نشست بروکسل و ماموریت جدید ناتو در عراق
دکتر صلاح‌الدین هرسنی *وزرای دفاع ناتو روز چهارشنبه در نشستی در بروکسل، مقر ناتو با گسترش ماموریت آموزشی خود در عراق در پاسخ به تقاضای دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا برای اقدام بیشتر متحدان این کشور در غرب آسیا موافقت کردند. هدف از این موافقت همان‌گونه که ینس استولتنبرگ دبیرکل ناتو اظهار داشته، حمایت بیشتر از عراق در مبارزه با داعش است.
برخلاف آنچه ناتو بابت حضور خود در عراق بیان کرده است، به نظر می‌رسد نقشه راه بروکسل چیزی جز اجرایی‌سازی برنامه‌های واشنگتن در عراق نیست. به واقع ناتو در این نقشه راه جدید خود نه برای مبارزه با داعش بلکه تلاش می‌کند ادامه حضور واشنگتن در عراق را هموار کند. به واقع مبارزه با داعش، پوشش و بهانه‌ای برای حضور مداوم واشنگتن در عراق است.
این وضعیت به معنای آن است که حضور واشنگتن در عراق با توجه به مواضع اعلامی مقامات عراق و همچنین مخالفت افکار عمومی این کشور پایان نیافته و فقط قرار است با تغییر در ظاهر امر به وسیله ناتو تداوم یابد. تردیدی نیست که اجرایی‌سازی نقشه راه ناتو موافقت ضمنی مقامات عراق را نیز به همراه داشته و چنین برنامه‌ای آن هم با این ابعاد نمی‌توانست در نشست بروکسل اعلام شود.
حال اگر اعلام مواضع ناتو برای هموار‌سازی تداوم حضور واشنگتن در عراق جدی باشد که به نظر می‌رسد جدی است، می‌توان گفت مقامات عراق بابت آنچه آنها از آن بر ثبات و سامان سیاسی در عراق تاکید می‌کنند، دچار نقض غرض شده‌اند چراکه عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر مستعفی و همچنین برهم صالح، رییس‌جمهور عراق در گذشته‌ای نه‌چندان دور قویا اعلام کرده بودند که اجازه نخواهند داد خاک کشورشان به کانون نبرد‌های نیابتی بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای تبدیل شود. حال با نقشه راهی که در بروکسل ترسیم شده است، عراق عملا وارد فاز جدیدی از نبرد‌های نیابتی آن هم میان تهران- و واشنگتن می‌شود.
حال آن‌گونه که از ظواهر امر پیداست، نقشه راه جدید نشست بروکسل و ناتو چیزی جز جلوگیری از نقش‌یابی‌های تهران در ژئوپلیتیک غرب آسیا نیست. در واقع مساهمت اصلی ناتو و واشنگتن، محدودسازی و در نهایت مهار ایران در منطقه است، چراکه باور آنها بر آن است که حضور معنادار تهران در بغداد به معنای به چالش گرفتن هژمونی واشنگتن و برهم زدن معادلات آنها در واقعیت‌های میدانی عراق خواهد بود و از آنجا که تهران بعد از ترور سردار سلیمانی مصمم است بیش از گذشته منافع واشنگتن و متحدان را در کانون‌های بحرانی نظیر عراق به چالش بگیرد و به رفتار‌های ایذایی واشنگتن پاسخ دهد، لازم است تلاشی برای محدودسازی و مهار آن از سوی ناتو انجام شود.
در واقع نشست بروکسل پاسخی به این نیاز واشنگتن است. به این ترتیب و با نقشه راه جدیدی که در بروکسل ترسیم شده، می‌توان گفت که نبرد‌های نیابتی تهران و واشنگتن نسبت به گذشته در عراق شدت یابد. در این نبرد نیابتی تهران تلاش می‌کند از طریق هم‌افزایی با گروه‌های مقاومت نظیر حشدالشعبی منافع واشنگتن را به چالش گیرد و در مقابل نیز واشنگتن زمینه محدودیت حضور تهران در عراق را فراهم کند. مهم‌ترین پیامد این وضعیت، بی‌ثباتی و آنومیزه شدن عراق است که به نظر می‌رسد ابعاد آن، وضعیت سیاسی و اجتماعی این کشور را در کنار ناآرامی‌های جاری بیشتر از گذشته در هاله‌ای از ابهام و تردید و سرنوشتی نامعلوم قرار دهد.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :
