ترامپ، پوتین و استراتژی روسیه؛ مسیر تازه جنگ در اروپا چگونه خواهد بود؟

جهان صنعت نیوز، رئیس‌جمهور دونالد ترامپ سیاست جدیدی برای اوکراین دارد. این سیاست، همان سیاست قدیمی اوست ــ‌وادار کردن کی‌یف به دادن امتیازات بیشتر و امید داشتن به اینکه ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، راضی شود، توافق را بپذیرد و زمینه را فراهم کند که ترامپ یک جایزۀ نوبل ترامپ بگیرد. این رویکرد قبلاً جواب نداده و حالا هم جواب نخواهد داد. بدتر از آن، این سیاست در لحظه‌ای اتخاذ می‌شود که اوکراین در شرایط بحرانی و آسیب‌پذیری قرار دارد. گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد که نبرد شدت گرفته، شاخص‌ها بدتر شده‌اند و اگر اقدامی فوری انجام نشود، ممکن است اوکراین به زودی شکست نظامی بخورد؛ شکستی که یک پیروزی نمادین مهم برای روسیه به همراه خواهد داشت و چه‌بسا حتی چیزهایی بیش از آن.

پوکروفسک، یک مرکز صنعتی و ریلی در شرق اوکراین، در آستانۀ سقوط است. ماه‌هاست که اوکراین در برابر فشار بی‌امان روسیه مقاومت کرده اما حالا نیروهای روسی به محاصرۀ این منطقه نزدیک شده‌اند و فقط یک کریدور ۱۰ کیلومتری باقی مانده که به گزارش کی‌یف ایندیپندنت از طریق آن می‌توان باقی‌ماندۀ نیروهای دفاعی را تأمین کرد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، اخیراً گفته که نیروهای روس حاضر در این محور، هشت برابر نیروهای اوکراینی هستند. وزارت دفاع اوکراین نیز اعلام کرده که بیش از ۳۰۰ سرباز روس وارد شهر شده‌اند و مسکو می‌کوشد تیم‌های خرابکار را برای ایجاد آشوب از داخل، در آنجا فعال کند.

خطر در خط دفاعی دونتسک

پوکروفسک، در صورت سقوط، بزرگ‌ترین منطقۀ شهری از دست رفتۀ دو سال اخیر خواهد بود. اما مسئله فقط یک شهر نیست. در بخش زیادی از جنگ، پوکروفسک یک نقطۀ اصلی لجستیکی در نزدیکی مجموعه شهرهای استحکام‌یافتۀ اوکراین بوده است. اوکراین تا حدی شبکه‌های تأمین خود را جابه‌جا کرده است ــ‌اما همچنان سقوط پوکروفسک می‌تواند کل خط دفاعی دونتسک را به خطر بیندازد.

پیشروی مسکو بیشتر از اینکه نتیجۀ نبوغ تاکتیکی باشد، حاصل ارادۀ سیاسی و توان فرسایشی آن است. به گزارش مؤسسه مطالعات جنگ، داده‌های بودجۀ روسیه نشان می‌دهد که از ژانویه تا سپتامبر، هر ماه حدود ۲۹ هزار نفر قرارداد نظامی امضا کرده‌اند. برآوردهای اوکراین نیز می‌گوید روسیه در همین دوره ماهانه حدود ۳۵ هزار سرباز از دست داده است. به عبارت دیگر، تلفات مسکو بیشتر از نیروهایی است که جذب می‌کند ــ‌اما با بسته‌های حقوقی فریبنده، سرعت جانشین کردن نیروهایش آنقدری هست که عملیات جنگی را ادامه دهد.

تقلید از استراتژی شبه نظامی

اوکراین نمی‌تواند از این استراتژی شبه‌نظامی‌سازی تقلید کند. در هفت ماه نخست امسال، بیش از ۱۱۰ هزار مورد غیبت بدون اجازه ثبت شده است. در برخی گردان‌ها، فرماندهان می‌گویند کمتر از ۱۰ نیروی پیادۀ آمادۀ جنگ دارند. اوکراین ماهانه حدود ۳۰ هزار نفر را بسیج می‌کند، اما فقط یک‌سوم آن‌ها آمادۀ نبرد هستند. زلنسکی می‌گوید ارتش یک میلیون نیرو دارد. یک تحلیلگر نظامی اوکراینی می‌گوید برای تعویض یگان‌های فرسوده، نیروهای زلنسکی باید سه برابر نیروهای کنونی‌اش باشد.

