وضعیت قرمز صنعت هوایی کشور
میانگین عمر ناوگان هوایی ایران به ۲۷ سال رسیده و بسیاری از هواپیماها زمین‌گیر یا فرسوده‌اند؛ در حالی که فرودگاه‌های جدید با هزینه‌های میلیاردی ساخته شده، اغلب کم‌کاربرد هستند و صنعت هوایی کشور همچنان با تحریم، ضعف مدیریت و کمبود سرمایه‌گذاری دست‌وپنجه نرم می‌کند.
سارا پوردلجو – جهان‌صنعت نیوز: اخیراً علیرضا منظری، معاون سابق سازمان هواپیمایی، اعلام کرده که برخی از شرکت‌های هواپیمایی در ایران ۱۳ هواپیما دارند ولی اکثراً خراب هستند و تنها با ۲ فروند از آنها فعالیت می‌کنند. عمر هواپیماها در کشورهای دیگر حدود ۵ سال است، در حالی که میانگین عمر هواپیماهای ایران به ۲۷ سال رسیده و عملاً فرسوده هستند؛ موضوعی که می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری به‌همراه داشته باشد و تا کنون هم آثار آن محسوس بوده است. ورود هواپیماهای ATR با امید نوسازی ناوگان همراه بود، اما مشکلات اقلیمی، کمبود قطعات و زمین‌گیری‌های پی‌درپی، بخشی از این چالش‌ها را تشدید کرده است. هم‌زمان، فرودگاه‌هایی که با هزینه‌های سنگین ساخته شده‌اند اما ماهی یک پرواز هم ندارند، تصویری روشن از هدررفت منابع و ضعف برنامه‌ریزی ارائه می‌کنند. در حالی که صنعت هوانوردی در بسیاری از کشورهای منطقه و جهان با سرعت چشمگیر نوسازی شده و به موتور محرک اقتصاد تبدیل شده، آسمان ایران همچنان با ناوگانی فرسوده و ساختاری گرفتار در تحریم، ضعف مدیریت و کمبود سرمایه‌گذاری دست‌وپنجه نرم می‌کند.
ATRها؛ پرنده‌هایی که با آسمان ایران سازگار نشدند
به گفته اسماعیل حسین‌زهی، عضو کمیسیون عمران مجلس شرکت‌های هواپیمایی ایران شامل بخش‌های دولتی و خصوصی هستند. در دوران دولت یازدهم، ۱۱ فروند هواپیمای ATR در چارچوب برجام وارد کشور شد، اما همان زمان نیز انتقاداتی درباره عدم سازگاری این هواپیماها با شرایط اقلیمی ایران مطرح بود. علاوه بر این، مشکلاتی نظیر زمین‌گیر شدن برخی از این هواپیماها و خلف وعده شرکت‌های خارجی در زمینه تأمین قطعات و اسناد فنی، باعث شد بخشی از این ناوگان عملاً بلااستفاده باقی بماند. با این حال، بر اساس اعلام سازمان هواپیمایی کشوری، حدود نیمی از پروازهای داخلی با تأخیر انجام می‌شود. کارشناسان حوزه هوانوردی معتقدند که فرسودگی گسترده ناوگان هوایی اصلی‌ترین عامل افت کارایی و افزایش احتمال بروز حوادث در پروازهای ایرانی است. صنعت هوایی کشور طی نزدیک به چهل سال زیر فشار تحریم‌ها فعالیت کرده و همین مسئله باعث شده هواپیماهای مورد استفاده در خطوط پروازی به‌شدت کهنه و فرسوده شوند. به گفته سازمان هواپیمایی کشوری، میزان فرسودگی ناوگان به حدی است که مجموع ارزش ۲۵۰ هواپیمای فعال در کشور تنها با ارزش هفت فروند هواپیمای نو بوئینگ برابری می‌کند.
فرودگاه‌های کم‌کاربرد و سرمایه‌گذاری‌های بلااستفاده
سیدطه‌‌حسین مدنی، رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند به نقل از دنیای اقتصاد، با اشاره به وضعیت اقتصادی این حوزه گفت: عقب‌ماندگی صنعت هوایی ایران نسبت به کشورهای منطقه در شاخص تولید ناخالص داخلی نیز کاملاً قابل مشاهده است. به گفته او، در حالی‌که کشورهایی مانند امارات، ترکیه و قطر طی سال‌های اخیر گردش مالی بخش هوایی خود را به‌طور چشمگیری افزایش داده و سالانه میلیاردها دلار از این صنعت درآمد کسب می‌کنند، سهم بخش هوانوردی ایران طی دو دهه گذشته تنها ۳ درصد رشد داشته و از ۷.۵ درصد به ۱۰.۵ درصد رسیده است. با وجود صرف هزینه‌های قابل‌توجه برای ایجاد فرودگاه‌های جدید، بهره‌برداری از بسیاری از آنها بسیار اندک است. طبق اعلام رئیس اندیشکده حکمرانی هوشمند، برخی فرودگاه‌ها در سال ۱۴۰۰ به‌طور متوسط کمتر از یک پرواز در هفته داشته‌اند و حتی فرودگاه‌هایی مانند سمنان، کاشان، همدان، سرخس، سراوان و تنب بزرگ، در طول یک ماه نیز گاهی تنها یک پرواز را تجربه کرده‌اند. او تأکید کرد که مدیریت ضعیف در توسعه زیرساخت‌ها باعث ایجاد مجموعه‌ای از فرودگاه‌های کم‌استفاده شده و می‌شد منابع مالی ساخت آنها را در بخش‌های ضروری‌تر هزینه کرد. مقایسه آمار جابه‌جایی مسافر نیز اختلاف معناداری را نشان می‌دهد: هر فرودگاه در امارات سالانه حدود ۱۰.۴ میلیون مسافر جابه‌جا می‌کند؛ این رقم برای آلمان ۲.۱ میلیون و برای ترکیه ۱.۱ میلیون مسافر است، در حالی‌که میانگین جابه‌جایی مسافر در فرودگاه‌های ایران تنها حدود ۳۰۰ هزار نفر است. همچنین شاخص تعداد مسافر به ازای هر هواپیما نیز در ایران بسیار پایین‌تر از استاندارد جهانی است؛ این رقم در امارات ۳۵۶ هزار نفر، در آلمان ۲۵۷ هزار نفر، در ترکیه ۱۸۶ هزار نفر و در ایران فقط ۱۲۷ هزار نفر بوده است. وی برای بهبود شرایط، دو راهکار اصلی ارائه کرد: نخست، واگذاری مدیریت فرودگاه‌ها به بخش خصوصی یا شرکت‌های معتبر خارجی به‌منظور ارتقای کیفیت خدمات و جذب سرمایه؛ و دوم، تمرکز بر توسعه فرودگاه‌های پرتردد و کاهش هزینه در فرودگاه‌های کم‌کاربرد.
فرسودگی شدید ناوگان هوایی
میانگین عمر هواپیماها حدود ۲۶ سال است و بخش قابل‌توجهی از آنها، حدود ۴۰ درصد، به دلیل مشکلات فنی زمین‌گیر شده‌اند. چند نمونه از هواپیماهای بسیار قدیمی نیز بررسی شده‌اند؛ از جمله EP-ZAM و EP-ZAG با نخستین پرواز در سال ۱۳۶۵ که طی سال‌های اخیر بارها به دلیل نقص فنی دچار حادثه یا بازگشت اضطراری شده‌اند. همچنین به هواپیمای EP-MDJ اشاره شده که پس از سال‌ها زمین‌گیری، در سال‌های اخیر دوباره به خدمت بازگشته اما چندین بار با مشکلات موتور و نقص فنی روبه‌رو شده است. این موارد تصویری از وضعیت نامناسب و خطرساز ناوگان کهنسال کشور ارائه می‌دهد.
اخبار برگزیدهصنعت و معدن
لینک کوتاه :