اشتباه مرگبار شب یلدا؛ حذف شام و پرخوری شبانه قند خون را از کنترل خارج میکند
یک متخصص تغذیه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با تأکید بر اینکه ابتلا به دیابت به معنای حذف کامل خوراکیهای شب یلدا نیست، گفت: بیماران دیابتی میتوانند با مدیریت هوشمندانه تغذیه، کنترل مقدار و زمان مصرف مواد غذایی و انتخاب خوراکیهای مناسب، بدون افزایش ناگهانی قند خون از شب یلدا در کنار خانواده لذت ببرند.
جهان صنعت نیوز، دکتر فرناز شهدادیان عصر یکشنبه و همزمان با فرا رسیدن شب یلدا افزود: شب یلدا به عنوان طولانیترین شب سال همواره با دورهمیهای خانوادگی و مصرف خوراکیهایی مانند میوه، آجیل، شیرینی و تنقلات همراه است و اگرچه این جشن برای بسیاری از افراد لذتبخش است اما برای بیماران دیابتی نیازمند دقت بیشتری در انتخاب غذا و الگوی مصرف است تا از نوسانهای شدید قند خون و عوارض آن جلوگیری شود.
انتخاب هوشمندانه غذا، شرط لذت بردن دیابتیها از شب یلدا
وی افزود: افراد دیابتی میتوانند با انتخابهای هوشمندانه غذایی، بدون اینکه قند خونشان بهطور ناگهانی افزایش پیدا کند از این جشن سنتی لذت ببرند و برای رسیدن به این هدف، رعایت کنترل اندازه وعدهها و اولویت دادن به غذاهایی با شاخص گلیسمی پایین از نکات کلیدی محسوب میشود، زیرا این مواد غذایی، قند خون را دیرتر و بهصورت تدریجی افزایش میدهند.
شهدادیان گفت: بهتر است افراد دیابتی، میوههایی مانند انار، سیب و مرکباتی مثل پرتقال و نارنگی را بیشتر مصرف کنند و مصرف خرمالو و هندوانه را کاهش داده یا حتی محدود کنند، زیرا میوههایی مانند انار و سیب به دلیل داشتن فیبر و آب بیشتر، باعث افزایش تدریجی قند خون میشوند.
شهدادیان محدود کردن مصرف میوههای خشک را یکی دیگر از نکات مهم تغذیهای دانست و افزود: این خوراکیها قند متراکم دارند و حتی در مقدار کم میتوانند کربوهیدرات زیادی وارد بدن کنند به همین دلیل باید تا حد امکان محدود یا حذف شوند.
وی به افراد دیابتی توصیه کرد بهجای آبمیوه، خود میوه را مصرف کنند و افزود: آبمیوهها چه طبیعی و چه صنعتی، بهویژه برای بیماران دیابتی مناسب نیستند و آبمیوههای صنعتی، حاوی شکر و اسانس هستند و آبمیوههای طبیعی مانند آب انار، آب هندوانه و آب پرتقال نیز به دلیل حذف فیبر، باعث افزایش سریع قند خون میشوند.
این متخصص تغذیه درباره مصرف آجیل در شب یلدا نیز گفت: استفاده از آجیلهای خام و بدون نمک مانند بادام، گردو و پسته توصیه میشود اما این به معنای مصرف آزاد نیست و مقدار آن باید کنترل شود، همچنین مصرف توت خشک و سایر میوههای خشک باید کاهش یابد.
شهدادیان با اشاره به شیرینیها و دسرهای شب یلدا اظهار کرد: انواع شیرینیها، پشمک و دسرها بهتر است تا حد امکان محدود شوند و در صورت مصرف، مقدار آن بسیار کم باشد؛ بهطور مثال یک عدد شیرینی و در صورت تمایل، استفاده از شیرینیهای خانگی تهیهشده با آرد کامل یا سبوسدار، جوانه گندم و بدون شکر یا کمشکر گزینه مناسبتری است.
