معادله دو مجهولی ایمنی در معادن زغال سنگ

جهان صنعت نیوز: کارشناسان معدنی معتقدند که با وجود اینکه بسیاری از معادن زغال سنگ خصوصی سازی شده اند و توان تامین بودجه لازم برای ایمنی معادن را ندارند دولت باید در این زمینه آنها را حمایت کند. چرا که معادنی که بیشتر در قالب کوچک مقیاس نیز هستند از کمبود نقدینگی رنج می برند؛ از این رو برای حمایت از کارگران و حفظ فرصت های شغلی در این معادن باید دولت نسبت به ایجاد پایگاه های ایمنی و امداد و نجات در این معادن اقدام کند.

همچنین این دیدگاه وجود دارد که هرچه دامنه کشف ذخایر این معادن بیشتر شود میزان توانمندی آنها بیشتر و خود نیز می توانند نسبت به ایجاد پایگاه ایمنی اقدام کنند. در واقع انجمن زغالسنگ در حالی نسبت به کاهش ایمنی در معادن و احتمال بروز حوادثی مشابه زمستان یورت به واسطه کمبد نقدینگی هشدار می دهد که متولیان این حوزه پس از وقوع حادثه در معدن یورت با تکیه بر جلوگیری از بروز چنین حوادثی دولت و ذوب آهن اصفهان را برای تغییر نرخ تحت فشار قرار داد که در نهایت به افزایش حدود ۲۰ درصدی منجرشد .

حال با گذشت بیش از یک سال مجدد شاهد اعلام فعالان این حوزه از کمبود نقدینگی هستیم موضوعی که اگر چه کارشناسان عدم هم پوشانی رشد تورم با افزایش نرخ را دلیل آن عنوان می کنند اما آنچه مسلم است تکرار سناریوی تزریق نقدینگی و بالا بردن قیمت ها در شرایطی که اساسا زیر ساخت های لازم برای ارتقای ایمنی وجود ندارد کارساز نخواهد بود و تنها به عنوان مسکنی موقتی عمل خواهد کرد.

فعالیت در معادن زیرزمینی و به ویژه معادن زغال سنگ همواره با مخاطرات بسیاری همراه است؛ با این حال پس از حادثه معدن یورت و کشته  شدن  بیش از ۳۰ کارگر در این معدن، توجه بیشتری به رعایت ایمنی در معادن زغال سنگ و جلوگیری از حوادث مشابه در کشور انجام شد.

از آنجایی که نبود پایگاههای ایمنی و نجات یکی از مهمترین عوامل افزایش تلفات انسانی در حادثه معدن یورت بود، با پیگیری های انجام شده، ساخت ایستگاه ها ایمنی و نجات در مناطق ۴گانه معادن زغال سنگ کشور توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت تصویب و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی نیز مسئول اجرای این مصوبه شد.  با این حال روند این کار با تاخیر همراه بوده است.

تاخیری که از جانب مسوولان کمبود بودجه تلقی می شود و از جانب صاحبان معادن بهانه جویی و تعلل؛ مسوولان وزارت صمت معتقدند که معادن خصوصی هستند و باید خود از عهده تجهیز برآیند و صاحبان معادن در مقابل خود را توانمند نمی بینند. با این حال حفظ ایمنی و تجهیز معادن اهمیت بسیاری دارد؛ از حفظ ذخایر معدنی گرفته تا جان کارگرانی که در آن فعالیت می کنند همه و همه وابسته به ایمنی سازی است.

سعید صمدی، دبیر انجمن زغال سنگ  در گفتگو با “جهان صنعت نیوز” گفت: تامین ایمنی در داخل معادن جزو تعهدات معادن زغال است و اغلب معادن زغال کشور نیز استانداردهای ایمنی وضع شده را رعایت می کنند، اما این مراکز امداد و نجات در حکم پایگاه های آتش نشانی شهری هستند؛ بنابراین ساخت و تجهیز پایگاه های امداد و نجات جزو زیرساخت به شمار رفته و احداث آن ها وظیفه مسئولین است. 

دبیر انجمن زغال سنگ با اشاره  به تاثیر افزایش قیمت زغال در ایمنی معادن گفت: افزایش صورت گرفته در قیمت زغال با افزایش قیمتی که مد نظر معادن زغال سنگ بود تفاوت بسیاری داشت. درواقع این افزایش قیمت، مسائل و مشکلات معادن زغال را برطرف نکرد. باید بدانیم قیمت  زغال از ابتدای سال گذشته تا به امروز رشد حدود ۴۰  درصدی داشت، درحالی که در همین زمان، تورم کشور رشد چند برابری را تجربه کرده است. البته این افزایش قیمت افزایش هزینه های معادن  را جبران نمی کند.

