آی دینار ؛ بهترین راه کاهش حصر مالی کشورهای اسلامی

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های کشور‌های اسلامی از سالیان سال پیش تا به امروز، عدم وجود قرارداد نقل و انتقال مالی جامع جهت دادوستد‌های مرسوم بوده است. اکثر این نقل‌وانتقالات با تبدیل ارزها میان کشوری یا ارز واحدی همچون دلار صورت گرفته است.

با رشد علمی و اقتصادی کشورهای جهان اسلام و گسترش تجارت و مرزبندی‌های اقتصادی کشورهای اسلامی، همواره خلأ وجود یک ارز واسط میان این کشورها احساس می‌شد. به طور مثال بیش از هشت میلیون مسلمانی که هر سال به حج عمره و یا تمتع از سراسر جهان به عربستان سفر می‌کنند که موجب ارزآوری ۱۲ میلیارد دلاری برای این کشور مسلمان می‌شوند همواره با مساله تبدیل ارز روبه‌رو هستند و عدم وجود یک ارز واسط اسلامی میان بیش از ۸/۱ میلیارد مسلمان دنیا روز به روز پر‌رنگ‌تر می‌شود.

از آنجایی که در سال‌های اخیر شاهد رشد و گسترش رمزارزها بودیم، همواره این ایده از سوی برخی از اقتصاددانان اسلامی مطرح بوده که با ایجاد یک رمزارز می‌توان نقش مهمی در معاملات اسلامی ایفا کرد تا آنجا که آقای روحانی در اجلاس کوآلالامپور ۲۰۱۹، به ایجاد یک رمزارز توسط آقای ماهاتیر محمد با عنوان دینار اسلامی اشاره می‌کند.

یکی از ایراداتی که به اکثر رمزارزهای حاضر وارد است، عدم وجود پشتوانه و مالک مشخصی است. در ماه‌ها و سال‌های اخیر شاهد آن بودیم که بسیاری از شرکت‌های بزرگ دنیا، همچون آمازون، فیس‌بوک و … به دنبال ایجاد یک رمزارز با پشتوانه بوده‌اند که اغلب با مخالفت‌هایی روبه‌رو شده است و تا به امروز رمزارزی با پشتوانه دولتی یا سازمانی بزرگی ایجاد نشده است. البته کشورهایی همچون ونزوئلا به سمت تولید چنین رمزارزهایی با پشتوانه دولت حرکت کرده‌اند اما با استقبال بین‌المللی روبه‌رو نشده است.

مسلمانان جهان با جمعیتی بالغ بر ۸/۱ میلیارد نفر، پتانسیل بالقوه‌ای در افزایش و رشد رمزارز اسلامی خواهند داشت. به عنوان مثال معروف‌ترین و پرطرفدارترین رمزارز دنیا بیت‌کوین، براساس آخرین تخمین‌ها در حدود ۲۵ میلیون کاربر فعال داشته است، توانسته نقش مهمی در داد و ستد‌های مالی ایفا کند.

در حالی که وجود رمزارزی واسط میان مردمان جهان اسلام می‌تواند در اندک زمانی تاثیرات بسزایی در مناسبات مالی بین‌المللی بگذارد.از آنجایی که در زمان ظهور اسلام ۲ واحد پولی دینار و درهم در میان مسلمانان آن زمان، جهت دادوستد‌های تجاری رایج بود، نامگذاری دینار برای یک رمزارز اسلامی ایجاد نزدیکی و وفاق بیشتری را در حمایت از این ارز در میان کشورهای جهان اسلام خواهد گذاشت.

یکی دیگر از محاسن رمزارز اسلامی، انحدار تحریم‌های مالی و بانکی اعمال شده جهانی برای کشور‌هایی همچون ایران خواهد بود به شکلی که موجب سهولت ورود و خروج ارز جهت دادوستد‌های تجاری و مالی خواهد شد.

با توجه به قوانین شرع اسلام و مفاهیم بنیادی اقتصاد اسلامی، ساختار پولی حال حاضر جامعه بین‌المللی دارای ایرادات بسیاری است که مخالف با نص صریح شرع اسلام است، از موضوعات منافی شرع اسلام می‌توان به عدم وجود پشتوانه حقیقی برای انواع ارزهای بین‌المللی، سیستم ربوی بهره بانک‌های مرکزی در همه ساختارهای مالی و از همه مهم‌تر چرخه بی‌پایان بدهی اشاره کرد که موجب معضلات سیاسی و اجتماعی بسیاری در سراسر جهان گشته است.

پیشنهاد ایجاد یک پول واحد برای کشورهای اسلامی شاید ایده جدیدی به نظر بیاید اما با بررسی دقیق‌تر پیشینه تاریخی این بحث می‌توان متوجه شد مساله‌ای که در دیدار رییس‌جمهور جمهوری اسلامی و نخست‌وزیر مالزی مطرح شده، تنها یک ایده نو نیست و نشان از پروژه‌ای بزرگ دارد که احتمالا از سال‌ها قبل در جریان بوده است.

ایجاد یک ارز واحد برای دنیای اسلام و پایه‌گذاری اقتصاد اسلامی با چالش‌های گوناگونی مواجه است که به واسطه فناوری بلاکچین در سال‌های گذشته امکان‌‌پذیر شده و قابلیت پیاده‌سازی پیدا کرده است. از آنجا که هر یک از کشورهای اسلامی دارای بانک مرکزی مجزایی هستند نیاز به یک «سازمان خودگردان غیرمتمرکز» برای نظارت و مدیریت اکوسیستم مالی و پولی بر پایه رمزارز‌ها مطرح شده است.

استفاده از کلمه دینار در سخنرانی رییس‌جمهور کشورمان، حجت‌الاسلام روحانی شاید به نوعی یک سیگنال بوده و گوشه نگاهی به پروژه idinar که از چند سال قبل در مالزی شروع شده است دارد، پروژه idinar پروژه ای بزرگ که به عنوان یک رمزارز با پشتوانه طلا چند سالی است در محافل تخصصی نامش به گوش می‌رسد و گفته شده که افراد بزرگی همچون امیر قطر پشتیبانی مالی و قانونی خود از آن را اعلام کرده‌اند.

در حال حاضر در نقاط مختلفی از دنیا حامیان این پروژه در حال ساخت خزانه‌های متعدد برای جمع‌آوری طلا بوده و تصمیم دارند تا بیشترین میزان طلای دنیا را به عنوان پشتوانه این رمزارز جمع‌آوری کنند، طبق اطلاعات به دست آمده از پژوهش‌های صورت گرفته در خانه اقتصاد، قرار است که ارزش هر idinar برابر با یک گرم طلا باشد و به احتمال زیاد در فازهای بعدی پروژه دارایی‌های بیشتری به عنوان پشتوانه این رمزارز مورد قبول واقع خواهد شد.

از آنجا که اموال و دارایی‌های وقف شده مسلمانان در طول تاریخ سهم بزرگی از دارایی‌های جهان را دربر می‌گیرد، قبول دارایی‌های تحت نام اوقاف به عنوان پشتوانه این رمزارز می‌تواند آن را به یک دارایی پر ارزش و مقاوم در برابر ریسک و تنش‌های اقتصادی به عنوان رقیب اصلی دلار بدل گرداند.از محاسن این رمزارز می‌توان به داشتن توام واحد پولی و سرمایه‌گذاری روی طلا، امکان تبادلات مالی بدون نظارت کشور‌هایی همچون آمریکا و امکان تبدیل شدن به یک واسط پولی برای تبدیل دارایی‌های گوناگون به یکدیگر اشاره کرد که می‌تواند راهگشای آینده سیاسی و اقتصادی کشورهای اسلامی برای استقلال از سیستم مالی بین‌المللی و تحریم‌های ظالمانه باشد.

*کاری از مرکز مشاوره اقتصادی و بورس خانه اقتصاد

*شروین محمدپور – امیرحسام ذنوبی

اخبار برگزیدهیادداشت