اقتصاد ایران در دوران پسابرجام
آلبرت بغزیان*از این رو ارزیابی‌های انجام شده از سوی چنین مراکزی در خصوص رشد منفی اقتصادی و کوچک شدن اقتصاد ایران منطبق بر واقعیت است. بدیهی است در شرایط تحریمی کنونی، درآمدهای حاصل از فروش نفت به میزان زیادی تقلیل یافته و تداوم وضعیت تحریمی بازگشت به ارقام درآمدی قبلی حاصل از فروش نفت را سخت کرده است.
با این حال اگر شرکای تجاری ایران و خریداران نفت ایران جسارت به خرج دهند و از خرید نفت ایران امتناع نورزند و در عین حال نقلوانتقال آسان درآمدهای حاصل از فروش نفت برای ایران امکان‌پذیر باشد، می‌توان نسبت به افزایش درآمدزایی دولت از محل فروش نفت اظهار امیدواری کرد. با این حال نگرانی شرکای تجاری و خریداران نفت ایران از جریمه‌های سنگین دولت آمریکا می‌تواند شرایط را به گونه دیگری رقم بزند، به طوری که درآمدزایی دولت از محل فروش نفت با کاهش بیشتری همراه شود.
دولت برای آنکه بتواند توان خود در صادرات نفت و امکان درآمدزایی از محل آن را حفظ کند نباید اقدامات خود را در خصوص دور زدن تحریم‌ها فاش کند. به این ترتیب منطقی است اگر دستگاه دولتی از اعلام سیاست‌های خود در جهت نقلوانتقال پول و در راستای دور زدن تحریم‌ها خودداری کند.
بدیهی است عدم تصویب لوایح مربوط به FATF از سوی ایران و شرایط تحریمی که محدودیت در نقلوانتقال پول را افزایش داده است، هزینه‌های معاملاتی بسیاری را بر ایران تحمیل می‌کند. بر این اساس اگر کشورهای اروپایی کانال مالی ویژه خود با ایران را راه‌اندازی کنند و روسیه و ترکیه نیز کانال‌های ویژه مالی خود با ایران را به کار گیرند، می‌توان نقل‌وانتقالات پول را از مسیرهایی انجام داد که دولت آمریکا تسلط و نفوذی بر آنها نداشته باشد.
در عین حال دولت می‌تواند تمرکز خود را در فروش و صادرات فرآورده‌های نفتی همچون محصولات پتروشیمی و مواد معدنی و فلزی بالا ببرد و مزیت رقابتی خود را در این حوزه‌ها حفظ کند. از سوی دیگر این انتظار نیز وجود دارد که صادرکنندگان، پول حاصل از صادرات را به کشور بازگردانند. در این شرایط می‌توان نسبت به تقویت بنیه صادراتی کشور اظهار امیدواری کرد.
مجموعه این موارد می‌تواند این امیدواری را ایجاد کند که در دوران پسابرجام بتوانیم اقتصاد را در مسیر همواری قرار دهیم. با این حال روشن است که جبران رشد منفی ایجاد شده در بخش نفتی و غیرنفتی به راحتی ممکن نخواهد شد و این موضوع به تدریج و با وجود ادامه همکاری تجاری با شرکای اروپایی و آسیایی امکان‌پذیر خواهد شد.
* اقتصاددان
لینک کوتاه :