سهم خودروهای آلاینده در بحران هوای پایتخت چقدر است؟

سارا پوردلجو – جهان صنعت نیوز: از ابتدای سال ۱۴۰۴ تا امروز، تهران تنها شش روز هوای پاک را تجربه کرده است. روند افزایشی آلودگی هوا موجب تعطیلی مدارس و نگرانی‌های جدی در حوزه سلامت عمومی شده است. در این شرایط، یکی از راهکارهای مهم برای کنترل آلایندگی، اجرای دقیق و منظم معاینه فنی خودروهاست. این اقدام، علاوه بر کاهش انتشار آلاینده‌ها، نقش مؤثری در افزایش ایمنی تردد و کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری وسایل نقلیه دارد. بر همین اساس، گفت‌وگویی با سید محمدمهدی میرزایی‌قمی، مدیرعامل ستاد معاینه فنی خودروهای تهران، انجام دادیم.

انجام معاینه فنی خودروها چه سهمی در کاهش آلودگی هوای پایتخت دارد؟

معاینه فنی از دو منظر حائز اهمیت است: کاهش آلودگی هوا و ارتقای ایمنی تردد. سهم بزرگی از آلودگی هوای تهران ناشی از منابع متحرک است؛ بنابراین، انجام به‌موقع معاینه فنی وسایل نقلیه می‌تواند در پاکیزگی هوای شهر مؤثر باشددر بخش ایمنی نیز، خودروها در مراکز معاینه فنی از نظر برخورداری از حداقل شرایط لازم برای تردد بررسی و کنترل می‌شوند. بدیهی است که مسئله ایمنی اهمیت فراوانی دارد؛ زیرا خرابی در بخش‌های ایمنی، ریسک تصادف و بروز حادثه را به‌ویژه برای سرنشینان خودرو به‌شدت افزایش می‌دهد. افزون بر این دو منظر اصلی، معاینه فنی از نظر کاهش هزینه‌های تعمیرات خودرو نیز بسیار مهم است. تشخیص به‌موقع ایرادها در خودرو از بروز خرابی‌های گسترده‌تر و تحمیل هزینه‌های مضاعف جلوگیری می‌کند. همچنین، نقص‌های ایمنی می‌توانند به‌صورت غیرمستقیم در افزایش آلودگی هوا نیز نقش داشته باشند؛ به‌عنوان مثال، توقف یک خودرو در مسیر به‌دلیل نقص فنی یا تصادف ناشی از خرابی ایمنی باعث ایجاد ترافیک و در نتیجه افزایش آلودگی هوا توسط سایر خودروها می‌شود.

بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که کلیه آزمون‌های انجام‌شده در مراکز معاینه فنی، به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم با موضوع آلودگی هوا مرتبط هستند و معاینه فنی منظم خودروها سهم بسزایی در کاهش این معضل دارد.کنترل خودروها با استفاده از تجهیزات، از سال ۱۳۷۹ و با راه‌اندازی نخستین مرکز مکانیزه معاینه فنی در پایانه بیهقی توسط شهرداری تهران آغاز شد و سپس در سراسر کشور گسترش یافت. در حال حاضر، بیش از ۶۵۰ مرکز معاینه فنی خودروهای سبک در کشور فعال هستند. براساس آخرین سیاهه انتشار شهر تهران در سال ۱۳۹۶، سهم منابع متحرک در انتشار سالانه آلاینده‌های گازی ۸۳ درصد و در تولید ذرات معلق ۶۱ درصد است. از میان آلاینده‌های گازی، خودروهای سواری با سهم ۳۷.۸ درصد در رتبه نخست و موتورسیکلت‌ها با ۲۱.۳ درصد در رتبه دوم قرار دارند. در خصوص ذرات معلق نیز، کامیون‌ها با ۱۵.۷ درصد رتبه اول، خودروهای سواری با ۱۳.۹ درصد رتبه دوم، و موتورسیکلت‌ها با ۱۰.۱ درصد رتبه سوم را دارند. این داده‌ها نشان می‌دهد که برای منابع متحرک باید به‌طور مستمر چاره‌جویی و وضعیت آلایندگی آن‌ها به‌صورت دقیق پایش و کنترل شود.

