آلودگی هوا و استرس اکسیداتیو؛ چگونه آلاینده‌ها بر جنین تاثیر می‌گذارند؟

جهان صنعت نیوز، آلودگی هوا امروز به یکی از جدی‌ترین دغدغه‌های سلامت عمومی تبدیل شده است. در این میان، زنان باردار و نوزادان که جزو حساس‌ترین گروه‌ها هستند، نسبت به آلاینده‌ها واکنش شدیدتری نشان می‌دهد و این واکنش می‌تواند به رشد جنین آسیب برساند. کاهش وزن هنگام تولد، زایمان زودرس، التهاب ناشی از ورود ذرات ریز به بدن و کاهش انتقال مواد مغذی از طریق جفت از مهم‌ترین پیامدهایی است که در مطالعات مختلف مطرح شده است. جنین در ماه‌های رشد، نیازمند اکسیژن و مواد غذایی کافی است و هر اختلال در عملکرد جفت می‌تواند اثر طولانی مدت بر کیفیت زندگی او داشته باشد.

در سال‌های اخیر با گسترش مصرف سوخت‌های فسیلی، تغییرات اقلیمی و افزایش ترافیک، میزان آلاینده‌ها در شهرهای بزرگ به شکل قابل توجهی افزایش یافته است. نوزادان به دلیل سرعت تنفس بالاتر و ضعف سیستم ایمنی در معرض آسیب بیشتری هستند. آلاینده‌های موجود در هوا می‌توانند سیستم ایمنی نوزاد را مختل کنند و احتمال عفونت‌ها و بیماری‌های تنفسی را بالا ببرند. هم زمان، استرس اکسیداتیو ناشی از آلودگی می‌تواند به سلول‌های جنین صدمه وارد کند. همه این عوامل ضرورت پژوهش درباره پیامدهای آلودگی هوا برای مادران و نوزادان را افزایش داده است و نشان می‌دهد که این موضوع تنها یک مشکل زیست محیطی نیست، بلکه چالشی مهم در حوزه سلامت آینده جامعه است.

رضا اسلامی از دانشکده طب هوا فضا و زیرسطحی دانشگاه علوم پزشکی آجا به همراه یک همکار، مطالعه‌ای را در همین زمینه و با هدف بررسی ارتباط آلودگی هوا و سلامت نسل آینده انجام داده‌اند. در این نوشتار علمی که به صورت نامه‌ای به سردبیر فصلنامه ابن سینا منتشر شده است، محققان با تکیه بر شواهد موجود درباره اثر آلاینده‌ها و با اشاره به جنبه‌های مختلف موضوع، اهمیت رسیدگی به این مسئله و مدیریت آلودگی را برجسته کرده‌اند.

بروز بیماری های تنفسی

یافته‌های گردآوری شده در این نوشتار نشان می‌دهند که قرار گرفتن نوزادان در معرض آلودگی هوا احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مثل آسم، برونشیت و عفونت‌های تنفسی را افزایش می‌دهد. برخی تحقیقات نیز ارتباط میان آلودگی و مشکلات شناختی و رفتاری را گزارش کرده‌اند. همچنین عوامل محیطی مثل فقر، سوء تغذیه و نبود مراقبت کافی می‌توانند اثر آلودگی را شدیدتر کنند و وضعیت سلامت نوزاد را وخیم تر بسازند.

در بخش دیگری از یافته‌ها، رابطه مستقیم میان برخی آلاینده‌ها و پیامدهای مهم بارداری توضیح داده شده است. برای نمونه قرارگیری در معرض ذرات PM۱۰ و دی اکسید گوگرد با کاهش وزن نوزاد و مواجهه با PM۲.۵، نیتریک اکسید، دی اکسید نیتروژن و منواکسید کربن با زایمان زودرس ارتباط دارد. این نتایج نشان می‌دهند که هوای پاک تنها یک خواسته زیست محیطی نیست و می‌تواند سرنوشت نسل آینده را تعیین کند.

دوری از مناطق آلوده

برای درک بهتر اهمیت این موضوع، مطالعه فوق بر ضرورت مدیریت رفتارهای فردی و سیاست‌های کلان تاکید می‌کند. برای مثال بیشترین میزان آلاینده‌ها در ساعات اوج ترافیک و نزدیک صنایع مشاهده می‌شود که بهتر است زنان باردار از این مناطق دوری کنند. دوری از دود سیگار، پیگیری گزارش‌های کیفیت هوا، محدودکردن فعالیت در روزهای آلوده و افزایش مصرف میوه و سبزیجات تازه نیز از دیگر توصیه‌هایی است که می‌تواند اثر آلودگی را کاهش دهد. از سوی دیگر، سیاست‌های حکومتی برای کاهش آلاینده‌ها از طریق توسعه حمل و نقل عمومی، استفاده از خودروهای برقی، گسترش فضای سبز و نظارت بر واحدهای آلاینده نقش مهمی در سلامت نسل آینده دارد.

نوشتار فوق همچنین یادآور می‌شود که سلامت جنین و نوزاد به مراقبت روزمره محدود نیست و نیازمند برنامه ریزی بلندمدت است. اگر کاهش آلودگی هوا به یک اولویت ملی تبدیل شود، پیامدهای مثبت آن نه تنها در سلامت مادر و کودک، بلکه در کیفیت زندگی نسل‌های آینده دیده خواهد شد. این هشدارها در شرایطی که در بسیاری از شهرهای ایران روزهای پاک انگشت شمار شده‌اند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

این اطلاعات علمی و فنی در «فصلنامه ابن سینا» وابسته به دانشگاه علوم پزشکی آجا منتشر شده‌اند. این مجله علمی پژوهشی، یکی از نشریات فعال در حوزه سلامت و پزشکی است و به انتشار مقالات پژوهشی در زمینه‌های مهم علوم پایه و بالینی می‌پردازد.

ایسنا

اجتماعی و فرهنگی