باد تغییرات مثبت در خاورمیانه

علی بیگدلی * از آن جایی که مسئله استیضاح ترامپ و همچنین تحریم ترکیه از سوی کنگره مطرح شده و او را تحت فشار گذاشته، به نظر می رسد خروج نظامیان آمریکایی از خاورمیانه دشوار باشد، اما در صورت تحقق این امر و خروج تمام نظامیان آمریکایی از باتلاق خاورمیانه امکان وقوع حوادثی در منطقه وجود دارد.

در زمان اوباما هم این تفکر در دستگاه سیاسی آمریکا وجود داشت، همانطور که اوباما در سخنرانی خود  در استرالیا گفت که خاورمیانه را به خودشان واگذار می کنیم، چراکه اهمیت شرق آسیا برای آمریکا بیشتر است، و با توجه به شرایط موجود در خاورمیانه، آمریکا نتوانست به طور عمیق و ریشه ای مشکلات را حل و فصل کند، اوباما چنین تفکری را داشت، اگرچه نیروهایش را از خاورمیانه خارج نکرد، اما این امر به عنوان نقطه ضعفی از اوباما بر جا ماند و ترامپ با رسیدن به ریاست جمهوری آمریکا، سیاست اوباما زدایی را در پیش گرفت و اعلام کرد که دیگر حاضر به هزینه کردن در باتلاق خاورمیانه نیست و نیروهایش را از این منطقه خارج می کند.

پس از مواضع ضد و نقیض ترامپ در خاورمیانه، شاهد آن هستیم که عربستان گام هایی را به سوی ایران برداشته است، به عبارت دیگر شاید خروج آمریکا در خاورمیانه  موجب این شود که دولت ها به خودشان بیایند و به اعتبار و اعتماد آمریکا و کشورهای دیگر نسبت به هم خشمگین نشوند و آرامش جدیدی در خاورمیانه حکمفرما شود، این امکان هم وجود دارد که در مورد کشورمان هم شاهد نرمش هایی باشیم، و جبهه گیری های بوجود آمده و مناطق نفوذ سیاسی- امنیتی که کشورها به دنبال آن هستند، از بین برود.

از طرفی بیم قدرت گرفتن طالبان، القاعده یا داعش هم چیزی نیست که کشورهای منطقه نتوانند از حل کردنش عاجز باشند، چراکه ترامپ هم اشاره کرده که هر کشوری باید خودش از منافعش دفاع کند، در واقع اساس کار هم بر این مبناست.

در واقع پس از خروج آمریکا از باتلاق خاورمیانه ، نوعی رویگردانی از این کشور بوجود خواهد آمد که مصداق بارز آن عربستان و امارات هستند که رفته رفته، رفتارشان نسبت به آمریکا تغییر کرده است، چراکه انتظاراتی که از آمریکا داشتند محقق نشد و یکی از دلایل عربستان سعودی در مذاکره با ایران و همچنین اهداف سفر عمران خان به تهران هم از این دست دلایل است. در غیر این صورت هر کشوری باید ضامن منافع خود باشد. در مورد اسرائیل هم ماجرا همین گونه است، با اینکه ترامپ محصول دست لابی یهودی هاست، اما در حال حاضر روابط دو کشور آنچنان گرم نیست و رو به کاهش گذاشته، ترامپ هم برای حفظ افکار عمومی از نزدیک شدن تمام و کمال به اسرائیل پرهیز می کند که از سوی دموکرات ها مورد مذمت قرار نگیرد. مصداق بارز تغییرات مثبت در خاورمیتنه، توافقی است که اسرائیل و عربستان برای تغییر رژیم ایران کرده بودند و هرگز عملی نشد و آمریکا دست به لشکر کشی نزد و بنابراین عربستان راهی جز نزدیک شدن به ایران ندارد.

در عین حال عقب نشینی آمریکا از منطقه به این معنا نیست که پایگاه های خود را در خلیج فارس از دست می دهد، اما خروجش در همین حد هم ممکن است همراه با یک آرامش و تغییرات مثبت در باتلاق خاورمیانه باشد که دولت  ها ناچار شوند با هم وارد مذاکره شده و اختلافاتشان را برطرف کنند، و نمونه بارزش هم این است که رفته رفته پنجره ها به سوی سوریه و عراق برای ورود به دنیای عرب در حال گشایش است، توجه به این نکته ضروری است که با خروج آمریکا از منطقه، سوریه به دنیای عرب بازخواهد گشت.

* کارشناس مسائل بین الملل