صمدی گفت: در هر صورت تامین ایمنی در هر شرایطی جزو وظایف ذاتی معادن است و معادن زغال سنگ نیز در این زمینه خود را مکلف می دانند و اقدامات لازم را انجام می دهند، اما همواره احتمال خطر وجود دارد. وجود پایگاههای امداد و نجات در زمان وقوع حادثه از تلفات پس از حادثه می کاهد. اما  ساخت پایگاه ایمنی و نجات جزو وظایف معادن نیست. همین امر نیز سبب شد تا وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت ساخت  و تجهیز ۴ پایگاه ایمنی و نجات توسط این وزارتخانه را تصویب کند. متاسفانه باوجودی که بیش از یکسال از تصویب این مصوبه گذشته و باوجود تامین  بودجه در سال جا ری اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است. 

دبیر انجمن زغال افزود: حدود ۲۰ سال پیش پایگاه های امداد و نجات  در معادن وجود داشتند، اما بعد از آنکه معادن خصوصی شدند این مراکز نیز از یکدیگر پاشیده شد. در حال حاضر نیز تنها در طبس مرکزی مشابه این پایگاه های امداد و نجات وجود دارد که توسط شرکت زغالس نگ پرورده طبس احداث شده است. اما لازم است تا مراکز استاندارد ایمنی و نجات در تمامی مناطق معدنی زغال سنگ  وجود داشته باشد.

تورم گریبانگیر معادن

صمدی تصریح کرد: با وجودی که از حدود ۲ سال پیش وعده ساخت مراکز ایمنی و نجات داده شده بود و سال گذشته نیز کار ساخت این پایگاه ها به تصویب وزیر صمت رسید اما همچنان اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است. به نظر می رسد مسئولین امر همچنان بر اهمیت ساخت چنین مراکزی واقف نیستند که کار ساخت این پایگاهها در بروکراسی های اداری به تعویق افتاد و سپس نیز به دست فراموشی سپرده شد. بنابراین انجمن زغال سنگ وظیفه خود دانست تا در نامه ای خطاب به معاون امور معادن و صنایع معدنی وزارت صمت، هشدارهای لازم نسبت به عدم وجود پایگاههای ایمنی و  نجات در زمان حادثه و امکان افزایش تلفات در چنین مواقی را یادآور شود.

تعطیلی معادن راهکار نیست

محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران در این زمینه به “جهان صنعت نیوز” می گوید: ایمنی از مهم ترین فاکتورهای فعالیت در تمامی معادن به ویژه معادن زغال کشور است. هرگونه فعالیت معدنی با مسائل و مشکلات خاص خود روبرو است و بایستی همواره رصد کاملی صورت گیرد تا از بروز هرگونه حادثه ای جلوگیری شود. در این میان حفظ ایمنی در معادن زیرزمینی و به خصوص معادن زغال سنگ  بهواسطه وجود گاز، از اهمیت بسیار بالاتری  برخوردار است.

وی  گفت: کنترل میزان گازهای موجود در معادن زغال و همچنین جمع آوری این گازها ، نیازمند ماشین آلات و تجهیزات خاصی است که تامین آن برعهده معدن داران است. در شرایط کنونی و پس از بازگشت مجدد تحریم ها معدن داران در تامین بخشی از تجهیزات خود با مشکلاتی روبرو شده اند. همچنین افزایش چند برابری قیمت ارز  در ۱۸ ماه گذشته بر مشکلات آن ها در بروزرسانی تجهیزات اضافه شده است.

بهرامن اعتقاد دارد، معدنکاران پایبند به حفظ ایمنی هستند، اما متاسفانه بخش زغال سنگ  با مشکلات متعددی روبرو  هستند؛  تعداد قابل توجهی از معادن زغال بخش خصوصی، شامل معادن کوچک می شوند که عملیات معدنی محدود و استخراج کم مشکل تامین نقدینگی را برایشان  دو چندان کرده است. درنتیجه این معادن بیش از این توان افزایش ایمنی را ندارند .

وی می گوید: در چنین شرایطی بایستی مسئولین امر با اخذ سیاستی صحیح از بروز حادثه جلوگیری کنند. یکی از گزینه ها تعطیلی معادن در معرض خطر است؛ البته باتوجه به نیاز کشور به زغال و همچنین از آنجایی که زغال جزو محصولاتی است که در لیست تحریم ها قرار دارد، منطقی به نظر نمی رسد. همچنین تعطیلی این معادن موجب بیکاری تعداد زیادی از کارگران می شود و همین امر نیز بر مشکلات کشور خواهد افزود.

راهکاری موقت

بهرامن گفت: راه اساسی کمک دولت به معدن کوچک برای ایمن سازی است. در کنار این امر بایستی این معادن اکتشافات تکمیلی حین بهره برداری انجام دهند تا با کشف ذخایر جدید بتوانند بر میزان استخراج خود بیفزایند. افزایش تولید موجب بهبود شرایط این معادن می شود و بر توان آن ها خواهد افزود و درنتیجه این معادن قادر به بهبود ایمنی خواهند شد.

رئیس خانه معدن ایران می گوید: وجود این دلایل نیز سبب شد تا به دستور وزیر صنعت معدن و تجارت ساخت ۴  ایستگاه ایمنی در دستور  کار این وزارتخانه قرار گیرد و شرکت تهیه و تولید مواد معدنی نیز به نمایندگی از وزارت صمت مجری این امر شد. اما متاسفانه به دلایلی این ا قدام تا به  حال اجرایی نشده است.

 وی افزود: بحث احیای معادن کوچک در چند سال اخیر مطرح شده و مورد توجه قرار دارد. یکی از اصول احیای معادن کوچک ایجاد زیرساختهای موردنیاز است که ساخت پایگاههای ایمنی نیز جزو همین زیرساختها به شمار می رود.

بهرامن به اهمیت نیروی انسانی آزموده در معادن زغال سنگ اشاره  کرد و گفت:  بایستی با حفظ ایمنی و جلوگیری از تعطیلی معادن زغال سنگ نیروی کار در این معادن را حفظ کنیم. درغیر این صورت در آینده نه چندان دور کمبود نیروی متخصص به یکی دیگر از دغدغه های معادن زغال سنگ کشور تبدیل می شود. 

بودجه نداریم

حسام مقدمعلی، معاون اکتشاف و بهره برداری شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران در این زمینه به جهان صنعت می گوید: بنا بود تا تفاهم نامه ای مابین شرکت تهیه و تولید و وزار ت صنعت، معدن و تجارت به منظور احداث ۴  پایگاه امداد و نجات در ۴  نقطه  از  کشور ( که شرکت های زغال سنگ  و معادن  آن به بخش خصوصی واگذار شده است )منعقد شو د و به موجب این تفاهمنامه احداث، تجهیز و ایمنی این پایگاه ها برعهده شرکت تهیه و تولید قرار گیرد . همچنین  برای ساخت و تجهیز این پایگاهها ۴۰ میلیارد تومان بودجه درنظر گرفته شد. اما این تفاهمنامه به علت عدم تامین بودجه از طرف وزارت صنعت، معدن  و تجارت اجرا نشد و به شرکت تهیه و تولید نیز ابلاغی صورت نگرفت. از آنجایی که تمامی معادن زغال سنگ کشور به جز معادن بخش طبس در اختیار بخش خصوصی است، شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران بدون ابلاغیه و تامین بودجه از وزارت صنعت، معدن و تجارت امکان ورود و ساخت این پایگاه ها را ندارد.

 وی در ادامه افزود:  شرکت تهیه و تولید در خصوص معادن زغال سنگ  تحت اختیار خود در طبس درنظر دارد تا با انعقاد قرارداد با سرمایه گذاران و شرکت های طرف قرارداد پایگاه  امداد و نجاتی  با  تجهیزات و ماشین آلات آتش نشانی و آمبولانس  را در این منطقه احداث کند.

 با وجود نظرات کارشناسان سوال دیگری نیز مطرح می شود، مبنی بر آنکه آیا، ایجاد ایمنی تنها باید از طریق مسئولین امر دنبال شود، آیا معدن دارن در این زمینه مسئولیتی ندارند و یا عدم سوددهی کافی این معادن سبب شده است تا آنها توان احداث پایگاه های ایمنی را نداشته باشند؟ و اگر چنین است،  مگر بنا نبود که افزایش قیمت زغال، افزایش ایمنی معادن را درپی داشته باشد؛ پس چرا باوجود افزایش قیمت همچنان انجمن زغال سنگ هشداری مبنی بر احتمال وقوع حادثه ای دیگر همچون حادثه معدن یورت را می دهد.

 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهصنعت و معدن