تلاش اعراب برای جذب سوریه
اما در سطح بین‌الملل هم همین وضعیتی که در منطقه حاکم است وجود دارد به این معنا که آمریکایی‌ها داخل سوریه نیرو آوردند و روس‌ها هم حضور موثر و یک یا دو پایگاه نظامی دارند بنابراین در سطح بین‌الملل رقابت میان روسیه و آمریکا و برخی کشورهای اروپایی مثل فرانسه و حتی چین در رابطه با سوریه وجود دارد. در این فضا هر یک از کشورها از جمله ایران تلاش می‌کنند موقعیت خود را در سوریه حفظ کنند. سوریه برای ایران بیش از سایر کشورها حائز اهمیت است چون در این کشور سرمایه‌گذاری کرده و از طرفی هم کشورهای عربی تلاش می‌کنند سوریه را به جهان عرب برگردانند و این خطری برای ایران محسوب می‌شود.
البته در این رابطه مواضع بشار اسد رییس‌جمهور سوریه قابل توجه است. او کلا سعی می‌کند در مناسبات منطقه‌ای حرکت و اقدامی نکند که دنیای عرب و ایران را از دست بدهد. از این رو دچار یک نوع توازن است بنابراین سفر ظریف بیشتر در این راستاست که سوریه را بیشتر در کنار خود قرار دهد و آنها را به کمک‌های ایران و رفع نیازهایشان امیدوار کند اما واقعیت آن است که اهرم مالی، اهرمی است که الان در دسترس ایران نیست و بیشتر عربستان سعودی در اختیار دارد و این کشور است که می‌تواند امکانات مالی فراهم کند بنابراین کشورهای عربی بیشتر می‌توانند مشاوره مالی برای سوریه باشند.
البته مناسبات استراتژیکی که در این ۳۰، ۴۰ سال گذشته بین ایران و سوریه وجود داشته نشان داده که سوریه همچنان سیاست‌های گذشته خود را تداوم می‌بخشد و در عین حال تلاش می‌کند با کشورهای عرب مناسباتش را حفظ کند.
از این زاویه نگرانی خاص برای ایران وجود ندارد ولی در هر حال این مساله که هم ترکیه و هم آمریکایی‌ها در سوریه هستند به خصوص ترک‌ها که دنبال این هستند که منطقه خاصی را به وجود آورند و تلاش می‌کنند آوارگان سوری را وارد خاک سوریه کنند و در آنجا کمپ بزنند مساله مهمی است که نفوذ ترکیه را نشان می‌دهد.به هر حال ایران، ترکیه، عربستان سعودی، مصر و اردن به عنوان کشورهای منطقه‌ای روابطی را برای جذب سوریه پیگیری می‌کنند که به نظر می‌رسد سفر وزیر امور خارجه ایران هم بی‌ارتباط با این موضوع نباشد.
اما سخنگوی وزارت امور خارجه موضوع یمن و افغانستان را محور گفت‌وگوی ظریف در دمشق دانست. در این رابطه باید تاکید کرد که افغانستان شرایطش کاملا از یمن متفاوت است. در افغانستان مذاکراتی بین طالبان و آمریکا انجام شده که هرچند با دشواری روبه‌رو است اما امکان عملیاتی شدنش وجود دارد بنابراین از این جهت در این مسیر ایران نمی‌تواند نقشی ایفا کند اما در یمن بحث متفاوت است. در خصوص جنگ یمن واقعیت این است که راه‌حل نظامی به بن‌بست رسیده و عربستان سعودی نتوانسته مسائل را به نفع خودش حل‌وفصل کند.
حوثی‌ها هم در موقعیت خوبی هستند تا حدی که موشک‌هایی در اختیار دارند که می‌توانند به داخل عربستان نیز حمله کنند. بنابراین راه‌حل نظامی به بن‌بست می‌رسد و باید به دنبال راه‌حلی دیگر بود. تردیدی نیست که ایران بر ذهن حوثی‌ها نفوذ دارد و کمک‌هایی هم کرده و حضور غیرمستقیم در تحولات یمن داشته و الان نیز بحث این است که یمن به دنبال راه‌حل سیاسی برود و عربستان سعودی هم راه‌حل سیاسی را دنبال کند تا آبرومندانه از این وضع بیرون بیاید. بنابراین فضا نسبت به گذشته مسالمت‌آمیزتر است. در این مسیر ایران می‌تواند در موضوع یمن نقش داشته باشد ولی اینکه ایران نقش اصلی را خواهد داشت نگاهی خوش‌بینانه است. واقعیت دیگری در سطح بین‌الملل و منطقه وجود دارد و آن، اینکه یمن قربانی رقابت‌ها و جنگ نیابتی شده؛ جنگ‌های داخلی که وابسته به قدرت خارجی است و این مشکل یمن را پیچیده کرده است.
* کارشناس مسائل منطقه‌ای
لینک کوتاه :