تورم مواد غذایی؛ بی‌پایان و مهارنشدنی

هما میرزایی- جهان صنعت نیوز: بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، نرخ تورم سالانه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در مهر ماه به  به ۳۸.۹ درصد رسیده است. ارقام مرتبط با تورم روزبه‌روز ترسناک‌تر و بحث برانگیزتر می‌شوند. نان و غلات: رشد ۹۸ درصدی، میوه: رشد ۹۴ درصدی، سبزیجات: رشد ۷۷ درصدی، گوشت و مرغ: رشد۷۰ درصدی و لبنیات و تخم‌مرغ: رشد ۶۵ درصدی. سوال مردم اینجاست که این افزایش قیمت تا کجا و تا چه زمانی ادامه پیدا خواهد کرد؟ دلایل رسیدن به این نقطه آنقدر تکرار شده است که دیگر نه تنها کارشناسان بلکه مردم کوچه و بازار و مصرف‌کنندگان نهایی نیز بر این مباحث مسلط شده‌اند؛ قیمت‌گذاری دستوری، تحریم، عدم نظارت، و افزایش هزینه‌های تولید. نکته اینجاست که دلایل مشخصند و راه‌حل‌ها نامشخص.

در شرایطی که حداقل دستمزد حدود ۱۵ میلیون تومان است، امکان تهیه ارزاق روزمره برای بسیاری از خانواده‌ها تبدیل به یک چالش جدی شده است. قشر بزرگی از طبقه متوسط در حال سقوط به زیر خط فقر هستند و دیگر نه دغدغه درمان و آموزش و امور فرهنگی و تربیتی بلکه دغدغه تامین نیازهای اولیه دارند. در سال‌های اخیر و با تشدید بحران‌های اقتصادی نه تنها گوشت و مرغ، بلکه حبوبات و لبنیات نیز در حال حذف کامل از سفره بسیاری از خانوارهاست. افزایش حقوق در پایان هر سال تنها تا یکی دو ماه ابتدایی سال بعد را پوشش می‌دهد، و پس از آن با فاصله‌ای زیاد از روند رو به رشد تورم جا می‌ماند.

۵ کیلو گوشت در سال، سهم هر ایرانی است

یکی از صندوقداران فروشگاهی زنجیره‌ای که شعب بسیاری در سرتاسر کشور دارد، درباره میزان خرید گوشت و مرغ توسط مراجعان به جهان صنعت نیوز می‌گوید: «ما در این فروشگاه هم گوشت آزاد داریم و هم گوشت تنظیم بازار. اغلب مشتری‌ها برای خرید گوشت دولتی می‌آیند که آن هم زیاد نیست و خیلی زود تمام می‌شود. فروشگاه ما در نقطه مرکزی شهر است، و برادرم که در یکی از شعبات شمال شهر کار می‌کند، می‌گوید آنجا خرید گوشت آزاد که کیفیت بالاتری دارد بیشتر است. کیفیت گوشت‌های دولتی هم بد نیست و قابل قبول است اما با گوشتی که از قصابی می‌هرید تفاوت دارد. ما هم فروش داریم اما کمتر؛ بسیاری از افراد وقتی قیمت‌ها را می‎بینند، منصرف می‌شوند و می‌روند.» قیمت هر کیلو گوشت قرمز گوسفندی آزاد در این فروشگاه حدود ۱ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان و نتظیم بازار آن حدود ۷۰۰ هزار تومان است. قیمت هر کیلو مرغ کامل نیز ۱۶۰ هزار تومان و در حالت تنظیم بازار ۸۹ هزار تومان است. سرانه مصرف گوشت قرمز برای ایرانیان در سال‌های اخیر به ۵ تا ۶ کیلوگرم در سال رسیده است که در مقایسه با معیارهای جهانی بسیار پایین است. با ادامه روند تورم فعلی این عدد کمتر نیز خواهد شد، و پیامدهای جسمی و روحی آن گریبان اقشار بیشتری را خواهد گرفت و آینده و سلامت جسمانی کودکان و نوجوانان را تحت تاثیر قرار خواهد داد.    

لبنیات هم در مسیر خداحافظی از سبد خانوار است

لبنیات گروه دیگری است که در هفته‌های اخیر شاهد افزایش قیمت مجدد بوده است. طبق گزارش‌ها نهاده‌های دامی رشد قیمت ۴۰ درصدی و به تبع آن شیر خام رشد قیمت ۳۰ درصدی را تجربه کرده است. محمد فربد، سخنگوی انجمن صنایع لبنی میزان افزایش نهایی را تکذیب کرده است، اما خریداران از افزایش قیمت ۳۰ الی ۵۰ درصدی برخی محصولات به خصوص در برندهای معتبر می‌گویند. احسان ظفری، رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه تعاونی‌های صنایع لبنی کشور در گفت‌وگو با نبض بازار درباره عدم وجود نظارت بر نحوه قیمت‌گذاری اینگونه گفته است: «فقط در چند هفته اخیر، نرخ خرید شیر خام از دامداران حدود ۱۶ تا ۱۷ هزار تومان رشد کرده است. خود من هفته گذشته شیر را کیلویی ۳۶ هزار تومان خریدم، اما امروز دامدار پیام داده که اگر می‌خواهی شیر بگیری باید کیلویی ۳۹ هزار تومان پول واریز کنی! این یعنی هر زمان میلشان بکشد قیمت را بالا می‌برند، در حالی که نهاده‌ها و یارانه‌ها را هم از دولت می‌گیرند». بررسی قیمت‌ها نشان می‌دهد هر بطری شیر کم چرب در فروردین ماه سال جاری حدود ۳۴ هزار تومان و در مهر ماه حدود ۳۸ هزار تومان به فروش رسیده است. هر قالب کره ۵۰ گرمی نیز از ۳۳ هزار تومان به ۴۰ هزار تومان رسیده است. با همین فرمان لبنیات به عنوان یکی از ارکان اساسی در سبد معیشت خانوار که نقش مهمی در سلامت و رشد فرزندان ایفا می‌کند، به زودی از این سبد حذف شده و جای خود را به محصولات ارزان‌تر و بی‌کیفیت خواهد داد. همانطور که گوشت و مرغ جای خود را به لبنیات داده بودند. ظاهرا این چرخه نزولی ادامه‌دار خواهد بود.

دلال‌بازی؛ متهم ردیف اول گرانی حبوبات

بازار حبوبات نیز از این قافله عقب نمانده است؛ افزایش هزینه‌های تولید، حمل‌ونقل، دستمزد در کنار کمبود انرژی باعث افزایش قابل توجه قیمت این محصول مهم شده است. در حال حاضر لوبیاچیتی به عنوان یکی از پر مصرف‌ترین حبوبات در بازار با قیمت کیلویی ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تومان به فروش می‌رسد. معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی درباره نقش دلال‌بازی در این افزایش قیمت می‌گوید: «در حال حاضر قیمت هر کیلوگرم لوبیا چیتی سر مزرعه بین ۲۸۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است اما با قیمت های بین ۴۰۰ تا ۴۵۰ هزار تومان به دست مصرف کنندگان می رسد. قیمت تمام‌شده برای کشاورز مشخص است، اما قیمت فروش در بنکداری و خرده‌فروشی تعیین می‌شود. دلال‌ های بزرگ با نقدینگی بالا، محصول کشاورز را خریداری می‌کنند و با قیمت گزاف می‌فروشند.»  

نان و غلات ۴۵ درصد کالری ایرانیان را تامین می‌کنند

در نبود دسترسی به گوشت و مرغ و ماهی، نان و غلات (که عمدتا از آردهای بی کیفیت و فاقد ارزش غذایی تهیه می‌شوند) در صدر کالاهای مصرفی خانوار ایرانی قرار دارد. طبق امارها، ۴۵ درصد کالری مورد نیاز ماهیانه خانوار ایرانی از گروه نان و غلات تامین می‌شود. قیمت این کالای پر مصرف به طور رسمی ۲۵ درصد افزایش پیدا کرده است. اما گزارش‌های میدانی نشان می‌دهند در اکثر نانوایی‌ها این افزایش قیمت به ۵۰ درصد و بیش از آن رسیده است. نانوایی‌های آزاد که بخش بزرگی از نان مورد نیاز مردم را تامین می‌کنند، انواع نان را با قیمتی چندین برابر قیمت مصوب عرضه می‌کنند. برای مثال، نان سنگک دولتی باید ۷هزارو۶۰۰ تومان به فروش برسد اما در نانوایی‌های آزادپز تا ۳۵ هزار تومان نیز می‌رسد. طبق آنچه که نانوایان می‌گویند هر کیلو آرد دولتی ۹۰۰ تومان و هر کیلو ارد آزاد ۳۰ هزار تومان قیمت دارد، که همین موضوع دلیل اصلی تفاوت قیمت‌ها است. آرد دولتی به درصد کمی از نانوایی‌ها می‌رسد و اکثریت نانوایان و خریداران ناچار به پخت و خرید نان با قیمت آزاد هستند. 

اخبار برگزیدهاقتصاد کلان