رقابتها و ائتلافها؛ عراق در مرحله حساس سیاست
پارلمان جدید عراق صحنه رایزنیها و توافقهای سرنوشتساز شده و در نقطهای تعیینکننده در مسیر قدرت و ثبات سیاسی است.
فاطمه عباسی- جهان صنعت نیوز: در حالی که عراق خود را برای آغاز به کار پارلمان جدید آماده میکند، فضای سیاسی این کشور بیش از هر زمان دیگری تحت تأثیر رایزنیهای فشرده، توافقهای شکننده و رقابتهای پیچیده میان جریانهای اصلی قدرت قرار گرفته است؛ رایزنیهایی که نهتنها ترکیب هیئترئیسه پارلمان، بلکه مسیر انتخاب رئیسجمهور و در نهایت شکلگیری دولت آینده را تعیین خواهد کرد. ترکیب پارلمان جدید، تصویری روشن از سیاستی چندپاره و فاقد اکثریت قاطع ارائه میدهد. وضعیتی که بازیگران سیاسی را ناگزیر ساخته از منطق رقابت مستقیم عبور کرده و وارد میدان ائتلافسازیهای دشوار و چندلایه شوند. این شرایط، نخستین جلسه پارلمان را به نقطهای حساس در معادلات قدرت تبدیل کرده است؛ نقطهای که میتواند آغاز یک روند تدریجی ثبات سیاسی باشد یا زمینهساز بازتولید اختلافها، تعویق تصمیمگیریها و تداوم بیثباتی در ساختار حکمرانی عراق؛ به همین علت است که آنچه امروز در بغداد جریان دارد، صرفاً یک رویداد تقویمی یا تشریفاتی نیست، بلکه لحظهای تعیینکننده در مسیر سیاسی کشور محسوب میشود.
پارلمان جدید؛ میدان رقابت سیاسی بر سر کرسیهای کلیدی
پارلمان جدید عراق در شرایطی آغاز به کار میکند که ساختار آن بیش از هر زمان دیگری بیانگر تکثر قدرت و پراکندگی مراکز تصمیمگیری است. آرایش کرسیها نشان میدهد هیچ جریان سیاسی قادر نیست بهتنهایی اراده خود را بر فرآیندهای پارلمانی تحمیل کند و همین واقعیت، همه بازیگران را به سمت گفتوگو، معامله و بازتعریف ائتلافها سوق داده است. در این فضا، قدرت دیگر صرفاً محصول صندوق رأی نیست، بلکه نتیجه توان مدیریت اختلافها و مهندسی توافقهاست.
نخستین جلسات پارلمان از این منظر اهمیت دارد که به صحنهای برای سنجش وزن واقعی جریانها تبدیل میشود. نحوه صفبندی نمایندگان، میزان انسجام بلوکها و حتی تعلل یا شتاب در تصمیمگیریها، همگی حامل پیامهایی درباره توازن قوا هستند. به همین دلیل، پارلمان جدید در گام نخست بیش از آنکه یک نهاد قانونگذار فعال باشد، به عرصهای برای بازتعریف نسبت نیروهای سیاسی بدل شده است؛ نسبتی که مستقیماً بر مسیر تشکیل دولت اثر میگذارد.
کرسیهای کلیدی پارلمان، بهویژه ریاست آن، به محور اصلی رایزنیها تبدیل شدهاند؛ چرا که این جایگاهها نقشی تعیینکننده در کنترل دستورکار، زمانبندی تصمیمها و مدیریت اختلافهای سیاسی دارند. ریاست پارلمان میتواند مسیر بررسی طرحها و لوایح را هدایت کند و حتی بر فضای کلی تعامل میان قوا اثر بگذارد. از همین رو، رقابت بر سر این کرسیها فراتر از یک رقابت نمادین است.
اهمیت این مناصب باعث شده اختلافها نهتنها میان جریانهای رقیب، بلکه در درون برخی اردوگاههای سیاسی نیز آشکار شود. این شکافهای درونی نشان میدهد معادله قدرت در عراق پیچیدهتر از تقسیمبندیهای ظاهری است. ادامه این وضعیت میتواند فرآیند تثبیت هیئترئیسه پارلمان را طولانی کند و آغاز رسمی کار پارلمان را با تنش و ابهام همراه سازد.
ائتلافسازی در زمین ناهموار سیاست
ائتلافسازی در عراق همواره فرآیندی دشوار بوده، اما شرایط کنونی این دشواری را تشدید کرده است. تجربههای پیشین به جریانهای سیاسی آموخته که توافقهای شتابزده و فاقد ضمانت اجرایی، اغلب به اختلاف و فروپاشی منجر میشوند. به همین دلیل بسیاری از بازیگران با احتیاط حرکت میکنند و تلاش دارند پیش از هر توافقی چارچوبهای روشن و تعهدهای مشخصتری تعریف کنند.
