شوک اقتصادی و فاصله اجتماعی- ۲

محمد هادی موقعی*دوری اجتماعی اگر چند ماه ادامه یابد تشکیل سرمایه و مشارکت نیروی کار و بهره وری را به حد اقل خواهد رساند. بر خلاف بحران های مالی قبلی تداوم چنین آسیب هایی این بار یخ زدگی از سمت عرضه آغاز می شود و قلمرو جدیدی برای سیاست گذاری های اقتصادی و مالی ایجاد خواهد شد.

حمله پاندمی به اقتصاد و سیستم های مالی از کدام سمت است؟

یخ زدگی اقتصادی عارضه ای است که محصول آسیب های پیش نیاز آن است. برای تحلیل بهتر به مؤلفه های زیر ذقت کنید. ترکیباتی مختلف از این مؤلفه ها جبهه های حمله اقتصادی پاندمی را مشخص می کنند:

جبهه حمله اول: مشکل نقدینگی در کنار اخلال در نظام مالی منجر به انسداد مسیر نقدینگی واسطه گران اعتباری و بانک های سرمایه گذاری می شود.

جبهه حمله دوم: مشکل نقدینگی در کنار فریز شدن بخش واقعی اقتصاد منجر به اخلال در زندگی خانواده ها و امور بنگاه های اقتصادی می شود.

جبهه حمله سوم: مشکل سرمایه در کنار اخلال در نظام مالی منجر به ایجاد اختلال در تشکیل سرمایه و بسته شدن مجاری اعتبارات خواهد شد.

جبهه حمله چهارم : مشکل سرمایه در کنار فریز شدن بخش واقعی اقتصاد منجر به شکل گیری ترازنامه فلج و ناقص در بنگاه اقتصادی و شرکت های سرمایه گذاری می شود.

راه حل اقتصادی وجود ندارد

ریسک های واقعی اقتصاد و ریسک های مالی به دو طریق با هم در ارتباطند: اول تداوم بحران کووید ۱۹ منجر به افزایش ورشکستگی ها خواهد شد که باعث سخت تر شدن مدیریت مالی بنگاه ها و به بن بست رسیدن راه حل های مالی خواهد شد. از طرفی بحران مالی می تواند تزریق اعتبارات به بخش واقعی اقتصاد را متوقف کند.

باید اقرار کنیم که پروفایل ریسک کرونا ویروس تهدیدات خاص خود را دارد. در حالی که رویه های تدوین شده و رهنمودهایی برای  بحران های مالی وجود دارد، ولی برای بحران کرونا ویروس رویه و رهنمودی برای مقابله با یخ زدگی بخش بزرگی از اقتصاد نداریم. در دست متخصصان و اقتصاد دانان هیچ راه حل موجود و قابل ارائه ای برای خلاصی از بحران نقدینگی تسری یافته به کل اقتصاد وجود ندارد.

نوآوری برای رهایی از شوک

هیچ یک از سناریو های شوک اقتصادی که بیان شد الزاما به صورت مشابه و یا در هر منطقه جغرافیایی رخ نمی دهند. کشور ها به دو دلیل اساسی دارای بنیان های متفاوتی برای درگیری با شوک اقتصادی و رخداد هر سناریو هستند:

• انعطاف پذیری ساختار اقتصادی هر کشور در جذب چنین شوک هایی مؤثر است که به نوعی سرنوش آن ها را رقم می زند.
• توانایی پژوهش های درمانی و پزشکی و ظرفیت سیستم درمانی و همچنین واکنش سیاست گذاران وتصمیم گیرندگان یک کشور است که نوآوری را برای کشور مربوطه رقم می رند.

خودمان را به دست سرنوشت بسپاریم و یا به دست نوآوری؟

 میزان مداخلات فوری و آرمانی سیاست گذاران و توان درمانی کشور و واکنش سریع و فوری آنان آیا به حدی است که بتواند یک ضایعه غیر قابل تحمل و غیر قابل باور مثل توقف تجارت و تولید را شکست دهد؟

سمت درمانی و پزشکی : کشف واکسن ویروس کرونا می تواند فاصله های اجتماعی ایجاد شده را کاهش دهد؛ ولی این کشف الزاما زمان طولانی را می طلبد. در طی این مدت باید به راه حل ها وخلاقیت های موجود متوسل شویم.

یافتن راه حل ها در حوزه پزشکی و درمانی کشور: یک سر طیف درمان این است که در پایان بیماری ممکن است ثابت شود که روش های درمانی موجود مؤثر بوده اند. در حال حاضر ده ها روش درمانی در حال تست هستند. سر دیگر طیف درمانی ظرفیت فیزیکی و توان پاسخ گویی به نیازها وتغییر اولویت های بیمارستان ها و آزاد سازی ظرفیت های موجود و آموزش های جدید به کادر درمانی و بسیج متخصصان حوزه درمان برای بیماران این ویروس است.

سمت اقتصادی: در آمریکا سیاست گذاران بسته کمک ۲ تریلیارد دلاری را برای کمک به مشاغل آسیب دیده تصویب نمودند. از طرف دیگر بانک مرکزی آمریکا یک پنجره دیگر هم باز کرد و آن پنجره تخفیف های اعتباری و بانکی برای بدهکاران وام ها و بانک ها بود. این پنجره شامل تمدید مهلت وام ها، تخفیف در نرخ بهره و حذف جریمه ها. ولی یک پنجره باید برای بخش واقعی اقتصاد و خانواده ها بازکنیم تا آن ها نیز از نقدینگی نامحدود برای ادامه زندگی اقتصادی خود در طول بحران بیماری داشته باشند.

سیاست های نوظهور اقتصادی دربردارنده راه حل های ارزشمندی است: ایجاد “پل وام “ یعنی وام های با بهره صفر درصد به خانواده ها و بنگاه ها برای عبور از این رودخانه پرتلاطم. تمدید مهلت های قانونی برای وام گیرندگان مسکونی و تجاری  وکالاهای مورد نیاز خانواده ها و اصلاح مقررات بانک ها در تامین مالی اقشار جامعه و بنگاه ها برای مبارزه با مشکل نقدینگی. این ها راه حل هایی است که از سمت اقتصاد می تواند شوک ها بیماری را در سمت عرضه به حد اقل برساند. برای تحقق این امر باید تیم اجرایی کشور سریع و دقیق باشند.

اخبار برگزیدهیادداشت