ضد و نقیض‌ها درباره بنزین؛ آماده‌سازی جامعه یا سردرگمی دولت؟
اظهارات ضد و نقیض در خصوص قیمت‌گذاری جدید بنزین گمانه‌زنی‌ها برای قطعی شدن اعمال تغییرات در سیستم سهمیه‌بندی و قیمتی را جدی‌تر از قبل کرده است.
هما میرزایی- جهان صنعت نیوز: اظهارات فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت و محمد جعفر قائم‌پناه، معاون اجرایی رئیس‌جمهور هر دو نشان از عدم تصمیم دولت برای ایجاد تغییر در نرخ بنزین دارد؛ مهاجرانی می‌گوید دولت هیچ قصدی برای تغییر قیمت بنزین سهمیه‌ای چه ۱۵۰۰ تومان و چه ۳۰۰۰ تومان ندارد. معاون اجرایی رئیس‌جمهور نیز می‌گوید نرخ بنزین سهمیه‌ای به هیچ وجه تغییر نخواهد کرد و برای افزایش نرخ بنزین تصمیم قطعی اتخاذ نشده است، اما اگر قرار به افزایش قیمت باشد، نخست درمورد خودروهای دولتی انجام خواهد شد.
از سویی دیگر، حسین صمصامی نماینده مجلس از تصویب طرح ۳ نرخی شدن بنزین خبر داده و در صفحه شخصی‌اش می‌نویسد: بنزین ۳نرخی مصوب شده و قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌ای ۶۰لیتری ۱۵۰۰تومان، بنزین سهمیه‌ای دوم تا سقف ۱۰۰لیتر ۳۰۰۰تومان و مازاد بر آن (با کارت جایگاه) ۵۰۰۰تومان خواهد شد. به‌گفته او این تصمیم در جلسه سران قوا گرفته شده است. رضا سپهوند، دبیر کمیسیون انرژی مجلس نیز نرخ ۷ هزار و ۵۰۰ تومان را نرخ کارشناسی شده برای جایگاه می‌داند.
صحبت‌ها و اظهارنظرها ضد و نقیض است، اما آنطور که به نظر می‌آید اعمال تغییرات اساسی در سهمیه‌بندی و قیمت‌گذاری بنزین در دستور کار قرار گرفته است.
تمام نرخ‌های بنزین؛ از ۱۵۰۰ تا ۵۰ هزار تومان
از اواسط پاییز سال گذشته خبر واردات بنزین سوپر با نرخ آزاد و عرضه هر لیتر با قیمت ۵۰ هزار تومان مطرح شده است. متن این مصوبه به شرح زیر بود :”واردات و توزیع بنزین ویژه (سوپر) توسط اشخاص حقوقی دارای مجوز از وزارت نفت با قیمت غیریارانه‌ای به‌صورت مجزا از زیرساخت‌های توزیع سوخت یارانه‌ای، با رعایت قوانین و مقررات مجاز است.” و هدف از آن متمایل کردن خودروهای لوکس به مصرف بنزین سوپر وارداتی و کاهش بار تقاضا و در نهایت کاهش ناترازی بنزین اعلام شده است. اگر این اتفاق بیفتد، علاوه بر نرخ فعلی ۶۰ لیتر بنزین ۱۵۰۰ تومانی و ۱۰۰ لیتر بنزین ۳ هزار تومانی در ماه برای هر خودرو، یک نرخ ۵۰ هزار تومانی نیز به سیستم اضافه خواهد شد. نرخ مازاد مصرف ماهیانه (که مجلس آن را ۷ هزار و ۵۰۰ تومان تخمین زده است) نیز هنوز به طور رسمی مشخص نشده است. بنا بر اعلام قائم‌پناه هر لیتر بنزین عرضه شده با این قیمت برای دولت ۳۴ هزار تومان هزینه دارد. در حالی‌که قیمت بنزین سوپر وارداتی در محدوده ۵۰ هزار تومان اعلام می‌شود، قیمت فوب خلیج‌فارس در حال حاضر کمی بالاتر از ۵۰ هزار تومان است، که با احتساب هزینه‌های حمل‌ونقل و گمرک به حدود ۷۰ هزار تومان می‌رسد. طبق اعلام بورس انرژی تا۲هفته دیگر نخستین عرضه محموله بنزین سوپر وارد کشور می‌شود، اما نحوه قیمت‌گذاری و تخصیص یارانه دولتی به این نوع بنزین هنوز به طور مشخص اعلام نشده است؛ اما با یک حساب سرانگشتی به نظر می‌رسد در صورت نهایی شدن این طرح قیمت عرضه هر لیتر بنزین سوپر وارداتی بیش از ۵۰ هزار تومان باشد. برخی منابع خبری نیز از کف قیمت ۶۲ هزار تومانی خبر داده‌اند.