این احتیاط اگرچه از منظر حفظ منافع سیاسی قابل درک است، اما هزینههایی نیز به همراه دارد. کند شدن روند ائتلافسازی، فضای سیاسی را در حالت انتظار نگه میدارد و امکان تصمیمگیری درباره مسائل فوری کشور را محدود میکند. در نتیجه، سیاست عراق در وضعیتی میان نیاز به سرعت و ترس از تکرار شکستهای گذشته گرفتار شده است؛ وضعیتی که زمین ناهموار سیاست این کشور را ناامنتر از پیش کرده و آینده کوتاهمدت را در هالهای از ابهام قرار میدهد.
سایه بنبستهای تکرارشونده
حافظه سیاسی عراق مملو از دورههایی است که اختلافات پارلمانی، کشور را برای ماهها در وضعیت تعلیق نگه داشت. این خاطره جمعی اکنون به عاملی اثرگذار در مذاکرات جاری تبدیل شده و بر رفتار جریانهای سیاسی سایه انداخته است. بسیاری از بازیگران تلاش میکنند از تکرار آن تجربهها جلوگیری کنند، اما همزمان نگرانند که اختلافهای کنونی نیز به همان مسیر ختم شود.
در شرایطی که مطالبات اجتماعی و فشارهای اقتصادی رو به افزایش است، جامعه عراق انتظار دارد فرآیند سیاسی به راهحلهای ملموس منجر شود. طولانی شدن بلاتکلیفی میتواند اعتماد عمومی را فرسوده و شکاف میان سیاستمداران و جامعه را عمیقتر کند. از همین رو، خطر بنبست سیاسی دیگر صرفاً یک نگرانی در سطح نخبگان نیست، بلکه به مسئلهای اجتماعی و فراگیر تبدیل شده است.
سیاست داخلی و ملاحظات فراتر از مرزها
تحولات سیاسی بغداد جدا از محیط منطقهای و بینالمللی آن قابل درک نیست. موقعیت ژئوپلیتیکی عراق باعث شده هر تحول داخلی، پیامدهایی فراتر از مرزها داشته باشد و مورد توجه بازیگران بیرونی قرار گیرد. این واقعیت، محاسبات جریانهای سیاسی را پیچیدهتر کرده و آنها را ناگزیر ساخته همزمان به فشارهای داخلی و حساسیتهای خارجی توجه کنند.
در چنین فضایی، رسیدن به اجماع تنها به توافق میان بازیگران داخلی محدود نمیشود، بلکه مستلزم در نظر گرفتن تأثیرات منطقهای تصمیمها نیز هست. همین همپوشانی، روند مذاکرات را زمانبرتر کرده و باعث شده برخی توافقها با احتیاط و تأمل بیشتری دنبال شوند. سیاست داخلی عراق، در این مقطع، بیش از هر زمان دیگری با ملاحظات بیرونی گره خورده است.
آیندهای معلق میان توافق و تعویق
آنچه اکنون در بغداد جریان دارد، تنها یک مقطع گذار سیاسی نیست، بلکه لحظهای تعیینکننده در مسیر بلندمدت حکمرانی در عراق به شمار میرود. نتیجه رایزنیهای کنونی میتواند به شکلگیری دولتی با حداقل انسجام سیاسی منجر شود که قادر باشد مطالبات فوری اقتصادی و اجتماعی را مدیریت کند و از تشدید نارضایتی عمومی جلوگیری نماید. چنین سناریویی میتواند زمینهساز ثبات نسبی و کاهش تنشهای مزمن در ساختار قدرت باشد و فرصتهایی برای تقویت نهادهای قانونگذار و اجرای اصلاحات اساسی فراهم آورد.
در مقابل، شکست در دستیابی به توافقی پایدار، خطر ورود عراق به چرخهای تازه از تعویق، فرسایش نهادی و کاهش اعتماد عمومی را به همراه خواهد داشت. در افق آینده، چگونگی عبور از این مقطع بر توان نظام سیاسی برای بازتولید مشروعیت، اصلاح سازوکارهای تصمیمگیری و مدیریت همزمان فشارهای داخلی و خارجی اثر مستقیم خواهد گذاشت. عراق امروز در نقطهای ایستاده که تصمیمهای حال حاضر، مسیر سیاسی و اقتصادی سالهای پیشرو را رقم خواهد زد؛ مسیری که میتواند به سمت ثبات تدریجی، افزایش ظرفیت حل اختلافات و تقویت اعتماد اجتماعی حرکت کند، یا تداوم بلاتکلیفی، ضعف نهادی و پیچیدگی روابط داخلی و منطقهای را به دنبال داشته باشد. در این معنا، انتخابها و توافقهای کنونی نه صرفاً برای امروز، بلکه برای دهه آینده عراق، پیامدهای عمیق و پایدار خواهند داشت.
اخبار برگزیدهسیاسیلینک کوتاه :