طلوع انرژی‌های نو؛ وقتی نفت به تنهایی کافی نیست
با وجود وابستگی شدید اقتصاد ایران به نفت، کارشناسان معتقدند با بهره‌گیری از ظرفیت‌های بومی مانند انرژی زمین‌گرمایی، خورشیدی، زیست‌توده و انرژی امواج دریا، کشور می‌تواند مسیر گذار به انرژی‌های تجدیدپذیر را هموار کند؛ اما موفقیت این تحول نیازمند هماهنگی نهادی، سرمایه‌گذاری هوشمند و سیاست‌گذاری ملی است.
سارا پوردلجو – جهان صنعت نیوز: در دنیایی که هر روز بیش از پیش با بحران‌های زیست‌محیطی، تغییرات اقلیمی و نوسانات بازار جهانی انرژی روبه‌روست، پرسش از آینده نفت و امکان جایگزینی آن با انرژی‌های تجدیدپذیر، دیگر صرفاً یک دغدغه علمی یا محیط‌زیستی نیست؛ بلکه به مسئله‌ای راهبردی و ملی بدل شده است. ایران، به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر نفت و گاز جهان، در نقطه‌ای حساس از تاریخ انرژی خود ایستاده است: آیا می‌تواند با تکیه بر ظرفیت‌های بومی، از زمین‌گرمایی تا انرژی خورشیدی، مسیر گذار به دنیایی پاک‌تر و پایدارتر را هموار کند؟ گزارش حاضر با نگاهی تحلیلی به این پرسش بنیادین می‌پردازد و تلاش دارد چشم‌اندازی واقع‌بینانه از آینده انرژی در ایران و جهان ارائه دهد؛ آینده‌ای که شاید در آن، نفت دیگر قهرمان اصلی صحنه نباشد، اما همچنان نقش مکملی حیاتی ایفا کند. بر همین اساس گفت‌وگویی با حسن مرادی، استاد حقوق انرژی دانشگاه تهران داشتیم.
طلای سیاه، هنوز هم ماده خام صنایع فرداست
در ابتدا باید توجه داشت که مشتقات نفتی صرفاً به دلیل ارزش حرارتی و انرژی‌زایی‌شان اهمیت ندارند، بلکه دارای ارزش شیمیایی نیز هستند. بنابراین، نمی‌توان گفت که حامل‌ها و مشتقات نفتی به‌طور کامل از چرخه مصرف جهانی حذف خواهند شد. این مواد همچنان در فرآیندهای صنعتی و تولیدی، به‌ویژه در صنایع شیمیایی و پتروشیمی، جایگاه خود را حفظ می‌کنند و صرفاً ممکن است شکل استفاده از آن‌ها تغییر کند. اما در مورد گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر، اگر در کشور سیاستی جامع و هماهنگ، آنچه می‌توان «رویکرد ملی یکپارچه» یا national approach نامید، اتخاذ شود و همه نهادها و بخش‌ها در جهت تحقق آن همکاری کنند، هیچ دلیلی برای عدم موفقیت وجود ندارد.
قدرت دریاها؛ فرصتی که هنوز به کار گرفته نشده است
یکی از ظرفیت‌های مهم ایران در این زمینه انرژی زمین‌گرمایی است. کشور ما در نقاط مختلف دارای چشمه‌های آب گرم و مخازن گرمایی طبیعی است که می‌توان از آن‌ها برای تولید انرژی استفاده کرد. همچنین، در سواحل کشور به‌ویژه در کنار خلیج فارس، دریای عمان و دریای مازندران، امکان بهره‌گیری از انرژی امواج دریا وجود دارد. بسیاری از کشورها هم‌اکنون از این نوع انرژی بهره می‌برند و ایران نیز می‌تواند با فناوری مناسب از آن استفاده کند.
از زباله تا نیروگاه؛ نگاهی نو به بحران پسماند
در زمینه زیست‌توده (biomass) نیز، با توجه به سبک زندگی و میزان بالای تولید زباله در کشور، ظرفیت بالایی برای احداث نیروگاه‌های تولید انرژی از زباله یا کمپوست وجود دارد. اجرای این طرح‌ها در دوره‌های گذشته آغاز شد، اما به دلایل مختلف از جمله کم‌توجهی نهادی، ادامه نیافت. در مجلس هفتم نیز بارها در این خصوص پیگیری‌هایی صورت گرفت و خواستار رفع موانع توسعه انرژی‌های زیست‌توده شدیم.
هم‌افزایی دولت و مجلس؛ شرط طلایی گذار انرژی
در حوزه انرژی خورشیدی، حدود دو دهه پیش ظرفیت فنی پنل‌های خورشیدی بسیار پایین بود، اما خوشبختانه در سال‌های اخیر، با ورود فناوری‌های جدید و تولید داخلی، پیشرفت چشمگیری حاصل شده است. اگرچه هنوز برخی نواقص فنی وجود دارد و این صنعت به نقطه مطلوب نرسیده است، اما روند توسعه آن مثبت است. اکنون نیروگاه‌های خورشیدی کوچک، بزرگ و خانگی در نقاط مختلف کشور راه‌اندازی شده و در حال گسترش هستند؛ این امر می‌تواند بخش مهمی از آینده انرژی ایران را تضمین کند. بنابراین، اگر کشور بتواند از تمام ظرفیت‌های موجود در بخش انرژی‌های تجدیدپذیر استفاده کند، دستیابی به موفقیت در این مسیر کاملاً ممکن است. لازمه آن، همکاری دولت و مجلس و پایبندی به قوانین برنامه‌ای کشور است؛ قوانینی که میزان بهره‌گیری از منابع انرژی نو و حجم سرمایه‌گذاری در این حوزه را مشخص کرده‌اند. دولت نیز باید در جذب سرمایه‌گذاری خارجی فعال‌تر عمل کند. کشورهایی مانند هند، چین و برخی کشورهای آسیایی آمادگی دارند در پروژه‌های انرژی پاک با ایران همکاری کنند. در صورت استفاده از این ظرفیت‌ها و هماهنگی بین نهادها، می‌توان بخش قابل توجهی از انرژی کشور را از منابع پاک تأمین کرد و نگرانی‌ها درباره کمبود یا گرانی انرژی‌های فسیلی را کاهش داد.
اخبار برگزیدهنفت و پتروشیمیلینک کوتاه :