رشد شاخص‌های سهام و افزایش ثروت خانوارها شده است.

اما این رونق تا چه اندازه پایدار است؟

در ظاهر، اقتصاد آمریکا قدرتمند و مقاوم است. اما زیر این ظاهر درخشان، شکاف‌های عمیقی در حال شکل‌گیری است.

اقتصاددانان از یک اقتصاد دو سرعته سخن می‌گویند؛ جایی که خانوارهای ثروتمند با تکیه بر دارایی‌های مالی‌شان، مصرف خود را افزایش داده‌اند، در حالی‌که طبقات متوسط و پایین جامعه با کاهش قدرت خرید، درگیر تورم بالا و رشد ضعیف دستمزدها هستند.

شاخص‌های رسمی رشد ممکن است چشمگیر باشند، اما این رشد بیش از هر چیز بر دوش ثروتمندان استوار است. برآوردها نشان می‌دهد که دهک بالای درآمدی اکنون حدود نیمی از کل مصرف در اقتصاد آمریکا را به خود اختصاص داده است. به بیان دیگر، رونق فعلی بیشتر بازتاب اثر ثروت است تا رشد واقعی درآمدها. هر دلار افزایش در ارزش سهام، تنها پنج سنت به هزینه‌کرد مصرف‌کنندگان اضافه می‌کند اما همین پنج سنت در مقیاس کل اقتصاد، محرک بزرگی برای رشد کوتاه‌مدت ایجاد کرده است.

پول هوش مصنوعی به جیب ثروتمندان می‌رود

رشد خیره‌کننده بازار سهام در بخش فناوری باعث شده خانوارهای دارایی‌دار، به‌ویژه صاحبان سهام شرکت‌های هوش مصنوعی، در مدت کوتاهی ۵ تریلیون دلار به ثروت خود اضافه کنند. سبدی از ۳۰ سهم مرتبط با هوش مصنوعی اکنون حدود ۴۳ درصد از ارزش بازار شاخص S&P500 را در اختیار دارد؛ سهمی بی‌سابقه که یادآور روزهای حباب دات‌کام در اواخر دهه ۱۹۹۰ است.

این جهش ارزش دارایی‌ها سبب شده مصرف طبقات ثروتمند همچنان بالا بماند و این به‌نوبه خود شاخص‌های کلان اقتصاد را سرپا نگه داشته است. اما سؤال اصلی این است که اگر بازار سهام دچار اصلاح شود، این تکیه‌گاه چقدر پایدار خواهد بود؟

مدیران بانک‌های بزرگ مانند جی‌پی مورگان هشدار داده‌اند که فاصله میان قیمت دارایی‌ها و واقعیت اقتصادی بسیار زیاد شده است. به گفته آن‌ها، بازار بیش از حد خوش‌بین است و کوچک‌ترین شوک می‌تواند این توازن را بر هم بزند.

تناقض سیاست پولی: چرا فدرال رزرو نرخ بهره را پایین می‌آورد؟

در شرایطی که تقاضای مصرف‌کننده قوی است و ثروت خانوارها در بالاترین سطح تاریخی قرار دارد، بسیاری از تحلیل‌گران از تصمیم فدرال رزرو برای کاهش نرخ بهره شگفت‌زده‌اند.

به گفته برخی اقتصاددانان، کاهش نرخ بهره در حالی انجام می‌شود که فشارهای تورمی هنوز مهار نشده و مصرف بالا می‌تواند مجدداً موجی از افزایش قیمت‌ها ایجاد کند. از این منظر، سیاست انبساطی فدرال رزرو ممکن است بیش از آنکه کمکی به اقتصاد واقعی کند، سوختی برای رشد حباب دارایی‌ها باشد.

در حالی‌که بخش لوکس اقتصاد از پروازهای فرست‌کلاس گرفته تا فروش خودروهای گران‌قیمت در حال شکوفایی است، بخش بزرگی از جمعیت آمریکا در حال عقب‌ماندن است.

داده‌های اخیر نشان می‌دهد رشد دستمزد برای پایین‌ترین ۲۵ درصد از کارگران تنها ۳.۶ درصد بوده، در حالی‌که دهک بالای درآمدی ۴.۶ درصد رشد داشته است. تورم بالا، هزینه مسکن و کاهش یارانه‌ها فشار معیشتی بر اقشار کم‌درآمد را تشدید کرده است.

