انقلاب لاغری در ۲۰۲۶ ؛ معجزه اقتصاد سلامت در راه است؟

جهان صنعت نیوز – اشتیاق به داروهای لاغری موسوم به آگونیست‌های GLP-1 از زمانی که ده سال پیش وارد بازار شدند، پایان‌ناپذیر بوده است. در سال ۲۰۲۴ هزینه جهانی برای این داروها به ۵۴ میلیارد دلار رسید؛ رقمی که قطعاً در سال‌های آینده بیشتر هم خواهد شد. این داروها که بیشتر با نام‌های تجاری Wegovy، Ozempic، Mounjaro و Zepbound شناخته می‌شوند، فقط وعده لاغری نمی‌دهند؛ بلکه به‌نظر می‌رسد خطر مجموعه‌ای از بیماری‌های قلبی، کبدی و کلیوی را هم کاهش می‌دهند. با رقابت شدید شرکت‌های داروسازی برای تصاحب سهم بیشتر از این بازار، میز انتخاب داروها در سال ۲۰۲۶ گسترده‌تر خواهد شد.

یکی از بزرگ‌ترین تغییرهایی که باید در انتظار آن بود، ورود نخستین داروهای GLP-1 خوراکی است. شرکت دانمارکی Novo Nordisk سازنده Wegovy و Ozempic در حال آماده‌سازی نسخه قرصی سمالگوتاید است؛ همان ماده فعالی که در این داروها به‌کار می‌رود. این قرص پس از یک سال مصرف، به‌طور میانگین باعث ۱۶.۶ درصد کاهش وزن می‌شود. رقیب آن، قرص orforglipron از شرکت آمریکایی Eli Lilly سازنده Mounjaro و Zepbound کاهشی ۱۲.۴ درصدی را نشان داده است.

اگرچه قرص‌ها از تزریق‌ها کمتر اثرگذارند (تزریق‌های هفتگی پس از یک سال معمولاً ۱۶ تا ۲۳ درصد کاهش وزن ایجاد می‌کنند) اما بسیار راحت‌تر هستند. بااین‌حال اثرگذاری این قرص‌ها ممکن است خارج از محیط‌های کنترل‌شده آزمایشگاهی کمتر باشد. چون در مصرف قرص روزانه، احتمال فراموش کردن دوز یا عمداً رد کردن یک قرص برای جلوگیری از عوارض جانبی ناخواسته بیشتر است. در حالی که تزریق هفتگی این مشکل را کمتر دارد.

در همین حال، نسخه‌های بهبودیافته داروهای تزریقی نیز در راه‌اند. در سال ۲۰۲۶ توجه‌ها به داروی جدید شرکت لیلی، یعنی ریتاتروتاید جلب خواهد شد؛ یک داروی تزریقی «سه‌گانه‌فعال‌ساز» که سه گیرنده دخیل در کنترل وزن را تحریک می‌کند و از همین رو لقب گودزیلای داروهای لاغری را گرفته است. در آزمایش‌های مرحله دوم، شرکت‌کنندگان در طول ۴۸ هفته ۲۴ درصد از وزن بدن خود را از دست دادند؛ نتیجه‌ای که باید در آزمایش‌های بزرگ‌تر مرحله سوم که قرار است پایان ۲۰۲۵ گزارش شود، تأیید شود.

در تعقیب آن، داروی CagriSema از شرکت Novo Nordisk قرار دارد. این دارو ترکیبی از Wegovy و نسخه‌ای از مولکولی به نام آمیلین است؛ مولکولی که باعث احساس سیری می‌شود و در آزمایش‌های مرحله سوم ۲۳ درصد کاهش وزن را نشان داده است.

در همین زمان، گروه‌های دیگری روی تزریق‌های GLP-1 با اثر طولانی‌تر کار می‌کنند که به‌جای هفتگی، ماهانه تزریق می‌شوند. شرکت آمریکایی Amgen داروی ماهانه MariTide را توسعه داده که پس از یک سال مصرف حدود ۲۰ درصد کاهش وزن نشان داده است؛ البته این نتیجه باید در مرحله سوم کارآزمایی تأیید شود.

همچنین تلاش‌هایی برای ساخت داروهای جدیدی در جریان است که افت عضله ناشی از مصرف داروهای GLP-1 را کاهش دهند. شرکت Eli Lilly روی یک داروی آنتی‌بادی به نام bimagrumab کار می‌کند که به گیرنده‌هایی در بدن متصل می‌شود و جرم عضلانی اسکلتی را افزایش می‌دهد. آزمایش‌ها تاکنون نشان داده‌اند که وقتی این دارو با سمالگوتاید ترکیب شود، طی ۷۲ هفته ۲۲ درصد کاهش وزن ایجاد می‌کند که ۹۳ درصد آن از چربی است (در حالی که این نسبت در مصرف سمالگوتاید به‌تنهایی ۷۲ درصد است). آزمایش‌های این دارو در سال ۲۰۲۶ ادامه خواهد داشت.

افزایش موج محصولات جدید قطعاً شرکت‌های داروسازی را ثروتمندتر خواهد کرد. اما رقابت می‌تواند هزینه درمان را کاهش دهد؛ زیرا داروهای نسل اول، یا داروهایی با نتایج کمی ضعیف‌تر، قیمت پایین‌تری خواهند داشت. برخی نظام‌های درمانی دولتی احتمالاً در سال‌های آینده قراردادهای وسیع جمعیتی منعقد خواهند کرد که می‌تواند دسترسی به این داروها را افزایش دهد.  از آن‌جا که حق اختراع سمالگوتاید در بسیاری از بازارها (به‌جز آمریکا و اروپا) در سال ۲۰۲۶ منقضی می‌شود، تولیدکنندگان داروهای ژنریک می‌توانند نسخه‌های ارزان‌قیمت آن را تولید کنند و دسترسی را در کشورهایی مانند برزیل، چین و هند افزایش دهند.

بر اساس یکی از مدل‌ها، اگر سمالگوتاید ژنریک برای تمام افراد مبتلا به چاقی و دیابت در سراسر جهان در دسترس قرار گیرد، می‌تواند سالانه ۲.۱ تا ۳.۱ میلیون نفر را از مرگ نجات دهد. علاوه بر این، داروهای GLP-1 ثابت کرده‌اند که رویدادهای قلبی–عروقی را کاهش می‌دهند، آپنه خواب را بهبود می‌بخشند، از کلیه و کبد محافظت می‌کنند و حتی برای کاهش رفتارهای اعتیادی امیدوارکننده ظاهر شده‌اند. داده‌های اولیه حتی نشان داده‌اند که ممکن است خطر سرطان و آلزایمر را نیز کاهش دهند. نتایج بیشتری درباره این مزایای جانبی غیرمنتظره در ماه‌های آینده منتشر خواهد شد.

به هر طرف که نگاه کنید، سال ۲۰۲۶ در حال تبدیل شدن به سال سرنوشت‌ساز این داروهای شگفت‌انگیز است.

 

اخبار برگزیدهدانش و فناوری