فیلترینگ؛ شکست رئیس‌جمهور در آزمون کارآمدی
آزاد شدن دسترسی دانشجویان دانشگاه تهران به یوتیوب بار دیگر توجهات را به عدم توانایی دولت در عمل به وعده رفع فیلترینگ و خطر آغاز اینترنت طبقاتی جلب کرده است.
هما میرزایی-جهان صنعت نیوز: حدود ۱۶ ماه از انتخاب پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور چهاردهم می‌گذرد؛ در این مدت تعدادی از وعده‌های انتخاباتی این دولت محقق شده اما وعده رفع فیلترینگ به عنوان یکی از مهم‌ترین آن‌ها هنوز به سرانجام نرسیده است. مساله‌ای که به یکی از چالش‌برانگیزترین و پربازخوردترین دوگانه‌های اجتماعی و امنیتی تبدیل شده است. به جز عده‌ای معدود که موافق اجرای سفت و سخت فیلترینگ هستند، عموم مردم و کارشناسان حوزه فناوری، فعالین اجتماعی، و سیاستگذاران امنیتی از هزینه سنگین ادامه این سیاست غیر ضروری و غیر کارشناسی می‌گویند. رئیس جمهور چهاردهم پیش از انتخابات با صراحت و جدیت وعده رفع فیلترینگ داده بود، اما به نظر می‌رسد حالا صداهایی پر قدرت‌تر از او وجود دارند که اجازه چنین تصمیمی را نمی‌دهند.
مسعود پزشکیان بارها در صفحه توییتر خود نوشته است: «دسترسی به اطلاعات آزاد حق همه مردم است، نه یک طبقه خاص. دولت موظف و مصمم است اینترنت آزاد، باکیفیت و فراگیر فراهم کند.»
گسترش خودخواسته ابزارهای جاسوسی
ستار هاشمی وزیر ارتباطات، در روزهای پایانی مهر ماه درباره آنچه در جلسات شورای عالی فضای مجازی می‌گذرد، اینگونه گفته بود: «نظرات کاملاً متفاوت است و موضوع این است که بتوانیم به ادبیات مشترکی برسیم.» به نظر می‌رسد برخی اعضای این شورا موافق ادامه این مسیر پر هزینه و دردسرساز هستند؛ مسیری که ناکارآمدی آن دیگر بر کسی پوشیده نیست و هزینه آن از جیب مردمی پرداخت می‌شود که ماهیانه چند صد هزار تومان پول فیلترشکن می‌دهند. فیلترشکن‌هایی که گاهی منبع اصلی جاسوسی و اقدامات ضد امنیتی هستند.
وزیر ارتباطات درباره آمار مصرف‌کنندگان فیلترشکن در کشور می‌گوید:«استفاده بیش از ۸۰ درصدی مردم از فیلترشکن‌ها برای ما پیام‌های بسیاری دارد.
به صورت گسترده استفاده از فیلترشکن‌ها در کشور اتفاق افتاده و این آلودگی شبکه را به همراه داشته است. بدانید که بخشی از آسیب‌هایی که در داخل کشور می‌بینیم، از سامانه‌های آلوده داخل کشور است و این اتفاق بدی است.»
روزنامه شرق در گزارشی می‌نویسد: پیگیری از منابع مختلف نشان می‌دهد که شنبه سوم آبان، کمیته بررسی رفع فیلترینگ که سال گذشته به دستور مسعود پزشکیان در مرکز ملی فضای مجازی تشکیل شد، جلسه‌ای برای رفع فیلتر از پلتفرم‌های تلگرام، یوتیوب و اینستاگرام برگزار کرده و در نهایت این کمیته به رفع فیلتر این پلتفرم‌ها رای منفی داده است.»
دسترسی آزاد دانشگاهین به یوتیوب؛ مقدمه اینترنت طبقاتی؟
خبر دسترسی آزاد و بدون فیلتر به یوتیوب برای دانشجویان دانشگاه تهران بار دیگر این موضوع را به مرکز توجه کشانده است. پیش‌تر و در دی‌ماه ۱۴۰۳ حسین سیمایی صراف، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری، از پیگیری رفع فیلتر یوتیوب برای اساتید و دانشجویان خبر داده بود. خبری که در همان زمان توجهات را به اینترنت طبقاتی جلب کرد و صدای اعتراض بسیاری را بالا برد. موافقین اجرای چنین طرح‌هایی همواره از لزوم دسترسی دانشگاهیان به شبکه‌های آموزشی مانند یوتیوب می‌گویند، و با این استدلال که دانشجویان و اساتید باید از دسترسی ویژه برخوردار باشند، از این طرح دفاع می‌کنند. اما در شرایطی که تصمیم‌گیران به منافع ملی و عمومی توجهی نداشته و به نظر اکثریت مردم اهمیتی نمی‌دهند، اجرای چنین طرح‌هایی شائبه طبقاتی شدن حق طبیعی دسترسی آزاد به اینترنت را بیش از پیش می‌کند. بسیاری از مردم می‌گویند دسترسی به پلتفرم‌هایی مانند یوتیوب باید برای همه آزاد باشد؛ چرا که اقشار مختلف استفاده‌های گوناگونی از آن می‌کنند، و سلب شدن این حق را اجحافی بزرگ در حق خود می‌دانند.
یکی از کاربران که دنبال‌کنندگان زیادی در توییتر دارد، می‌نویسد: رفع فیلتر یوتیوب برای دانشجوی دانشگاه تهران و فیلتر ماندن آن برای باقی مردم نمونه آشکار از تبعیض و خلاف قانون اساسی است.
این نقض حقوق و آزادی‌های فردی در قالب سلب حقوق عامه و استثنا قائل شدن برای یک قشر خاص صورت گرفته است.
احمد کارآمد، از فعالین فضای مجازی که موافق فیلترینگ و اجرای قانون صیانت است، در تایید این سیاست می‌نویسد: «آزاد شدن دسترسی به یوتیوب در دانشگاه، چیز جدیدی نیست و از سالها پیش در دانشگاه ها و استارت آپ ها و خبرگزاری ها، بعضا اینترنت بدون فیلتر برقرار بود، منطقی هم هست.
اصلا منطقی نیست سطح دسترسی کودکان با دانشجویان یا صنوف مختلف یکسان باشد!
دسترسی باید بر اساس نیاز اختصاص پیدا کند.»
این اظهارنظر با واکنش‌های گسترده از سوی کاربران مواجه شده است، که از نادیده گرفته شدن حقوق طبیعی و اولیه خود ابراز خشم کرده و می‌گویند: چه کسی این حق را به شما داده است تا برای چگونگی زندگی ما تصمیم‌گیری کنید؟ چرا و بر چه اساسی تشخیص می‌دهید چه کسی به چه سرویسی دسترسی داشته باشد؟
رفع فیلتر تلگرام؟
مصطفی پوردهقان، نماینده اردکان در مجلس دوازدهم می‌گوید: فیلتر تلگرام به مراحل پایانی رسیده و تعهدات لازم ازسوی مدیران این پلتفرم پذیرفته شده است. هیچ راهی جز رفع فیلتر تلگرام و دیگر سکوهای مجازی وجود ندارد. از نظر اقتصادی، بسیاری از مردم از این فضا کسب درآمد می‌کنند و بستن این مسیر به ضرر معیشت و اشتغال است.
پوردهقان همچنین از منفعت مالی جریانی خاص در ادامه فروش فیلترشکن‌ها پرده برداشته و ادامه می‌دهد: «برخی مخالفان رفع فیلترینگ نگران از دست رفتن منافع مالی خود هستند. سفره‌ای ۵۰ هزار میلیارد تومانی از محل فروش فیلترشکن‌ها پهن شده و با رفع فیلتر این منبع درآمد بسته می‌شود. بنابراین بخشی از مخالفت‌ها برای رفع فیلترینگ از همین‌جا سرچشمه می‌گیرد.»
هنوز مشخص نیست چه مذاکراتی میان نمایندگان ایران و نمایندگان پلتفرم تلگرام صورت گرفته و چه شروطی از سوی ایران مطرح شده است. در طول ۱۶ ماه گذشته وعده‌های اینچنینی بسیاری از سوی مسئولین و سیاستمداران به گوش رسیده است و نمی‌توان چنین خبری را آغاز راه رفع فیلتر دانست.
آنچه مسلم است، رفع فیلترینگ به آزمونی سخت برای دولت چهاردهم و شخص رئیس‌جمهور تبدیل شده است؛ آزمونی که تا به امروز دولت نتوانسته از آن سربلند بیرون بیاید، و تا حدودی اعتماد بدنه طرفدار خود را از دست داده است.
لینک کوتاه :