وضعیت زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که بسته مالی جدید دولت آمریکا از سال آینده اجرا خواهد شد — طرحی که کاهش مالیات برای ثروتمندان و کاهش حمایت‌های اجتماعی برای فقرا را همزمان پیش‌بینی می‌کند. برآوردها نشان می‌دهد این طرح، منابع مالی دهک پایین را سالانه ۱۶۰۰ دلار کاهش می‌دهد، در حالی‌که دهک بالا ۱۲ هزار دلار بیشتر دریافت می‌کند.

در ظاهر، رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا قابل توجه است؛ پیش‌بینی‌ها از رشد ۳.۹ درصدی در سه‌ماهه سوم خبر می‌دهند. اما این رشد بیش از آنکه ناشی از تولید واقعی باشد، نتیجه پیش‌خور کردن هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها پیش از اجرای تعرفه‌های تجاری است.

شرکت‌ها برای پیشی گرفتن از محدودیت‌های وارداتی، سرمایه‌گذاری‌های خود را جلو انداخته‌اند و این امر به‌صورت موقتی رشد را بالا برده است. اما وقتی این موج تمام شود، ممکن است اقتصاد دوباره با افت تقاضا روبه‌رو شود.

همزمان، افزایش قیمت طلا و نگرانی درباره ارزش دلار نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران نسبت به آینده اقتصادی آمریکا و ثبات جهانی بی‌اعتمادتر شده‌اند.

اقتصاد آمریکا بیش از هر زمان دیگری به دست گروهی کوچک از سرمایه‌داران متکی است. اگر روند فعلی ادامه یابد، نابرابری نه‌تنها یک مسئله اجتماعی بلکه یک ریسک کلان اقتصادی خواهد بود.

زیرا مصرف قشر ثروتمند نمی‌تواند به‌طور نامحدود جایگزین مصرف طبقه متوسط شود. وقتی رشد بر پایه دارایی و بورس استوار شود، هر اصلاح بازار می‌تواند به سرعت چرخه‌ای از کاهش ثروت، افت مصرف و در نهایت رکود را رقم بزند.

رونق شکننده در عصر هوش مصنوعی

پرسش بزرگ این است که آیا رونق ناشی از هوش مصنوعی واقعاً می‌تواند اقتصاد آمریکا را در بلندمدت سرپا نگه دارد؟ در حال حاضر، این فناوری فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد نکرده که بتواند جایگزین مشاغل از بین رفته شود. به همین دلیل برخی کارشناسان هشدار می‌دهند که رشد مبتنی بر فناوری بدون اشتغال‌زایی، در نهایت رشد بدون عدالت خواهد بود. در سطح جهانی نیز نگرانی مشابهی وجود دارد. بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه نگران‌اند که موج جدید هوش مصنوعی و اتوماسیون، فرصت‌های صادرات خدمات و نیروی کار آن‌ها را از بین ببرد.

در ظاهر، اقتصاد آمریکا همچنان از دیگر اقتصادهای گروه هفت جلوتر است. رشد بالا، بازار سهام قوی و اعتماد مصرف‌کنندگان، تصویری از موفقیت ارائه می‌دهد. اما در زیر این سطح براق، مجموعه‌ای از ریسک‌ها مانند افزایش نابرابری، اتکای بیش از حد به ثروت بورسی، کاهش فرصت‌های شغلی برای اقشار پایین و تداوم سیاست‌های مالی ناعادلانه در حال شکل‌گیری است. به تعبیر یکی از مقامات اروپایی: «سردرد اقتصاد جهانی هنوز تمام نشده و فقط از حالت میگرنی به مزمن تبدیل شده است.»

اقتصاد آمریکا شاید در برابر پیش‌بینی‌ها مقاومت کرده باشد، اما این مقاومت بیش از هر چیز بر پایه اعتماد و ثروت دارایی‌محور است. اگر سرمایه‌گذاران ناگهان اعتماد خود را از دست بدهند یا بازار هوش مصنوعی دچار اصلاح شود، این «اقتصاد خلاف جاذبه» ممکن است به سرعت به زمین بازگردد و فرود آن، دردناک خواهد بود.

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان