آیا اوپک به فرجام خود نزدیک می‌شود
گروه انرژی – قیمت نفت پس از نشست اوپک افزایش یافته است. آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که توافق اوپک حداقل قیمتی برای نفت تعیین کرده است، هرچند به نظر نمی‌رسد بی‌ثباتی از بین رفته باشد.
فهرستی از متغیرهایی که بر نفت در سال ۲۰۱۹ تاثیر می‌گذارند، هم از نظر عرضه و هم از نظر تقاضا برای قیمت‌های خوشبینانه و بدبینانه وجود دارد:
عوامل خوشبینانه
ایران- بزرگ‌ترین و واضح‌ترین ریسک برای عرضه نفت از طرف ایران است. معافیت‌هایی که آمریکا به هشت کشور برای خرید نفت ایران داده است در ماه می به پایان می‌رسند. به نظر نمی‌رسد دولت ترامپ قصد داشته باشد این معافیت‌ها را تمدید کند و با افزایش ناگهانی عرضه نفت به بازار در دو ماه گذشته، دولت آمریکا موضع سخت‌تری خواهد گرفت. تولید نفت ایران در ماه نوامبر ۳۸۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته و به کمتر از روزانه ۳ میلیون بشکه رسیده است.
لیبی- لیبی به تازگی ۴۰ هزار بشکه در روز تولید خود را به خاطر فعالیت‌های نظامی از دست داده است. لیبی چند هفته قبل توانسته بود با موفقیت تولیدش را افزایش دهد. این کشور شمال آفریقا سال‌هاست در زمینه عرضه نفت بی‌ثبات است و هدف‌های بزرگی برای افزایش تولید در ۲۰۱۹ دارد. ولی می‌تواند همچنان بازار نفت را با توقف غیرمنتظره تولید غافلگیر کند.
ونزوئلا- تولید ونزوئلا یک میلیون بشکه در روز کاهش یافته که ۶۰۰ هزار بشکه از ماه ژانویه تا حالا کمتر شده است. نمی‌توان تحلیلگری را پیدا کرد که انتظار داشته باشد تولید این کشور در کوتاه‌مدت یا میان‌مدت افزایش یابد.
شیل آمریکا- انتظار می‌رود شیل آمریکا به رشد خیره‌کننده خود ادامه دهد. در واقع تولید‌کنندگان شیل یک میلیون بشکه در روز از پیش‌بینی‌های ۲۰۱۸ فراتر رفته‌اند ولی کاهش قیمت اخیر نفت، فشار مالی و مشکلات خط لوله بالاخره تولید را کم می‌کند .
کاهش تولید اوپک- کاهش ۲/۱ میلیون بشکه‌ای باید به حذف نفت اضافی از بازار کمک کند. اوپک و متحدانش شاید مجبور شوند مقدار کاهش تولید را بیشتر کنند ولی سخت‌ترین قسمت آن رسیدن به توافق برای این کاهش بود. این گروه می‌توانند به سادگی توافق‌شان را در انتهای سال تمدید کنند تا از پایین نیامدن قیمت نفت مطمئن شوند.
عوامل بدبینانه رشد عرضه
رکود اقتصادی- شاید بزرگ‌ترین خطر قیمت نفت و یکی از سخت‌ترین آنها احتمال رکود اقتصادی باشد. اقتصاد جهان الان هم با کند شدن اقتصاد چین، کاهش تولید ناخالص داخلی در بخش‌هایی از اروپا، بحران ارزی در بازارهای نوظهور و بی‌ثباتی مالی در سراسر جهان به تلاطم افتاده است.
رشد نفت شیل- آژانس بین‌المللی انرژی هنوز هم انتظار دارد عرضه اعضای غیر عضو اوپک در سال ۲۰۱۹، ۵/۱ بشکه در روز افزایش یابد که از تقاضای کل جهان بیشتر خواهد بود. با راه‌اندازی خط لوله‌های جدید در نیمه دوم سال آینده، موج بعدی شیل در راه است.
عدم اطاعت از اوپک- روسیه اعلام کرده که در ژانویه کل قرار کاهش تولید نفت خود را عملی نخواهد کرد. بنابراین خطر این وجود دارد که کل کاهش توافق شده در نشست وین در ماه ژانویه عملی نشود.
عربستان بیشترین کاهش تولید را برعهده دارد و چون شدیدا خواستار قیمت بالای نفت است، این کاهش را اجرا خواهد کرد هرچند هنوز مطمئن نیستیم اوپک و متحدانش بتوانند بازار را متعادل کنند چرا که این کارتل با احساس نیاز برای آوردن یک غریبه به منظور دستیابی به توافق در خصوص تولید، به شدت ضعیف عمل کرده است.
اگر کسی تاکنون تردید داشت که اوپک چیزی بیش از یک سازمان شبح نیست، ۱۰ روز گذشته این موضوع را ثابت کرده است.
اوپک اختیاری ندارد
این گروه نشان داد قادر نیست به تنهایی تصمیم بگیرد و اعضای کوچکتر مجبور شدند با کاهش تولیدی موافقت کنند که تنها پس از به دست گرفتن کنترل مذاکرات از سوی روسیه در مقر اوپک حاصل شد. پس از آن حتی با وجود اینکه عربستان سعودی اعلام کرد تا ژانویه میزان عرضه خود را نیم میلیون بشکه در روز کاهش خواهد داد، معامله‌گران نفت چندان اعتنایی نکردند.
این فرجام غم‌انگیزی برای سازمانی است که زمانی دولت‌ها را به لرزه می‌انداخت. اتفاقی که افتاد این بود: وزیران نفت اوپک در یک پنجشنبه زمستانی در مقر این گروه در وین گرد هم آمدند. ضعیف شدن رشد تقاضا برای نفت و رشد فزاینده تولید آمریکا باعث شد به این توافق برسند که لازم است تولیدشان را برای متعادل نگه داشتن بازار در سال ۲۰۱۹ کاهش دهند. اما آنچه رودر‌رو ندیده بودند چگونگی تقسیم کاهش تولید بود.
