طرح زوج و فرد، نسخه‌ای پرهزینه برای هوای آلوده تهران

سارا پوردلجو – جهان‌صنعت نیوز: آلودگی هوا، طرح زوج و فرد را تا پایان سال ماندگار کرد. حسن عباس‌نژاد، دبیر کارگروه کاهش آلودگی هوای استان تهران، اعلام کرده که با توجه به افزایش آلودگی، این محدودیت‌ها ادامه پیدا می‌کند. پیش‌بینی‌ها چشم‌انداز روشنی را نشان نمی‌دهند و این شرایط نامساعد جوی، متأسفانه تا حوالی عید نوروز مهمان پایتخت خواهد بود. حتی اگر هوای پایتخت برای چند روز هم مساعد باشد و آلوده نباشد، این طرح پابرجا خواهد ماند. با اینکه به‌نظر می‌رسد سختگیری‌های جدی برای برخورد با متخلفان در نظر گرفته شده، اما همچنان شاهد تردد خودروهای متخلف در سطح شهر هستیم.

بهینه‌سازی مصرف انرژی و کاهش تردد، راه‌حل کاهش آلودگی هوا

بسیاری از کارشناسان و متخصصان هواشناسی بر این باورند که کاهش تردد، نوسازی سیستم‌های گرمایشی و بهینه‌سازی الگوی مصرف، تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوا و افزایش بارندگی دارد. چراکه ابرهای باران‌زا معمولاً در ارتفاعات پایین شکل می‌گیرند و زمانی که به توده‌های هوای گرم برخورد می‌کنند، از آن منطقه دور شده و در محل باقی نمی‌مانند. در شهرهای بزرگی مانند تهران، لایه‌ای از هوای گرم یا همان «گنبد حرارتی» در ارتفاعات بالای محدوده شهری تشکیل می‌شود. همین گرمای گسترده باعث می‌شود هرچقدر ابرهای باران‌زا به شهر نزدیک شوند، باز هم تحت‌تأثیر حرارت از محدوده دور شوند؛ مگر در موارد نادری که ابرها در ارتفاعات بالاتری قرار داشته باشند. در نتیجه، چون بیشتر این ابرها در ارتفاع پایین حرکت می‌کنند، با رسیدن به گرمای انباشته‌شده شهر از مسیر خود منحرف شده و بارشی رخ نمی‌دهد. بنابراین اگر بخواهیم به‌صورت علمی و پایدار با این پدیده برخورد کنیم، لازم است مدیریت مصرف انرژی در سطح شهر جدی گرفته شود.

طرح زوج و فرد، چالشی مضاعف برای مردم

فرهنگ بهینه‌سازی و مصرف بهینه، موضوعی است که هنوز در میان عموم جا نیفتاده است. هرچقدر هم که درباره آن صحبت شود و به‌عنوان راه‌حل کلیدی معرفی شود، باز هم شاهد مصارف اشتباه و بی‌اعتنایی نسبت به آن هستیم. نمی‌توان منکر وضعیت اقتصادی و چالش‌هایی شد که در زندگی روزمره مردم ایجاد می‌شود. همین طرح زوج و فرد تاکنون زندگی بسیاری از رانندگان تاکسی، سرویس مدارس و کسانی را که هزینه زندگی و امرار معاش آن‌ها از طریق خودرو تأمین می‌شود، با خطر مواجه کرده است. البته، در خصوص این قشر، شهرداری تهران اعلام کرده که آن‌ها از این طرح مستثنی هستند و جریمه‌های طرح زوج و فرد آن‌ها حذف خواهد شد. اما سایر کارمندان و کسانی که در طول روز مجبور به رفت‌وآمد هستند نیز گلایه می‌کنند.

طرح زوج و فرد و بار مالی سنگین آن برای مردم

پر واضح است که سیستم حمل‌ونقل عمومی کشور، در وضعیت کنونی نه‌تنها ظرفیت بالایی برای پاسخگویی به نیازهای جامعه ندارد، بلکه در بسیاری از ساعات روز نیز با تراکم، تأخیر و کمبود خدمات مواجه است. بنابراین نمی‌توان از مردمی که به‌دلیل اجرای طرح زوج و فرد مجبورند وسیله نقلیه شخصی خود را در خانه بگذارند، انتظار داشت بدون فراهم‌بودن زیرساخت‌های لازم، به‌سادگی از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند. این توصیه در شرایط فعلی عملاً یک دستور غیرعملی و حتی نوعی فشار مضاعف بر شهروندان به‌حساب می‌آید. از سوی دیگر، هزینه بالای استفاده از تاکسی‌های اینترنتی مسئله را پیچیده‌تر کرده است. در شرایطی که برای یک رفت‌وآمد معمولی و روزمره در سطح شهر، هزینه رفت‌وبرگشت به حدود ۵۰۰ هزار تومان می‌رسد، بسیاری از خانوارها ناچارند ماهانه نزدیک به ۱۰ میلیون تومان تنها برای جابه‌جایی هزینه کنند. این رقم تقریباً معادل پایه حقوق ماهانه یعنی ۱۰,۳۹۰,۹۶۸ تومان است و نشان می‌دهد بخش قابل‌توجهی از درآمد افراد عملاً صرف هزینه‌ای می‌شود که در یک سیستم حمل‌ونقل کارآمد، باید بسیار کمتر باشد. این وضعیت یک نقد جدی و پرسشی اساسی را به میان می‌آورد: چرا سیاست‌گذاری در حوزه ترافیک و حمل‌ونقل به‌گونه‌ای پیش می‌رود که خود موجب ایجاد هزینه‌های جدید، فشارهای تازه و نارضایتی اجتماعی می‌شود؟ به نظر می‌رسد کشور در حالتی عجیب و پیچیده گرفتار شده است؛ حالتی که در آن «راه‌حل‌ها» نه‌تنها مشکلات را برطرف نمی‌کنند، بلکه خود به چالش‌هایی تازه تبدیل شده و نیازمند راه‌حل‌های جدیدتری هستند. به‌جای تأکید صرف بر محدودیت‌های ترافیکی، ضروری است مسئولان نگاه واقع‌بینانه‌تری به ظرفیت‌ها، امکانات و توان اقتصادی مردم داشته باشند. بدون توسعه‌ واقعی حمل‌ونقل عمومی، نوسازی ناوگان، استانداردسازی خدمات و مهار هزینه‌های سرسام‌آور جابه‌جایی، اجرای طرح‌هایی مانند زوج و فرد نه‌تنها کمکی به کاهش ترافیک و آلودگی هوا نمی‌کند، بلکه فشار مضاعفی بر دوش مردم خواهد بود و چرخه‌ای از مشکلات تازه را ایجاد می‌کند.

اجتماعی و فرهنگیاخبار برگزیده