چرا شب یلدا برای دیابتیها شب پرخطر محسوب میشود؟
وی با بیان اینکه شب یلدا برای بیماران دیابتی میتواند شبی پرخطر باشد، توضیح داد: در این شب به دلیل تجمع چند عامل خطر از جمله مصرف مقادیر زیاد میوه و تنقلات شیرین، طولانی شدن زمان خوردن، حذف وعده شام، کمتحرکی و دیر خوابیدن بهطور همزمان برای بیماران دیابتی پرخطر محسوب میشود زیرا همگی میتوانند باعث افزایش قند خون در همان شب و حتی اختلال در کنترل دیابت در روز بعد شوند.
اشتباهات رایج دیابتیها در شب یلدا
این متخصص تغذیه به شایعترین اشتباهات تغذیهای بیماران دیابتی در شب یلدا اشاره کرد و گفت: یکی از این اشتباهات مصرف بیش از حد میوههاست، زیرا برخی افراد تصور میکنند میوه بهطور کامل بیخطر است و میتوانند هر مقدار که بخواهند مصرف کنند در حالی که نوع و مقدار میوه باید مانند رژیم غذایی روزانه کنترل شود و اگر فرد مجاز به مصرف چهار واحد میوه است، همین مقدار در شب یلدا نیز باید رعایت شود.
شهدادیان با تأکید بر اینکه دیابت به معنای حذف کامل خوراکیهای یلدایی نیست، بیان کرد: مدیریت هوشمندانه مصرف، توجه به مقدار، زمان و ترکیب مواد غذایی اهمیت زیادی دارد و افراد دیابتی میتوانند با رعایت این اصول در کنار خانواده از شب یلدا لذت ببرند.
شهدادیان درباره خوراکیهای کمخطر و پرخطر شب یلدا گفت: آجیلهای خام و میوههای کامل مانند سیب، انار و مرکبات از گزینههای کمخطر هستند در حالی که هندوانه در حجم زیاد، خرمالو، انگور، میوههای خشک، شیرینیها و دسرها جزو خوراکیهای پرخطر محسوب میشوند اما پرخطرترین موارد آبمیوهها، میوههای خشک و انواع شیرینیها هستند که به دلیل تراکم بالای قند باید تا حد امکان از رژیم غذایی بیماران دیابتی حذف شوند.
وی در خصوص مقدار مجاز مصرف هندوانه و انار اظهار کرد: بیماران دیابتی میتوانند حداکثر یک برش هندوانه معادل یک لیوان خرد شده و حداکثر نصف لیوان دانه انار مصرف کنند و مصرف بیش از این مقدار میتواند باعث افزایش سریع قند خون شود.
این متخصص تغذیه تأکید کرد: حتی آب انار یا آب هندوانه بدون شکر نیز برای بیماران دیابتی مناسب نیست و شواهد علمی مصرف آبمیوههای طبیعی را برای بیماران دیابتی، چه در شب یلدا و چه در سایر ایام، توصیه نمیکند.
شهدادیان در پاسخ به این پرسش که آجیل شور خطرناکتر است یا آجیل شیرین؟ گفت: هر ۲ نوع برای بیماران دیابتی پرخطر هستند، آجیلهای شیرین موجب افزایش مستقیم قند خون میشوند و آجیلهای شور با افزایش فشار خون، خطر بیماریهای قلبی را بالا میبرند؛ در حالی که افراد دیابتی بهطورمعمول در معرض این بیماریها نیز قرار دارند.
وی به افراد دیابتی توصیه کرد در شب یلدا از آجیلهای خام، بدون نمک و بدون شیرینی استفاده کنند و مصرف موادی مانند کشمش و توت خشک را بهشدت محدود کنند، زیرا این مواد به دلیل تراکم بالای قند، حتی در حجم کم نیز میتوانند باعث افزایش قابل توجه قند خون شوند و عملکردی نزدیک به قند و شکر دارند.
این متخصص تغذیه افزود: در رژیم غذایی بیماران دیابتی، بهطور معمول مقادیر بسیار کمی از کشمش یا توت خشک آن هم در شرایط خاص در نظر گرفته میشود اما در شب یلدا به دلیل همزمانی عوامل خطر مانند مصرف شیرینی، تنقلات و احتمال پرخوری، بهتر است این مواد حتیالامکان حذف یا به حداقل برسند؛ بهطوری که مصرف آنها از یک قاشق غذاخوری بیشتر نشود.
شهدادیان با اشاره به شیرینیهای سنتی شب یلدا گفت: این شیرینیها ترکیبی از قندهای ساده و چربیهای اشباع هستند که میتوانند قند خون را بهسرعت افزایش دهند، باعث بالا رفتن قند خون صبحگاهی شوند و در بلندمدت نیز منجر به افزایش وزن و مقاومت به انسولین گردند به همین دلیل توصیه میشود مصرف شیرینی در شب یلدا یا حذف شود یا به حداقل ممکن برسد و به جای آن از گزینههای سالمتری مانند آجیلهای مجاز یا میوههای مناسب استفاده شود.
وی تصریح کرد: بسیاری از این محصولات حاوی آرد سفید، چربی بالا، چربیهای اشباع یا حتی چربیهای ترانس هستند و برخی از آنها از شیرینکنندههایی استفاده میکنند که میتوانند در کوتاهمدت و بلندمدت بر قند خون اثر منفی بگذارند.
وی اضافه کرد: برخی بیماران دیابتی تصور میکنند چون روی محصول نوشته شده «بدون قند»، میتوانند هر مقدار که بخواهند مصرف کنند در حالی که این تصور اشتباه است و میتواند باعث افزایش قند خون شود.
این متخصص تغذیه درباره مصرف شکلات تلخ برای بیماران دیابتی گفت: اگر شکلات واقعاً تلخ و با درصد ۷۰ تا ۸۰ درصد کاکائو و از اصالت آن مطمئن باشیم، مصرف مقدار بسیار کم آن مانعی ندارد بهطوری که افراد دیابتی میتوانند یک تا ۲ مربع کوچک معادل پنج تا ۱۰ گرم شکلات تلخ مصرف کنند.
شهدادیان درباره بهترین زمان مصرف میوه و تنقلات در شب یلدا گفت: بهتر است زمان خوردن خوراکیها به ساعات پایانی شب موکول نشود و مصرف میوه و آجیل از عصر آغاز شود اما مهمترین نکته این است که حجم زیادی از غذا در یک زمان مصرف نشود، بلکه خوراکیها در حجم کم و با فاصله زمانی مصرف شوند.
وی با توصیه به مصرف زودهنگام شام افزود: شام شب یلدا برای دیابتیها باید سبک و زودهنگام مصرف و فاصله بین مصرف غذا و خواب، حداقل ۲ ساعت رعایت شود تا بدن فرصت استفاده از قند را داشته باشد و از افزایش قند خون جلوگیری شود.
این متخصص تغذیه با اشاره به نقش فیبر و پروتئین در کنترل قند خون گفت: مصرف میوه بهعنوان منبع فیبر و آجیلها بهعنوان منبع پروتئین میتواند سرعت جذب قند را کاهش دهد و به کنترل بهتر قند خون پس از غذا کمک کند و این موضوع در شب یلدا اهمیت زیادی دارد.
شهدادیان درباره کمتحرکی در شب یلدا نیز اظهار کرد: نشستن طولانیمدت باعث کاهش حساسیت به انسولین و افزایش قند خون میشود و انجام پیادهروی سبک ۱۰ تا ۱۵ دقیقهای و در صورت امکان تا ۳۰ دقیقه، حتی بهصورت جمعی با خانواده، میتواند به کاهش قند خون کمک کند و بخشی از مصرف بیشتر غذا در این شب را جبران کند.
وی گفت: چای شیرین بهطور کامل ممنوع است و بهتر است چای بهصورت تلخ و کمرنگ مصرف شود تا نیاز به شیرینی نداشته باشد اما دمنوشهای ساده بدون شکر مشکلی ندارند و مصرف خرما نیز فقط در حد بسیار محدود و از نوع خرمای خشک زاهدی مجاز است.
منبع: ایرنا
اجتماعی و فرهنگیلینک کوتاه :