نگرانی مردم از موج جدید تورم و عدم همراهی عمومی
فارغ از بحث‌های کارشناسی، افزایش قیمت بنزین همواره یکی از نگرانی‌های جدی مردم بوده است. تجربه آبان ۹۸ نشان داد هرگونه افزایش قیمت بدون ایجاد زیرساخت‌های لازم و اقناع عمومی می‌تواند زمینه‌ساز بحران‌های جدی شود. در روزهای اخیر هم بحث بنزین دوباره به یکی از بحث‌های داغ مردم کوچه و بازار تبدیل شده است. عده زیادی بر این باورند که دولت پول بنزین را پیشاپیش با ممنوعیت واردات خودروی با کیفیت و گران‌سازی مداوم خودروهای بی کیفیت و پر مصرف داخلی از مردم دریافت می‌کند. طبیعی است در شرایطی که دولت توانایی آزادسازی واردات خودرو را ندارد، مردم هم اقبالی به گران شدن بنزین نشان نخواهند داد. از سویی دیگر، در اقتصاد ایران نرخ سوخت همواره بر نرخ کالاهای اساسی دیگر تاثیرگذار بوده و این یکی دیگر از دلایل نگرانی مردم است؛ مواد غذایی و کالاهای پر مصرف در سبد خرید مردم در ماه‌های اخیر با تورم افسارگسیخته مواجه شده‌اند و مردم می‌ترسند با افزایش قیمت بنزین و تاثیرگذاری آن بر حمل‌ونقل موج جدیدی از تورم و رکود کسب‌وکارها ایجاد شود. وضعیت ترافیک و سیستم حمل‌ونقل عمومی در شهرهای بزرگ به خصوص پایتخت نیز به گونه‌ای نیست که بتوان مردم را ترغیب به جایگزینی آن با خودروهای شخصی کرد. تمامی این موانع کار دولت را برای دست گذاشتن روی این سوژه حساس سخت‌تر از هر زمانی کرده است.
یارانه بنزین؛ از جیب همه به جیب دهک‌های بالا
بنا بر آمار رسمی شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، در سال ۱۴۰۴ تولید بنزین به طور روزانه حدود ۱۲۰ میلیون لیتر و مصرف آن بین ۱۳۰ تا ۱۳۵ میلیون لیتر بوده است. سهم بنزین در سبد هزینه ماهیانه خانوار ایرانی بسیار ناچیز است، و بسیاری از دهک‌ها سهمی از آن ندارند. این در حالی است که دهک‌های ۹ و ۱۰ بیش از ۱۰۰ لیتر بنزین در ماه مصرف می‌کنند، اما یارانه دولتی بنزین از جیب همه مردم، حتی آن‌هایی که خودرو ندارند، پرداخت می‌شود. اجرای سیاست تثبیت قیمت (آخرین افزایش قیمت مربوط به سال ۹۸) و عدم توجه به افزایش هزینه‌های تولید و پالایش سوخت و قاچاق گسترده بنزین به کشورهای همسایه به دلیل اخلاف قیمتی شدید باعث پیچیده‌تر شدن کلاف سردرگم قیمت‌گذاری بنزین شده است. سیستم فعلی سیستمی تبعیض‌آمیز است، که منافع آن تنها محدود به قشر خاصی از جامعه یعنی دارندگان خودرو می‌شود، و بخش بزرگی از جامعه سهمی از آن ندارند. برخی کارشناسان راه‌حل عبور از این بحران را آزادسازی قیمت بنزین و پرداخت مابه‌التفاوت آن به شکل یارانه نقدی به افراد فاقد خودرو می‌دانند. همچنین اجرای پلکانی طرح افزایش قیمت در طول سال، مانند آنچه در دوران ریاست‌جمهوری محمد خاتمی (۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴) انجام می‌گرفت، می‌تواند راه‌حل برون‌رفت از این چالش سرنوشت‌ساز باشد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :