بنزین، نان یا طلا؛ در چهل سال گذشته چه چیزی گران‌تر شده؟
جهان صنعت نیوز: حداقل دستمزد پیش از انقلاب ۱۷۰۰ تومان بوده است. این رقم در سال ۱۳۹۸ به یک میلیون و ۵۱۷ هزار تومان رسیده است.
به حساب و کتاب ریاضی حداقل دستمزد در ۴۰ سال گذشته ۸۹۲ برابر شده است. اگر آن را با افزایش ۳ هزار برابری قیمت بنزین مقایسه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که قدرت خرید بنزین بر اساس حداقل دستمزد بعد از انقلاب تا امروز، بیش از یک سوم کاهش پیدا کرده است
بنزین یک کالای مصرفی است. قیمت آن روی زندگی مردم تاثیر مستقیم دارد. در اکثر نقاط جهان، قیمت آن با قیمت آزاد، بر اساس هزینه تولید و واردات محاسبه می‌شود، اما در ایران کنترل قیمت بنزین به طور انحصاری در اختیار دولت‌ها بوده است.
این روزها همزمان با افزایش قیمت بنزین و اعتراض‌های عمومی به آن، بحث درباره منصفانه بودن یا نبودن قیمت بنزین نیز بالا گرفته است. اما واقعا قیمت بنزین در مقایسه به شاخص‌های دیگر، از شاخص‌های کلان، تا کالاهای سرمایهای تا برخی کالاهای منتخب مصرفی چقدر افزایش یافته است؟
مقایسه نشان می‌دهد میزان افزایش قیمت بنزین در ۴۰ سال گذشته بیش از افزایش سرانه درآمد ملی، حداقل دستمزد و تورم بوده است.
در مقام مقایسه با کالاهای مهم مصرفی مانند نان و گوشت، تقریبا حجم تورم چهل ساله قیمت بنزین نزدیک به غذا است.
از سوی دیگر در مقایسه رشد قیمت بنزین با کالاهای سرمایهای مانند مسکن و طلا، کفه ترازو به سود کالاهای سرمایهای است.
در سال ۱۳۵۴، قیمت هر لیتر بنزین در ایران ۶ ریال بود. این قیمت در سال ۱۳۵۶ به ۸ و در سال ۱۳۵۷ به یک تومان رسید. اگر بخواهیم این قیمت را با بنزین سه هزار تومانی مقایسه کنیم باید بگوییم قیمت هر لیتر بنزین بعد از انقلاب سه هزار برابر شده است.
البته بنزین دو نرخی است و سهمیه ۱۵۰۰ تومانی برای انواع خودروها در نظر گرفته شده است. محاسبه میانگین وزنی قیمت بنزین نیازمند محاسبه است، اما اگر فرض کنیم قیمت هر لیتر بنزین به طور متوسط برای مصرف‌کنندگان ۲۵۰۰ تومان تمام شود، باز هم قیمت بنزین در چهل سال گذشته ۲۵۰۰ برابر شده است.
داده‌های صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد سرانه تولید ناخالص داخلی ایران در سال ۱۹۸۰ میلادی (یک سال پس از انقلاب) ۱۷ هزار و ۱۱۶ تومان بوده است.
این عدد آن طور که این موسسه بین‌المللی برآورد کرده، در سال ۲۰۱۹ میلادی تقریبا معادل ۲۷ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است. به تعبیری سهم هر ایرانی از اقتصاد به قیمت روز، در چهل سال گذشته ۱۶۱۳ برابر شده است.
اگر این نسبت را با در نظر گرفتن، افزایش ۳هزار برابری قیمت بنزین حساب کنیم به این نتیجه می‌رسیم که رشد قیمت بنزین دو برابر بیشتر رشد درآمد ملی بوده است؛ به عبارتی قدرت خرید بنزین در ایران با توجه به درآمد تقریبا به نصف کاهش پیدا کرده است.
می‌توان گفت هر قرض نان در چهل سال گذشته ۳ هزار برابر گران‌تر شده است
حداقل دستمزد در چهل سال گذشته
حداقل دستمزد پیش از انقلاب ۱۷۰۰ تومان بوده است. این رقم در سال ۱۳۹۸ به یک میلیون و ۵۱۷ هزار تومان رسیده است. به حساب و کتاب ریاضی حداقل دستمزد در ۴۰ سال گذشته ۸۹۲ برابر شده است. اگر آن را با افزایش ۳ هزار برابری قیمت بنزین مقایسه کنیم به این نتیجه می‌رسیم که قدرت خرید بنزین بر اساس حداقل دستمزد بعد از انقلاب تا امروز، بیش از یک سوم کاهش پیدا کرده است.
تورم در چهل سال گذشته
آن طور که محاسبه‌گر نرخ تورم بانک مرکزی نشان می‌دهد، شاخص بهای کالا و خدمات در سال ۱۳۵۷، به قیمت ثابت سال ۱۳۹۵ برابر ۰.۱۳۷ بوده است.
بانک مرکزی انتشار آمار مربوط تورم را از پاییز پارسال متوقف کرده، برای همین چاره‌ای نداریم جز اینکه میانگین شاخص بهای کالای مرکز آمار ایران را در سال۱۳۹۸ مبنای محاسبه قرار دهیم. داده‌های مرکز آمار نشان می‌دهد، در هفت ماه نخست سال ۱۳۹۸ میانگین شاخص بهای کالا و خدمات در ایران ۱۷۸.۱ بوده است. اگر این دو را بر هم تقسیم کنیم به این نتیجه می‌رسیم که سطح عمومی قیمت کالا و خدمات در ایران ۱۳۰۰ برابر شده است.
قیمت نان در چهل سال گذشته
قیمت نان سنگک پیش از انقلاب ۵ ریال بود. پس از آخرین بازنگری در ابتدای مهر ماه امسال، نان سنگک با دو نرخ یارانه‌ای ۱۲۰۰ تومان و غیریارانه‌ای ۱۸۰۰ تومان عرضه می‌شود. با این حساب اگر نان سنگک را قیمت نان به طور کلی فرض کنیم از ابتدای انقلاب تا الان هر قرص نان بین ۲۴۰۰ تا ۳۶۰۰ برابر شده است. اگر فقط میانه را حساب کنیم، می‌توان گفت هر قرض نان در چهل سال گذشته سه هزار برابر گران‌تر شده است.
قیمت گوشت در چهل سال گذشته
آرشیو قطعی و معتبری از قیمت اقلام غذایی در سال‌های گذشته وجود ندارد. اما آن طور که در گزارش “ایران قبل و بعد از انقلاب از نگاه آمار” نوشته شده، در آستانه انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ یک کارگر با حداقل دستمزد ۱۷۰۰ تومانی، توانایی تهیه ۷۴ کیلوگرم گوشت قرمز داشت. به عبارتی قیمت یک کیلوگرم گوشت در سال ۱۳۵۷ حدود ۲۳ تومان بوده است.
حالا آن طور که بعضی سایت های قیمت گوشت نشان می‌دهند قیمت هر کیلو گوشت قرمز از قلوه‌گاه گوساله تا ماهیچه گوسفندی بین ۵۰ تا ۱۲۰ هزار تومان در نوسان است. میانگین بگیریم به عدد ۶۵ هزار تومان می‌رسیم. در واقع با این اوصاف قیمت گوشت دست کم بیش ۲۸۵۰ برابر شده است.
قیمت طلا در چهل سال گذشته
قیمت یک سکه طلا در سال ۱۳۵۷ برابر ۴۲۰ تومان بود. در حال حاضر قیمت سکه بهار آزادی بیش از ۴ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان است. به عبارتی می‌توان گفت قیمت سکه طلا حدود ده هزار برابر شده است.
قیمت دلار در چهل سال گذشته
هر دلار آمریکا در سال ۱۳۵۷، در بازار آزاد حدود ۱۰ تومان خرید و فروش می‌شد. اگر نرخ دلار روز را ۱۲ هزار تومان فرض کنیم با این حساب باید گفت قیمت هر دلار آمریکا در این مدت، ۱۲۰۰ برابر رشد داشته است.
افزایش قیمت نفت در چهل سال گذشته
قیمت هر بشکه پیش از انقلاب ایران در سال ۱۹۷۹، ۳۰ دلار در هر بشکه بود. به قیمت دلار ۱۰ تومانی سال ۱۳۵۷، ارزش جهانی هر بشکه نفت حدود ۳۰۰ تومان بود. قیمت نفت اوپک در حال حاضر حدود ۶۳ دلار است. با دلار ۱۲ هزار تومانی ارزش هر بشکه نفت به پول ایران حدود ۷۵۶ هزار تومان است. با این حساب می‌توان این طور حساب کرد که با پول ایران قیمت هر بشکه نفت ۲۵۰۰ برابر شده است.
نوسان قیمت آپارتمان در چهل سال گذشته
آمار دقیقی از وضعیت قیمت مسکن در پیش از انقلاب وجود ندارد. اما به طور جسته و گریخته گفته شده قیمت یک متر مربع آپارتمان پیش از انقلاب بین هزار تا دو هزار تومان بوده است. اگر عدد ۲هزار تومان را مبنا قرار دهیم و آن را با متوسط قیمت آپارتمان متری ۱۳ میلیون تومان حساب کنیم (گزارش مرکز آمار از تحولات مسکن در بهار ۹۸)، می‌توان گفت قیمت مسکن بعد از انقلاب ۶۵۰۰ برابر شده است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانپیشنهاد ویژهلینک کوتاه :