۲۳ درصد کاهش مونوکسیدکربن؛ نتیجه نظارت مستمر بر خودروها

در ارتباط با تأثیر اجرای معاینه فنی در کاهش آلودگی هوای تهران، براساس نتایج سیاهه انتشار شهر، در صورت اجرای دقیق معاینه فنی برای تمامی وسایل نقلیه پایتخت، می‌توان انتظار داشت که حداقل میزان انتشار آلاینده مونوکسیدکربن ۲۳ درصد، آلاینده ترکیبات آلی فرار ۱۷ درصد و آلاینده اکسیدهای نیتروژن ۸ درصد کاهش یابد. البته ذکر این نکته ضروری است که در محاسبات، فرض بر این بوده است که خودروها با انجام به‌موقع و دقیق معاینه فنی و رعایت شرایط نگه‌داری مطابق توصیه خودروساز، سطح استاندارد آلایندگی خود را در زمان بهره‌برداری حفظ کنند. به بیان دیگر، به‌عنوان مثال، خودرویی با استاندارد تولیدی یورو۲ باید با انجام معاینه فنی و پایش عملکرد کاتالیست، بتواند در همان سطح استاندارد یورو۲ باقی بماند.

معاینه فنی، یکی از ارکان مدیریت حمل‌ونقل پایدار

از نتایج انجام معاینه فنی وسایل نقلیه می‌توان به کاهش مصرف سوخت، کاهش هزینه‌های بیمه‌ای ناشی از تصادفات و کاهش هزینه‌های زیست‌محیطی و درمانی شهروندان اشاره کرد. صرفه‌جویی‌های حاصل از این اقدامات می‌تواند در توسعه حمل‌ونقل عمومی برقی و هیبریدی، ایجاد مسیرهای دوچرخه‌سواری و عریض‌سازی پیاده‌روها سرمایه‌گذاری شود. این اقدامات، جایگزین‌های کارآمدتری برای استفاده از خودروهای شخصی در یک شهر پایدار فراهم می‌آورند. یک سیستم معاینه فنی کارآمد می‌تواند مبنایی برای اجرای سیاست‌های هوشمند شهری باشد. برای مثال، خودروهای برقی یا هیبریدی که آلایندگی کمتری دارند، می‌توانند از معافیت‌های عوارض تردد در شهر برخوردار شوند؛ در مقابل، خودروهای آلاینده مشمول عوارض بیشتر یا محدودیت تردد در مناطق مرکزی شهر خواهند شد.

حفاظت از زیرساخت‌های سبز

آلودگی هوای ناشی از خودروها به گیاهان و درختان شهری آسیب می‌زند و سلامت آن‌ها را به خطر می‌اندازد. با کاهش آلاینده‌ها از طریق معاینه فنی، به حفظ و پایداری فضای سبز موجود نیز کمک می‌کنیم. معاینه فنی خودرو می‌تواند به‌عنوان یک حلقه اتصال حیاتی بین وسایل نقلیه و چشم‌انداز شهر پایدار عمل کند. این سیستم در واقع مانند یک فیلتر عمل می‌کند؛ بدیهی است که بدون اجرای یک نظام علمی و سخت‌گیرانه معاینه فنی، هرگونه سرمایه‌گذاری در زمینه زیرساخت‌های سبز (مانند کاشت درختان بیشتر) تأثیر محدودی خواهد داشت، زیرا منبع اصلی آلودگی هوا همچنان بدون کنترل به فعالیت خود ادامه می‌دهد. به هر حال، بخشی از بیماری‌ها و مرگ‌ومیرها در کلان‌شهرهایی که با معضل آلودگی هوا مواجه‌اند، ناشی از کیفیت پایین هوای تنفسی است. حفظ جان و سلامت شهروندان و کاهش هزینه‌های درمان و ریسک ابتلا به بیماری، یکی از ارکان و اهداف اصلی در پیاده‌سازی برنامه‌های مرتبط با شهر پایدار به‌شمار می‌رود. تمام برنامه‌ریزی‌های یک شهر پایدار از حمل‌ونقل گرفته تا فضای سبز و انرژی، در نهایت باید در خدمت ارتقای کیفیت زندگی و سلامت ساکنان آن باشد. آلودگی هوا تهدیدی نامرئی اما بسیار مهلک است. سرمایه‌گذاری در حوزه معاینه فنی و زیرساخت‌های سبز، در واقع نوعی سرمایه‌گذاری پیشگیرانه و مقرون‌به‌صرفه است؛ چرا که هزینه‌ای که برای جلوگیری از آلودگی هوا پرداخت می‌شود، به‌مراتب کمتر از هزینه‌های درمان بیماری‌های ناشی از آن خواهد بود.

 

اخبار برگزیدهمحیط زیست