مثلث فشار بر دلار: نقدینگی، تحریمها و انتظارات تورمی
قیمت دلار در حالی به سقف تاریخی رسیده که همزمان، روایتهای متفاوتی درباره ریشههای این صعود مطرح میشود؛ از انکار نقش سیاست و تحریم تا تأکید بر متغیرهای بنیادین اقتصاد. پیام الیاسکردی، کارشناس بازارهای مالی در گفتوگو با تجارتنیوز، معتقد است که رشد نقدینگی، تشدید تحریمها و انتظارات تورمی، سه ضلع اصلی مثلثی هستند که مسیر امروز بازار ارز را شکل دادهاند.
جهان صنعت نیوز، قیمت دلار در روزهای اخیر به سقف تاریخی ۱۳۱ هزار تومانی نیز رسید و همین مساله، اظهار نظر در خصوص دلایل رشد قیمت دلار را داغ کرد؛ از روایتهایی که رشد قیمت دلار را مستقل از سیاست و تحریم میدانند تا تحلیلهایی که بر متغیرهای بنیادین اقتصاد تأکید دارند. در این میان، برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند رشد فزاینده نقدینگی، تشدید و هوشمندتر شدن تحریمها و شکلگیری انتظارات تورم عوامل اصلی هستند که در کنار هم رشد قیمت دلار را رقم زدهاند.
در همین راستا پیام الیاسکردی، کارشناس بازارهای مالی در خصوص دلایل رشد قیمت دلار در اقتصاد ایران به تجارتنیوز گفت: «طناب دلار در اقتصاد ایران در دست سه عامل اصلی است؛ اول، رشد شدید نقدینگی؛ دوم، تحریمها و بلوغ معماران جدید تحریمی که روشهای ایران را به خوبی شناسایی کردهاند؛ و سوم، انتظارات تورمی که از دل ریسکهای سیستماتیک و رفتار مردم شکل گرفته است. این سه عامل در کنار هم، مسیر فعلی بازار ارز را توضیح میدهند.»
دلیل گرانی دلار چیست؟
این کارشناس بازارهای مالی در واکنش به اظهارات بابک زنجانی درباره دلایل گرانی دلار توضیح داد: «اگر از فضای هیجانی، اخبار سیاسی و تنشها فاصله بگیریم و از بالا به بازار ارز نگاه کنیم، میبینیم که افزایش قیمت دلار در هر کشوری، نه فقط ایران، ریشه در رشد افسارگسیخته نقدینگی دارد. پدیدهای که متأسفانه اقتصاد ایران بهشدت با آن درگیر شده است.»
الیاسکردی افزود: «نقدینگی کشور امروز در محدوده ۱۲ میلیون میلیارد تومان قرار دارد و به زودی به ۱۳ میلیون میلیارد تومان میرسد. این در حالی است که همین عدد در سال ۱۳۹۹ حدود ۶ میلیون میلیارد تومان بود و بهتدریج به هفت، هشت، ۹ و ۱۰ میلیون میلیارد تومان افزایش پیدا کرده است. طبیعی است که چنین رشدی در نقدینگی، فشار خود را در بازار ارز نشان دهد.»
این کارشناس بازارهای مالی با تأکید بر ترکیب نقدینگی توضیح داد: «نقدینگی فقط یک عدد نیست و اجزایی دارد که یکی از مهمترین آنها نسبت پول و شبه پول است. هر چه سهم پول افزایش پیدا کند، سیالیت نقدینگی بالا میرود و اثر آن مستقیما در بازارهایی مثل ارز و طلا دیده میشود.»
کاهش توان مداخله در بازار
الیاسکردی در ادامه به نقش دولت در کنترل بازار ارز اشاره کرد. وی گفت: «در شرایط عادی، دولت میتواند با فروش نفت، دریافت دلار و مداخله در بازار ارز، تقاضای روزانه را پاسخ دهد؛ اما پس از روی کار آمدن دولت دونالد ترامپ و تشدید فضای تخاصم میان ایران و آمریکا، این توان به تدریج کاهش پیدا کرده است.»
او افزود: «حضور گستردهتر آمریکا در خلیج فارس لزوماً به معنای جنگ نظامی نیست، اما قطعاً جنگ اقتصادی است. هدف اصلی، کنترل شریان نفتی ایران و حتی فراتر از آن، کنترل نفت چین در خلیج فارس است. صحبت از بستن مسیرها نیست، بلکه بحث بر سر کنترل است.»
این کارشناس بازارهای مالی ادامه داد: «روشهای دور زدن تحریم که قبل از برجام و حتی بعد از آن استفاده میشد، بهمرور خاصیت پنهانکارانه خود را از دست داده است. ناوگان شبح، شناسایی شده و همین موضوع باعث شده دولت بهتدریج توان کنترل قیمت دلار را از دست بدهد.»
تغییر رفتار سرمایه گذاران
الیاسکردی با اشاره به تغییر رفتار مردم گفت: «مردم در سالهای گذشته، بازار ملک را بازاری همواره برنده میدانستند؛ اما امروز میبینیم که سرمایهگذار سفتهباز، سرمایهگذار بلندمدت و حتی افراد عادی که با هدف پسانداز وارد بازار میشوند، عملاً فقط طلا و ارز را میشناسند؛ انگار سایر بازارها از معادله حذف شدهاند.»
این کارشناس بازارهای مالی تأکید کرد: «این گزاره که افزایش قیمت دلار ربطی به سیاست، جنگ یا تحریم ندارد، گزاره کاملی نیست. قیمت دلار و وضعیت بازار ارز در ایران هم به عوامل سیاسی، هم به جنگ و هم به تحریمها مرتبط است. شاید در مقطع کوتاهی پس از جنگ ۱۲روزه اثر فوری در بازار ندیدیم، اما دلار ۱۳۰ هزار تومانی امروز، نتیجه زنجیرهای از همان اتفاقات است.»
الیاسکردی افزود: «هرچه حلقه تحریمها تنگتر شده، ورود دلار به کشور سختتر شده است. در همین راستا، موضوع تراستیها و ادغام بانک آینده نیز باید در بستر تحریمها دیده شود. جان هورلی، یکی از معماران جدید تحریمهای ایران، بهطور جدی روی تراستیهای امارات و روشهای ایران برای نقد کردن پول متمرکز شده و فشارها در این حوزه افزایش یافته است.»
تجارت نیوز
طلا و ارزلینک کوتاه :