اکنون، فرسودگی تهدیدی راهبردی است. به گزارش لوموند، بسیاری از سربازان ۱۰۰ تا ۲۰۰ روز را تقریباً بدون چرخش و جابه‌جایی در خط مقدم می‌گذرانند چرا که آسمانِ مملو از پهپاد انجام هرگونه جابه‌جایی یا امداد را تقریباً ناممکن کرده است.

فروپاشی حمایت خارجی

آنچه این بحران را ایجاد یا دست‌کم به‌شدت تشدید کرده، فروپاشی حمایت خارجی است. ایالات متحده عملاً کمک‌های گستردۀ نظامی مستقیم را متوقف کرده است. برخی ارسال‌ها از سر گرفته شده اما عمدتاً با بودجۀ اروپا یا شرکای دیگر و سیستم‌های کلیدی ــ‌موشک‌های دوربرد، باتری‌های پاتریوت و راکت‌های هدایت‌شوندۀ دقیق‌ــ اغلب در گلوگاه‌های تدارکاتی گیر کرده‌اند یا به دلیل نگرانی از ذخایر، تحویل داده نمی‌شوند.

اروپا قول داده بود جای آمریکا را پر کند. اما کم آورد. اتحادیۀ اروپا در سال ۲۰۲۳ وعده داده بود ظرف یک سال یک میلیون گلولۀ توپخانه ارسال کند. به آن ضرب‌الاجل نرسید. مهمات همچنان کم‌تر از نیازهای میدان نبرد است.

اوکراین همچنان با کمبود شدید سیستم‌های دوربرد برای حمله به عمق خاک روسیه مواجه است ــ‌به‌ویژه هدف قرار دادن زیرساخت‌های نفتی که شریان حیاتی اقتصاد جنگی روسیه است. واشنگتن تنها بخشی از تسلیحاتی را در اختیار اوکراین قرار داده که می‌توانند چنین حملاتی را واقعاً اثرگذار سازند.

پول

پول هم مشکل دیگری است. صندوق بین‌المللی پول می‌گوید اوکراین از حالا تا سال ۲۰۲۷ به دست‌کم ۶۵ میلیارد دلار تأمین مالی خارجی نیاز دارد، آن هم با این فرض که درگیری‌های بزرگ تا اواخر سال ۲۰۲۶ پایان یابند ــ‌سناریویی که روزبه‌روز بعیدتر می‌شود. به گزارش اکونومیست، هزینۀ جنگ فقط در سال جاری حدود ۱۰۰ میلیارد دلار، یا نزدیک به نصف تولید ناخالص داخلی اوکراین بوده است. اما اتحادیۀ اروپا همچنان بر سر چگونگی تأمین این حمایت اختلاف دارد. بلژیک استفاده از دارایی‌های بلوکه‌شدۀ دولت روسیه در اتحادیۀ اروپا را مسدود کرده، زیرا نگران خطرات قانونی و تلافی‌جویی مسکو است. تهدیدهای روسیه باعث مماشات از جانب اروپا شده است.

گزارش‌ها اکنون نشان می‌دهد که تیم ترامپ در حال بررسی درخواست از اوکراین برای دادن امتیازات ارضی بیشتری است، امتیازاتی که پوتین مطالبه کرده است. (مسئول اوکراین در دولت ترامپ که نسبت به دیگر افراد درون کاخ سفید نسبت به روسیه موضع تندتری داشته، گفته که در ژانویه کنار خواهد رفت.) اوکراینی‌ها قاطعانه چنین سازش‌هایی را رد می‌کنند و قانون اساسی کشور تغییر مرزها بدون همه‌پرسی را ممنوع کرده است. اگر روسیه این امتیازات را بگیرد، ممکن است برای کنترل بیشتر بر اوکراین صبر کند و آن را به کشوری تابع خود، مانند بلاروس، تبدیل کند.

مقاومت در برابر غرب

استراتژی روسیه همیشه این بوده که بیش از غرب دوام بیاورد، با این باور که آمریکا و اروپا از این جنگ خسته خواهند شد. این باور نه با پیروزی‌های مسکو، بلکه با اختلافات و ناکارآمدی‌های داخلی غرب تقویت می‌شود.

اگر تغییر مسیری صورت نگیرد، ممکن است آمریکا به‌زودی نخستین شکست یک دموکراسی مدرن را در یک توافق مذاکره‌شده، در برابر یک حکومت متجاوز اقتدارگرا در قلب اروپا را رقم بزند، منطقه‌ای که در ۸۰ سال گذشته رؤسای‌جمهور آمریکا آن را برای منافع ملی این کشور حیاتی دانسته‌اند.

ضمناً جایزۀ صلح نوبل را به صلح می‌دهند، نه به تسلیم شدن.

سیاسی