موج تقاضا، موج گرانی؛ هوای آلوده، محدودیت تردد و یک رویداد ورزشی

سارا پوردلجو – جهان‌صنعت نیوز: موج عجیبی در کشور راه افتاده است؛ در شرایطی که همه می‌دانیم افزایش قیمت‌ها و تورم چگونه سفره‌ خانوارها را کوچک‌تر کرده، اما با افزایش قیمتِ ناگهانیِ برخی کالاها مواجه می‌شویم. در شرایط کمبود، برخی فروشندگان برای بهره‌برداری از التهاب بازار، قیمت‌ها را خارج از چارچوب‌های نظارتی افزایش می‌دهند. این وضعیت در کالاهای پرفروش، تجهیزات الکترونیکی، بلیت هواپیما و حتی کالاهای سلامت‌محور به‌کرات دیده می‌شود. در مواقع بحرانی، مصرف‌کنندگان به سمت خرید احتیاطی (Panic Buying) سوق پیدا می‌کنند. این رفتار، به‌طور مصنوعی تقاضا را بیشتر و کمبود را شدیدتر جلوه می‌دهد. وقتی افراد مشاهده می‌کنند که دیگران به‌سرعت در حال خرید کالایی هستند، این تصور ایجاد می‌شود که قیمت قرار است باز هم افزایش یابد. نتیجۀ این وضعیت، ایجاد حباب قیمتی کوتاه‌مدت است. در این گزارش، به سه موردی می‌پردازیم که در یک ماه اخیر افزایش قیمت چشمگیری داشته‌اند؛ مانند دستگاه تصفیه هوا.

دستگاه تصفیه هوا؛ یک نیاز ضروری که به کالایی لوکس تبدیل شده است

دستگاه تصفیه‌ هوا حالا از نان شب هم واجب‌تر است. در شرایطی که آلودگی هوا وضعیت اضطرار را پشت‌سر گذاشته و شهر در دود غلتیده، وجود یکی از این دستگاه‌ها در هر خانه‌ای الزامی است. موج زیادی از تقاضا برای خرید در سایت‌های مختلف خرید آنلاین طی یک ماه اخیر به راه افتاده است. قیمت‌ها به‌ناگهان تا حدود ۲۰ یا ۳۰ میلیون تومان، در شرایطی که این کالا تقاضای زیادی داشت و نیاز هر خانه بود، افزایش یافت. قیمت برخی از دستگاه‌ها حتی به بالای ۱۰۰ میلیون تومان هم می‌رسد. در حالی که آلودگی هوا از مرزهای هشدار و حتی اضطرار عبور کرده و لایه‌ای غلیظ از دود و ذرات معلق بر فراز شهر نشسته، خانواده‌ها چاره‌ای جز پناه بردن به ابزارهای کنترلی مانند تصفیه‌کننده‌های هوا ندارند. گزارش‌های مردمی حاکی از آن است که تنها طی همین یک ماه، موج گسترده‌ای از تقاضا برای خرید این دستگاه‌ها در فروشگاه‌های آنلاین شکل گرفته و رکوردهای بی‌سابقه‌ای را ثبت کرده است. افزایش تقاضا به‌طور مستقیم بر بازار اثر گذاشته و قیمت‌ها را به شکلی چشمگیر بالا برده است. بسیاری از مدل‌ها که تا پیش از این با قیمت‌های معقولی عرضه می‌شدند، یک‌باره با جهشی ۲۰ تا ۳۰ میلیونی روبه‌رو شدند. برخی از دستگاه‌های پیشرفته‌تر نیز به دلیل کمبود موجودی و توجه بیش از حد مصرف‌کنندگان، امروز با قیمت‌هایی بیش از ۱۰۰ میلیون تومان در بازار دیده می‌شوند. فروشندگان می‌گویند موجودی انبارها به‌سرعت در حال کاهش است و اگر روند آلودگی هوا همین‌گونه ادامه داشته باشد، احتمالاً قیمت‌ها باز هم افزایش خواهد یافت.

طرح زوج و فرد از درب منزل؛ محدودیتی که بار اقتصادی آن بر دوش خانوارهاست

در ادامه‌ موج آلودگی هوا، اجرای دوباره‌ی طرح زوج و فرد از درب منزل نیز فشار مالی تازه‌ای بر دوش مردم گذاشته است. این طرح که طی سال‌های اخیر یکی از نخستین و تکراری‌ترین راه‌حل‌های دولت‌ها برای مهار آلودگی هوا به شمار می‌رود، بار دیگر نشان داده که به‌جای کاهش محسوس آلودگی، بیشتر به یک محدودیت روزمره برای شهروندان تبدیل شده است. با اعمال این محدودیت، بسیاری از مالکان خودرو مجبور شده‌اند برای ترددهای ضروریِ خود از تاکسی‌های اینترنتی استفاده کنند؛ موضوعی که به‌سرعت بر بازار حمل‌ونقل آنلاین تأثیر گذاشته است. افزایش تقاضا برای تاکسی‌های اینترنتی، در کنار محدودیت تردد خودروها، موجب جهش نرخ‌ها و بالا رفتن هزینه‌های سفر درون‌شهری شده است. برخی کاربران می‌گویند هزینه‌ی مسیرهای همیشگی‌شان در ساعات اجرای طرح، گاهی تا چند برابر افزایش یافته و این مسئله در شرایط اقتصادی فعلی، فشار مضاعفی به خانوارها وارد می‌کند. کارشناسان حمل‌ونقل نیز معتقدند اجرای این طرح، بدون توسعه‌ی هم‌زمان حمل‌ونقل عمومیِ کارآمد، تنها هزینه‌ها را به سمت مردم سوق می‌دهد و تأثیر پایداری بر کیفیت هوا بر جای نمی‌گذارد.

اوج‌گیری قیمت‌ها در آستانه یک رویداد ورزشی

از موضوع آلودگی هوا که بگذریم، افزایش قابل‌توجه قیمت بلیت هواپیما در مسیر تهران–کیش و بالعکس نیز در ماه گذشته توجه بسیاری از مسافران را جلب کرد. در این دوره، برگزاری ماراتن جزیره‌ کیش و حضور گسترده‌ ورزشکاران همراه با خانواده‌ها و گردشگران، باعث شد تقاضا برای سفر به این مقصد به‌طور ناگهانی رشد کند. همین افزایش تقاضا، طبق روال هر سال، بلافاصله بازار بلیت را تحت تأثیر قرار داد و قیمت‌ها در برخی روزها به بیشترین سطح خود رسید. مسافران می‌گویند در هفته‌ برگزاری این رویداد ورزشی، یافتن بلیت با قیمت معمول تقریباً غیرممکن بوده و بسیاری از پروازها به‌سرعت پر می‌شدند. برخی ایرلاین‌ها نیز با استناد به افزایش تقاضا، نرخ‌های شناور را تا چندین میلیون تومان بالا بردند؛ موضوعی که انتقاد مسافران را برانگیخته است. با این وجود، مسئولان محلی کیش بر این باورند که رویدادهای ورزشی و فرهنگیِ بزرگ، اگرچه موجب نوسان قیمت‌ها می‌شوند، اما نقش مهمی در رونق اقتصادی جزیره دارند و برنامه‌ریزی‌ها باید به‌گونه‌ای باشد که این فشار هزینه‌ای بر دوش مسافران کمتر شود.

اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیده