انتقال آب پرهزینه، بحران فرونشست را حل نمیکند
یک مقام مسئول گفت: انتقال آب با هزینه ۵ دلار برای هر مترمکعب، در شرایط اقتصادی فعلی کشور نه پایدار است و نه کارآمد؛ زیرا بدون مدیریت زیربنایی، بحرانهایی مانند فرونشست و کمآبی تداوم دارد.
جهان صنعت نیوز، علی بیتاللهی، رئیس بخش زلزلهشناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با اشاره به تدوین مقررات ملی فرونشست زمین، گفت: در تدویننامهای در مورد ضوابط و مقررات مرتبط با فرونشست زمین تهیه شده، اما تاکنون هیچ اقدام اجرایی مشخصی در دولت برای ابلاغ و عملیاتی شدن آن انجام نشده است.
وی افزود: البته رئیسجمهور و معاون اول نیز دستورهای لازم را صادر کردهاند، اما وقتی کار در لایههای کارشناسی دچار مرور زمان میشود، انگیزهها کاهش پیدا میکند و روند پیگیری طولانی میشود. در کشوری که ۳۱ استان و حدود ۷۵۰ شهر در زونهای فرونشستی قرار دارند، ضرورت دارد ضوابط مشخصی برای توسعه، نوع کشاورزی، شیوه آبیاری، مکانیابی طرحهای صنعتی و اقدامات کاهش خطر در آثار تاریخی تدوین و الزامآور شود.
بیتاللهی بیان کرد: نباید صرفاً به هشدار دادن اکتفا کنیم و لازم است رویکرد عملیاتی اتخاذ شود. همه دستگاههای اجرایی همانطور که مکلف به اجرای مقررات ملی ساختمان هستند، باید مکلف به اجرای مقررات ملی زمین نیز باشند تا در تمام پروژهها ضوابط مشخص رعایت شود.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه، اگر قرار است لوله گاز از مسیری عبور کند که در زون فرونشست قرار دارد، باید اقدامات ویژه انجام شود. یا در مناطقی با فرونشست بالا، نوع محصولات کشاورزی باید تغییر کند. چون این الزامات تدوین نشده، رفتار دستگاههای اجرایی در مناطق با ۳۰ سانتیمتر فرونشست سالانه با مناطقی که فرونشست ندارند هیچ تفاوتی ندارد و این رویکرد اشتباه است.
تشدید فرونشست
رئیس بخش زلزلهشناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: این موضوع فقط مرتبط به تهران نیست؛ استانها و شهرهای مختلف با بحران فرونشست زمین مواجهاند. بهطور مثال، بزرگترین شکاف ثبتشده فرونشست کشور در نیشابور رخ داد، اما همانجا چند ماه بعد یک کارخانه فولاد بزرگ افتتاح شد. این تناقضهای رفتاری باعث تشدید مسئله میشود و نهتنها آن را حل نمیکند بلکه روند را بحرانیتر میکند.
وی تاکید کرد: امید است دولت که اکنون فرصت مناسبتری نسبت به گذشته دارد، یک دستور مشخص و قطعی در این خصوص صادر کند تا این مسئله مشمول مرور زمان نشود. با توجه به کاهش بارندگیها و کمبود نزولات جوی، انتظار داریم پدیده فرونشست شدت بیشتری پیدا کند، زیرا افت سطح آب زیرزمینی در چنین شرایطی طبیعی است و فرونشست را تشدید میکند.
بیتاللهی با اشاره به آخرین وضعیت فرونشست اصفهان یادآور شد: با وجود آنکه فرونشست اصفهان نیز در وضعیت بحرانی قرار دارد، اقدام مشخص و مؤثری برای آن نیز انجام نشده است. تکالیفی که در قالب ۲۲ طرح ارائه شد، شامل اقداماتی در بالادست زایندهرود، در مسیر رودخانه، در حوزه اندازهگیری فرونشست و حفاظت از آثار تاریخی و نیز در کشاورزی و کاهش آسیبپذیری ساختمانها بود؛ اما اجرای آنها متوقف مانده است.
این مقام مسئول ادامه داد: این گزارش در سال ۱۴۰۰ آماده و به سازمان برنامه و بودجه ارسال شد اما تاکنون به مرحله عملیاتی نرسیده است. انتقال آب از دریای عمان نیز نمیتواند مشکل فرونشست زمین در استان اصفهان را حل کند.
چالش جمعیتی در کلان شهرها
رئیس بخش زلزلهشناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: استان تهران، مشهد، اصفهان، شیراز و بسیاری از کلانشهرها با چالش جمعیتپذیری بیش از توان اکولوژیکی مواجهاند. این میزان جمعیت نیاز آبی گستردهای ایجاد میکند که تأمین آن جز با حفر چاه، انتقال آب از سدهای رو به خشکی یا خطوط انتقال گسترده ممکن نیست و در شرایط بحرانی پاسخگو نخواهد بود.
وی تاکید کرد: مشکل اساسی این است که نظام مدیریتی مناسبی برای توزیع مراکز اشتغال در سطح کشور نداریم و به همین دلیل حدود ۴۰ درصد جمعیت در چند نقطه محدود متمرکز شدهاند. این تمرکز جمعیت به کمبود آب، بحران منابع، تشدید فرونشست، آلودگی هوا و سایر بحرانها منجر میشود.
بیتاللهی ادامه داد: هیچ سیستم انتقال آبی پایدار نیست. اگر برای هر مشکل به فکر انتقال آب باشیم، نتیجه آن چرخه باطل افزایش جمعیت، مهاجرت، کمبود آب و سپس ناکافی شدن انتقالهای جدید خواهد بود. این روند سرنوشت کلانشهرها را به توسعه ناپایدار تبدیل میکند و حتی اگر انتقال آب از دریای عمان انجام شود، باز هم بهدلیل فشار جمعیتی و مصرف بالا پاسخگو نخواهد بود.
رئیس بخش زلزلهشناسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در پایان خاطرنشان کرد: این مسائل علائم توسعه ناپایدار است و تا زمانی که مدیریت صحیح و زیربنایی اعمال نشود، مشکلاتی مانند آلودگی هوا، بحران آب و فرونشست تداوم مییابد. اعلام هزینه ۴ یا ۵ دلار برای هر مترمکعب انتقال آب در شرایط اقتصادی فعلی کشور تأسفبار است و نشان میدهد این راهحلها پایدار و مؤثر نیستند.
مهر
محیط زیستلینک کوتاه :