سازگاری اجباری یا ثبات واقعی؛ بحران اقتصادی در راه است؟
شش ماه پیش، بزرگ‌ترین مقامات مالی جهان در نشست‌های صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی نگران بودند که سیاست‌های پرتنش تجاری دونالد ترامپ، موتور اقتصاد جهانی را از کار بیندازد. اما امروز، همان مقام‌ها می‌گویند اقتصاد جهانی نه‌تنها دوام آورده بلکه توانسته خود را با طوفان تعرفه‌ها سازگار کند.
جهان صنعت نیوز – در فضای ناآرام سیاست‌های تجاری آمریکا، تصور غالب در میان اقتصاددانان این بود که اعمال تعرفه‌های گسترده، جریان تجارت جهانی را به نقطه انجماد خواهد رساند. اما در نشست اخیر صندوق بین‌المللی پول، فضای گفت‌وگو تغییر کرده است: به‌جای هشدارهای تند، حالا از سازگاری تدریجی سخن می‌گویند.
نیتن شیتز، اقتصاددان ارشد سیتی‌گروپ و مقام پیشین خزانه‌داری آمریکا، در حاشیه نشست سالانه گفت: «اشتباه ما این بود که فکر می‌کردیم از لحظه اعلام تعرفه تا تأثیر آن بر فعالیت اقتصادی، فاصله‌ای وجود ندارد. اما حالا می‌دانیم اثر تعرفه‌ها بسیار تدریجی‌تر و قابل‌مدیریت‌تر از تصور اولیه است.»
او توضیح داد که در بسیاری از صنایع، قیمت‌ها معمولاً به‌صورت فصلی یا سالانه تنظیم می‌شوند، نه به شکل ناگهانی. بنابراین، شوک تعرفه‌ها به یک‌باره به مصرف‌کننده منتقل نشده است. به گفته او، اگرچه این روند در کوتاه‌مدت اثرات تورمی را مهار کرده اما در سال ۲۰۲۶ ممکن است موج جدیدی از افزایش قیمت‌ها رخ دهد، زیرا قراردادهای جدید و دوره‌های قیمت‌گذاری تازه آغاز می‌شوند.
درک تازه از سیاست تعرفه‌ای ترامپ
در آغاز سال، تحلیلگران از احتمال بروز یک جنگ تجاری تمام‌عیار میان آمریکا و سایر قدرت‌های اقتصادی جهان سخن می‌گفتند. اما تحولات ماه‌های اخیر نشان داد که بسیاری از کشورها تصمیم گرفته‌اند از مسیر تلافی فاصله بگیرند. کریستالینا جورجیوا، مدیر صندوق بین‌المللی پول، در نشست گروه G30 در واشنگتن تصریح کرد: «جنگ تجاری واقعاً اتفاق نیفتاد. تغییر بزرگی در سیاست تجاری آمریکا رخ داده اما جهان واکنش تهاجمی نشان نداده است. در واقع، داستان تجارت جهانی به آن اندازه که تصور می‌شد، تاریک نیست.»
به گفته او، کشورها اکنون بیش از گذشته دریافته‌اند که باید برای حفظ منافع خود در نظم جهانی جدید کار کنند، نه آنکه صرفاً از قواعد پیشین بهره‌مند شوند. این تغییر نگاه، نشانه‌ای از بلوغ نسبی اقتصاد جهانی در مواجهه با سیاست‌های غیرمتعارف آمریکاست؛ سیاست‌هایی که پیش‌تر می‌توانستند موجی از بی‌ثباتی ایجاد کنند.
اقتصاد جهانی چگونه تاب آورد؟
با وجود فشارهای تعرفه‌ای، بازارهای مالی و بخش‌های تولیدی در بسیاری از کشورها انعطاف‌پذیری غیرمنتظره‌ای از خود نشان داده‌اند. داده‌های اخیر نشان می‌دهد که رشد جهانی در نیمه دوم سال تنها اندکی کاهش یافته و جریان سرمایه‌گذاری بین‌المللی نیز با وجود تلاطم‌های سیاسی، ادامه یافته است.