افزایش تولید عربستان سعودی
تولید عربستان سعودی که از ماه می جهش پیدا کرده است، نقش قابل ملاحظه‌ای در اشباع عرضه و تنش در درون اوپک داشت.
عربستان سعودی اصرار داشت که همه اعضای اوپک باید سهم برابری در کاهش تولید داشته باشند و تولیدشان را به میزان مشابه از سطح تولید اکتبر کاهش دهند. ناظران معتقد بودند با توجه به اینکه بزرگ‌ترین تولیدکننده اوپک، تولیدش را از ماه می بیش از یک میلیون بشکه در روز افزایش داده است بنابراین باید عمده کاهش تولید را بر عهده گیرد تا بازار به تعادل بازگردد. به‌علاوه ایران همراه با برخی از کشورها خواستار معافیت از کاهش تولید شد.
این بن‌بست شبیه اتفاقی بود که در آوریل سال ۲۰۱۶ در دوحه افتاد و هیچ‌کس مایل نبود دوباره تکرار شود. تا پایان روز پنجشنبه ششم دسامبر مقامات نتوانستند به توافق برسند و خالد الفالح، وزیر انرژی عربستان سعودی اظهار کرد مطمئن نیست که توافقی حاصل شود. ضیافت شام در قلعه لیختن‌اشتاین نیز بدون حضور هیات سعودی و ایران برگزار شد.
اما روز جمعه که قرار بود اوپک با شرکایش دیدار کند، اندکی بهتر آغاز شد. وزرای اوپک سرگرم مذاکره شدند اما گفت‌وگوها به جایی نرسید و نشست اوپک‌پلاس به بعدازظهر موکول شد. سپس روس‌ها از راه رسیدند.
مذاکرات دوجانبه برای مشخص کردن مواضع، بخش معمولی از روزها و ساعت‌های پیش از نشست رسمی اوپک است. این مذاکرات در سوئیت‌های هتل‌های وین انجام می‌شود که در آن هیات‌های مختلفی حضور پیدا می‌کنند. در سال‌های اخیر روس‌ها بخشی از این صحنه بوده‌اند.
اما صبح جمعه زمانی که الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه از راه رسید به دفتر دبیرکل اوپک رفت. اگر قرار بود نمادی از اضمحلال اوپک وجود داشته باشد، بی‌شک همین حرکت بود. وی سپس وزیر نفت ایران و سپس وزیر نفت عربستان سعودی را هر کدام به مدت ۴۵ دقیقه احضار کرد. دو ساعت بعد این گروه به توافق رسید و ایران، لیبی و ونزوئلا از مشارکت در کاهش تولید معاف شدند.
توافق که روی کاغذ آمد، منصفانه و منطقی بود. اوپک تولیدش را نسبت به سطح تولید اکتبر سال ۲۰۱۸ به میزان ۸۰۰ هزار بشکه در روز یا معادل سه درصد کاهش خواهد داد در حالی که سهم شرکای این گروه ۴۰۰ هزار بشکه در روز یا معادل دو درصد است. این میزان کاهش برای متعادل کردن عرضه و تقاضا در نیمه اول سال آینده کافی است.
عربستان سعودی حتی از این هم بیشتر پیش رفت و فالح اعلام کرد تولید این کشور از ۱/۱۱ میلیون بشکه در روز در نوامبر به ۲/۱۰ میلیون بشکه در روز در ژانویه کاهش پیدا خواهد کرد. این کاهش چشمگیر به نظر می‌رسد اما همچنان ۱۵۰ هزار بشکه در روز بالاتر از سهم تولید این کشور در توافق اولیه است.
از اینجاست که نابرابری توافق جدید اوپک‌پلاس نمایان می‌شود. عربستان سعودی، روسیه، امارات متحده عربی و عراق تولیدشان را در فاصله می تا اکتبر مجموعا ۶/۱ میلیون بشکه در روز افزایش داده‌اند. این مساله نه تنها در اشباع عرضه نقش داشته بلکه به آنها سهم تولید بالاتری نسبت به توافق‌های قبلی داده است. اما سایر اعضای اوپک همچنان سهم تولید پایین‌تری دارند.
واگذاری کنترل تصمیم‌گیری اوپک به کرملین، بهای گزافی برای این گروه و اکثر اعضای کوچک آن داشته است. برخی از اعضای کوچک اوپک احساس می‌کنند به حاشیه رفته‌اند و توافق جدید تنها شکاف میان اعضای قدرتمند و کوچکتر را افزایش داده است.
در این بین روسیه کاملا به نفع خود عمل کرد و موافقت کرد تولیدش را از سطح تولید ۴۲/۱۱میلیون بشکه در روز در اکتبر، تنها ۲۳۰ هزار بشکه در روز کاهش دهد که معادل تنها ۱/۰ درصد است.
بی‌اعتنایی بازار
بر اساس گزارش بلومبرگ، توافق اوپک‌پلاس برای مدت کوتاهی کمک کرد قیمت نفت تقویت شود اما به سرعت به پایین‌ترین سطحی که پیش از این دیدار داشت، بازگشت.
بازارهای نفت واکنش بی‌تفاوتی داشتند و نفت برنت پس از یک صعود کوتاه‌مدت، دوباره به رکورد پایین قبلی خود بازگشت. شاید معامله‌گران باور ندارند که این گروه به توافق خود عمل کنند یا منتظرند نتیجه آن را مشاهده کنند.
لینک کوتاه :