خداحافظی بی سروصدای سماورها
جهان صنعت نیوز: یکی از عادت های ایرانی ها این است که در طول روز چند لیوان دمنوش بنوشند، هر کسی با مزاجی که دارد دمنوش مورد علاقه اش را می خورد، البته در بین ایرانیان چای بیشترین طرفدار را در بین دمنوش ها دارد، در گذشته گوشه آشپزخانه هر خانه ای سماورهایی با نوع سوخت متفاوت ذغالی، نفتی، برقی و گازی از صبح تا پاره ای از شب آب جوش چای خوران را فراهم می کرد؛ اما در یک دهه اخیر با روی کار آمدن چای سازهای برقی رونق استفاده از سماورها در بین مردم کمتر شده است و این صنعت را با ورشکستگی مواجه کرده است؛ به طوری که کمترکسی پیدا می شود سماور برای خانه اش خریداری کند.
سماورهایی که ورود بی سرو صدا آن در دوره صفویه از روسیه به کشورمان آغاز شد و این روزها با آمدن چای سازهای دیگر کشورها رفتنش بی سروصدا انجام می شود.
سبک زندگی تغییر کرد
برای اینکه از وضعیت خرید و فروش سماور باخبرشویم، به تعدادی از فروشگاه های لوازم خانگی در تهران مراجعه می کنیم، در فروشگاه خودمان را سرگرم می کنیم تا ببینیم مشتری به سراغ سماورها می آید، که متوجه می شویم سیلی از مشتریان بی تفاوت از کنار مدل های مختلف سماور عبور می کنند و حتی حاضر نیستند نگاهی به آنها بیندازند.
«کرم امانی» یکی از مشتریان این فروشگاه در بازار امین حضور است، که برای تهیه جهیزیه دخترش به این محله آمده است، در باره خرید سماور برای جهیزیه دخترش می گوید:« سماور دیگر مد نیست و دختران امروزی از آن استفاده نمی کنند.»
او می گوید:« سماور برای قدیم ها بود، چرا که این روزها سبک زندگی تغییر کرده و اصلا عروس و دامادها هر دو صبح تا شب سرکار هستند و نیازی به سماور برای دم کردن چای ندارند.»
چای ساز ارزان تر و کم حجم تر
«فاطمه بختیاری» از دیگر افرادی است که در حال انتخاب چای ساز است، چای سازهایی با رنگ و مارک های مختلف از او می پرسم چرا سماور انتخاب نمی کنی؟ (لبخندی می زند)، می گوید:« خانه ما ۵۰ متر است و آشپزخانه کوچکی داریم داشتن سماور برای ما جا گیر است و از طرفی سماور دیگر از مد افتاده است.»
این نوعروس به هزینه سماور نیز اشاره می کند، می افزاید:« یک دستگاه سماور با کیفیت مناسب بیش از یک میلیون تومان ارزش دارد، در حالی که چای ساز را می توانیم با ۵۰۰ هزار تومان خریداری کنیم، در ضمن سرعت جوش آوردن آب از طریق چای سازها خیلی بیشتر است.»
باید با تکنولوژی زندگی کرد
مادر دو دختر که برای خرید به بازار تهران آمده است و خود را « رحیمی» معرفی می کند، می گوید:« سماور کالایی است که ۲۰۰تا۳۰۰ سال پیش ساخته شده نه اینکه این روزها که علم پیشرفت کرده ما همچنان به سراغ کالاهایی باشیم که قدیمی ها از آن استفاده می کردند؛ به طور نمونه در حال حاضر قابلمه هایی برای پخت غذا به بازار آمده که کاملا هوشمند هستند این قابلمه ها دیگر اجازه نمی دهند غذا بسوزد و به شکل هوشمند اقدام به جلوگیری از حرارت اجاق به محتوای داخلی قابلمه می کنند و خیلی مدل های دیگر با خدمات دهی جدید وارد بازار شده، اما از چند قرن پیش کارخانه های تولید سماور کارشان این بوده که کالایی تولیدکنند که آب را جوش آورد و حالا بعد از این مدت نیز همین کار را می کند تنها فرقی که کرده اند نوع سوخت شان از نفتی به برقی تغییر کرده است.»
او ادامه می دهد:« بنده درخانه ام سماور دارم، اما اصلا از آن استفاده نمی کنم همان طوری که در جعبه خریده ام به همان شکل داخل کمد دیواری قرار دارد و دخترانم نیز تمایلی به خرید وسیله ای که مورد استفاده قرار نمی گیرد ندارند.»
این مادر دو دختر دم بخت در ادامه می افزاید:« با این گرانی که وجود دارد چرا باید کالایی بخریم که دخترانم در طول زندگی شان یک بار هم از آن استفاده نکنند.»
چای خوران کم شده
برای اینکه بیشتربدانیم بازار خرید سماور به چه شکل است به سراغ یکی از فروشگاه هایی که در داخل آن سماور نیز به فروش می رود می رویم، «رضا محمدی پور» فروشنده این فروشگاه در این باره حرف زیادی دارد،او می گوید:« تا ده سال پیش خریدار سماور هنوز وجود داشت، اما این روزها مردم تمایلی به خرید آن ندارند و بیشتر به سراغ چای سازها می روند.»
او درپاسخ به سوال درباره اینکه علت اینکه مردم تمایلی به خرید سماور ندارند چیست؟ پاسخ می دهد:« شاید می توان گفت که چای خوران کم شده اند، به طور مثال در گذشته جمعیت بیشتری در یک خانه حضور داشتند و به همین خاطر مدام آب جوش برای تهیه چای این جمعیت باید حاضر می شد، اما این روزها خانه ها کوچک شده و جمعیت کمتری در هر خانه وجود دارند به همین منظور سماور کمتر مورد استفاده قرار می گیرد یا می توان گفت چای خوران کم شده اند.»
این فروشنده سماور در پاسخ به سوال دیگر درباره اینکه این روزها چه افراد بیشتر تمایل به خرید سماور دارند؟ می گوید:« بیشتر مشتریان ما ادارات هستند که سماور را برای آبدارخانه هایشان تهیه می کنند، البته مدارس و هیئت های مذهبی نیز از دیگر مشتریان ما هستند، گاهی اوقات نیز خانواده هایی که هنوز سبک زندگی شان سنتی است و در خانه های بزرگ که در آن چند خانواده زندگی می کنند اقدام به خرید سماور می کنند.»
مسئولان کمک به تولیدکنندگان سماور کنند
اما در این میان مسئولان اتحادیه تولیدکنندگان سماور باور ندارند که عمر تولیدات شان روبه پایان است؛ «طاهری» مدیراجرایی اتحادیه تولیدکنندگان سماور مشکلات این صنف را بی توجهی مسئولان می داند، می گوید:« متاسفانه دو سال است که پیگیر ورق مواد برنجی به عنوان مواد اولیه تولید سماور هستیم که مسئولان مربوط کمکی در این زمینه نمی کنند؛ از سوی دیگر ورود کالاهای بی کیفیت چینی در بازار باعث شده است کالا های بی کیفیت به دست مشتریان برسد و موجب نارضایتی مردم شود و نهایتا اینکه مالیات بالا از تولید کنندگان باعث شده است تا کمر این صنعت خمیده شود.»
او درپاسخ به سوال درباره اینکه آیا حضور چای سازهای برقی موجب بی بازاری در این صنعت نشده است؟ پاسخ می دهد:« به هیچ عنوان هنوز این صنعت از بین نرفته است چرا که چای سازهای برقی کیفیت خوبی برای تهیه چای ندارند و مردم ما همچنان حاضر هستند سماورها که از چای سازها گران تر هستند را خریداری کنند.»
ازسوی دیگر «ناصر منصوری» رئیس اتحادیه تولید کنندگان سماور سازان نیز در این باره می گوید:« به ۳ دلیل سماورساز دچار بحران شد. اول اینکه عمر یک سماور طولانی است و اگر خانم خانه مراقب باشد بیش از ۱۰۰ سال عمر می‌کند، دوم افراد اهل علم هستند که اهمیت سماور در مقایسه با چای ساز را اعلام نکردند و سوم رسانه‌ها هستند که اطلاع‌رسانی نکرده و مردم را از اهمیت سماور و خطرات چای‌ساز آگاه نکردند بنابراین اعتراض من به مشکلات است.۲مورد اول ربطی به ما ندارد اما در مورد اطلاع‌رسانی این کار مطبوعات است.»
او ادامه می دهد:« اگر یک سماور ایرانی بخرید پس از یک هفته مصرف لایه سفید رنگی به بدنه آن می‌چسبد و هر چه از عمر سماور می‌گذرد این لایه کلفت‌تر می‌شود اما اگر ماه‌ها و سال‌ها از چای‌ساز یا سماورهای خارجی استفاده کنید شاهد این لایه نخواهید بود زیرا جنس سماورهای ایرانی از فلز برنج است این فلز از ترکیب ۷۰ درصد مس و ۲۰ درصد روی و ۱۰ درصد سایر فلزات تشکیل شده که باعث جذب املاح آب می‌شود به خصوص امروزه که آب‌های آشامیدنی املاح بیشتری دارند، اما جنس چای‌ساز از پلاستیک، چینی، بلور و… است که پزشکان سرطان‌زا بودن آن را تایید کرده‌اند.»
اخبار برگزیدهلینک کوتاه :