به گفته شیتز، دلیل این مقاومت را باید در دو عامل جست‌وجو کرد: نخست، چرخه‌های فصلی قیمت‌گذاری که مانع از انتقال فوری هزینه‌ها به مصرف‌کننده شده‌اند و دوم، انعطاف ساختارهای زنجیره تأمین جهانی که توانسته‌اند مسیرهای جایگزین برای واردات و صادرات بیابند.
او اضافه کرد: «اقتصاد جهانی در حال سازگاری با دوره جدید ترامپ است؛ این فرایند شاید پرهزینه، اما نه فلج‌کننده است.»
با این حال، تحلیلگران هشدار می‌دهند که جذب این شوک‌ها لزوماً به معنای بی‌اثر بودن آن‌ها نیست. بسیاری از شرکت‌ها برای حفظ حاشیه سود خود، در حال کاهش هزینه‌ها و تعدیل نیرو هستند. همین مسئله می‌تواند یکی از دلایل ضعف نسبی بازار کار در ماه‌های اخیر باشد.
به گفته شیتز «این تصور که اگر شرکت‌ها هزینه تعرفه‌ها را جذب کنند، پس هیچ اثر اقتصادی وجود ندارد، اشتباه است. فشار برای حفظ سود ممکن است به کاهش استخدام یا سرمایه‌گذاری منجر شود.»
تعادلی شکننده میان اطمینان و تورم
در حالی که نشانه‌هایی از سازگاری در اقتصاد جهانی دیده می‌شود، خطر تورم پنهان ناشی از تعرفه‌ها هنوز پابرجاست. بسیاری از کارشناسان هشدار می‌دهند که افزایش تدریجی قیمت‌ها در سال آینده می‌تواند اثر سیاست‌های پولی را خنثی کند و روند کاهش تورم را متوقف سازد.
در ایالات متحده، رشد اقتصادی همچنان تا حد زیادی مرهون سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی است؛ حوزه‌ای که ضمن افزایش بهره‌وری، موجب کاهش فرصت‌های شغلی جدید نیز شده است. ترکیب این روند با تعرفه‌های بالا می‌تواند تعادلی خطرناک از رشد اقتصادی همراه با کاهش اشتغال ایجاد کند.
با وجود این تهدیدها، بازارهای مالی فعلاً آرام‌اند. به گفته شیتز، «بازارها و تا حدی خود اقتصاد، اکنون با سبک مدیریتی ترامپ سازگار شده‌اند و به او آزادی عمل بیشتری داده‌اند. اما این الگو در سایر کشورها قابل تکرار نیست.»
در واقع، آنچه به نظر تاب‌آوری اقتصاد جهانی می‌رسد، بیش از آنکه نشانه‌ای از قدرت ساختاری باشد، حاصل عادت کردن بازارها به پیش‌بینی‌ناپذیری است و این، به باور کارشناسان، خطرناک‌ترین شکل ثبات است؛ ثباتی که بر لبه بی‌اعتمادی بنا شده است.
عصر سازگاری اجباری
نشست امسال صندوق بین‌المللی پول، تصویری تازه از نظم اقتصادی جهان ترسیم کرد؛ نظمی که در آن، قدرت‌های بزرگ به‌جای درگیری آشکار، در حال سازگاری خاموش با تغییر قواعد بازی هستند. جهان شاید وارد دوره‌ای از تعادل ناپایدار شده باشد؛ دوره‌ای که در آن شوک‌های تجاری، ارزی و فناوری پی‌درپی رخ می‌دهند، اما نظام اقتصادی جهانی هنوز سر پا مانده است.
با این حال، بسیاری از اقتصاددانان هشدار می‌دهند که این وضعیت نمی‌تواند تا ابد ادامه یابد. تعرفه‌های فعلی شاید در کوتاه‌مدت اثرات تورمی خود را پنهان کنند، اما دیر یا زود در قیمت‌ها، اشتغال و سرمایه‌گذاری نمایان خواهند شد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :