بازار سرمایه: شاخص سبز، اعتماد قرمز
بازار سرمایه زیر فشار تحریمها، تنشهای سیاسی و نااطمینانی اقتصادی، در رکودی فرسایشی گرفتار شده است. کارشناسان میگویند بدون اصلاح ساختارها و کاهش ریسکهای خارجی، مداخلات مقطعی دولت راهگشا نخواهد بود.
سارا پوردلجو – جهانصنعت نیوز: بازار سرمایه، بهعنوان آینهای شفاف از وضعیت کلی اقتصاد، بیش از هر چیز به «اعتماد» و «ثبات» واکنش نشان میدهد؛ دو مؤلفهای که نبود آنها میتواند حتی قویترین سیاستهای حمایتی را نیز بیاثر کند. بورس نه صرفاً محل دادوستد سهام، بلکه میدان سنجش انتظارات فعالان اقتصادی از آینده است؛ آیندهای که اگر در هالهای از ابهام، ریسک و نااطمینانی فرو رود، طبیعی است که سرمایهگذار ترجیح دهد فاصله بگیرد، محتاط شود یا حتی سرمایه خود را از این میدان خارج کند. در چنین شرایطی، هرگونه تلاش برای تحریک مصنوعی بازار، بیشتر به مُسکنهای کوتاهمدت شباهت دارد تا درمانی پایدار. در سالهای اخیر، بازار سرمایه ایران بیش از آنکه متأثر از متغیرهای درونزا و بنیادین اقتصادی باشد، تحت فشار عوامل بیرونی و فضای پرتنش سیاسی و امنیتی قرار گرفته است. تشدید ریسکهای ژئوپلیتیک، تداوم تحریمها، تهدیدات نظامی و بازتولید مداوم اخبار منفی در فضای رسانهای، افق تصمیمگیری سرمایهگذاران را تیره کرده و امکان شکلگیری انتظارات مثبت و بلندمدت را از بین برده است. در چنین بستری، سیاستهای مداخلهگرایانه دولت هرچند با نیت حمایت از بازار، نمیتواند جایگزین اصلاح شرایط کلان اقتصاد شود. حالا، بنظر میرسد اعضای کابینه دولت چهاردهم با حضور پیاپی در اتاق شیشهای بورس علاقه و حمایت زیادی نسبت به این موضوع نشان میدهندو بر همین اساس، گفتوگویی با مرتضی افقه، اقتصاددان، داشتیم.
بازار سرمایه زیر فشار ریسکهای غیراقتصادی
بورس قاعدتاً باید بهصورت خودجوش و متأثر از متغیرهای اقتصادی رشد کند یا دچار افت شود. اینکه دولت بخواهد با نوعی «دوپینگ» یا مداخله مستقیم بورس را بالا بکشد، واقعاً مشخص نیست تا چه حد میتواند اثرگذار باشد. وقتی شرایط اقتصادی مناسب نباشد و فضای اقتصاد مملو از ریسک باشد، طبیعتاً وضعیت بورس هم تحت تأثیر قرار میگیرد. ببینید همین دیروز یا امروز، وزیر امور خارجه اعلام کرده که احتمال حمله مجدد اسرائیل وجود دارد. از طرف دیگر، مقامات نظامی کشور هم مرتب این موضوع را تکرار میکنند. رسانههای خارجی نیز همین پیامها را از طرف اسرائیل مخابره میکنند. در چنین فضایی، قاعدتاً سرمایهگذار نهتنها رغبتی برای سرمایهگذاری ندارد، بلکه زمینه خروج یا فرار سرمایه از کشور هم فراهم میشود.
از رکود تولید تا رکود بورس
مجموعه این عوامل باعث میشود تولید دچار مشکل شود، رونق اقتصادی افت کند و همه اینها نمود خودش را در بازار سرمایه و بورس نشان میدهد. بنابراین اینکه دولت دقیقاً چه کاری میخواهد انجام دهد تا بورس به حرکت دربیاید، واقعاً برای من هم روشن نیست. شاید بتواند به یکی دو شرکت بزرگ یا نیمهدولتی کمک کند و بهصورت مقطعی ارزش سهام آنها را بالا ببرد، اما اینها همه اقدامات تصنعی است.
متغیرهای کلان؛ تعیینکننده سرنوشت بازار
اصل قضیه به فضای کلی اقتصاد برمیگردد. ریشه این وضعیت هم فعلاً در فضای جنگی، تحریمها، تنش با اسرائیل، غرب و آمریکا قرار دارد. اگر این مسائل حل نشود، فکر نمیکنم اقدام خاصی بتواند کمکی جدی به بورس بکند. کسری بودجه، رشد اقتصادی منفی و سایر مشکلات همگی متأثر از همین فضای کلی هستند. اگر بخواهم یک نکته تکمیلی بگویم، این است که در کوتاهمدت، اگر قرار باشد متغیرهای اقتصادی به روال درستتری برگردند، مهمترین عامل همان بحث تحریمهاست؛ تداوم یا رفع تحریم، کاهش تنش با غرب و آمریکا و فروکشکردن فضای جنگی. اگر این بستر فراهم شود، شاید در کوتاهمدت امکان بهبود نسبی ایجاد شود.
اقتصاد بدون اصلاحات، مقاوم نمیشود
اما نکته مهمتر این است که دلیل اصلی آسیبپذیری بالای کشور در برابر تهدیدات خارجی، به ساختارهای ناکارآمد داخلی برمیگردد. تصور رایجی وجود دارد که اگر تحریمها برداشته شود یا فضا کمی آرامتر شود، همهچیز بهسرعت بهبود پیدا میکند. در حالی که ساختارهای حاکم بر نظام اداری، اجرایی و تصمیمگیری ما همچنان ضدتولید و ضدتوسعه است. این ساختارهای ناکارآمد باعث شدهاند اقتصاد کشور تا این حد در برابر شوکهای خارجی آسیبپذیر باشد. بنابراین حتی اگر رفع تحریم هم اتفاق بیفتد، ممکن است بهطور موقت بهبودی ایجاد شود، اما همچنان این آسیبپذیری باقی میماند؛ مگر اینکه تغییرات اساسی در ساختارهای تصمیمگیری و اجرایی کشور رخ دهد.
اخبار برگزیدهبورسلینک کوتاه :