ابطال معاملات؛ قانون یا سلیقه

به گزارش جهان صنعت نیوز:  این در حالی است که خمحرکه پس از ۴۰ روز توقف مجددا بازگشایی شده است. با این حال بازگشایی این نمادها متقاضیان زیادی را به سوی خود جلب کرده و اثرگذاری معاملات آنها بر بازار انکارناپذیر است. اما از آنجا که شفافیت، اصل ذاتی بازار سرمایه است انتظار معامله‌گران از ناظر بازار برای اعلام دلایل حقیقی و اصلی ایجاد تغییر در وضعیت نمادها و ابطال معاملات آن، خواسته زیادی نیست؛ مطالبه‌ای که از سوی ناظر بازار با پاسخ روشنی مواجه نشده است.

روز سه‌شنبه شرکت قطعه‌سازی نیرومحرکه‌ بعد از غیبت ۴۵ روزه- به دلیل مجمع سالانه و افزایش سرمایه ۴۶۲ درصدی از تجدید ارزیابی- با رشد ۱۰۰ درصدی قیمت، یکی از رویایی‌ترین روزها را برای سهامداران ثبت کرده بود. نماد خمحرکه در حالی پس از این غیبت طولانی به تابلوی بورس بازگشته بود که با معامله بیش از ۴/۱۴ میلیون سهم توسط ۱۱۷۱ خریدار و ۵۱۱ فروشنده، هر سهم آن با جهش خیره‌کننده ۱۰۰ درصدی به دو هزار و ۵۸ تومان رسیده بود تا تجربه رشد قیمت ۱۰۸ درصدی قیمت سهام گسترش سرمایه‌گذاری ایران‌خو‌درو  در ۷ اردیبهشت را تکرار کند. نکته جالب اینکه در ترکیب سهامداری نیرومحرکه، گسترش سرمایه‌گذاری ایران‌خودرو و شرکت ایران‌خودرو با مالکیت ۳۹ و ۳۰ درصدی حضور دارند. بنا بر گزارش بورس‌پرس، این روند سبب شده بود برخی از فعالان بازار با اشاره به ابطال معاملات روز دوشنبه شستا (با افزایش ۳۷ درصدی قیمت) توسط بورس تهران، منتظر تصمیم مسوولان در مورد تایید یا عدم تایید معاملات «خمحرکه» باشند. با این حال همچنان این امید وجود داشت که تیغ ابطال معاملات این نماد را لمس نکند. اما در نهایت معاملات این نماد نیز به سرنوشت شستا دچار و ابطال شد. ناظر بازار روز دوشنبه نیز معاملات نماد شستا را که با نوسان ۳۷ درصدی بازگشایی شده بود، ابطال کرد تا حاشیه جدیدی را برای بازار سرمایه در هفته جاری ایجاد کند.

کنترل هیجان بازار

در حالی اقدامات اخیر ناظر بازار در تعیین وضعیت نمادها و گرفتن فرصت‌های معاملاتی در روزهای رشد بازار بحث‌برانگیز شده است که برخی کارشناسان بازار از این اقدام ناظر حمایت می‌کنند و آن را در فضای هیجانی کنونی بازار سرمایه لازم و مفید می‌دانند. استدلال آنها بر این پایه استوار است که به دلیل جو روانی در کلیت بازار و ایجاد شرایط خاص برای اغلب سهم‌ها در واقع سهام اکثر شرکت‌ها بیش از حد ذاتی خود قیمت‌گذاری می‌شوند و در نهایت، این روند قیمت‌گذاری کاذب به ضرر سهامداران تمام می‌شود. چنین شرایطی شبیه آن است که کالایی را به چند برابر ارزش ذاتی آن خریداری کنید که در نهایت زیان خریدار را به دنبال دارد.  گفته می‌شود بخش بزرگی از رفتارهای هیجانی بر پایه اخباری شکل می‌گیرد که در فضای معاملات منتشر می‌شود. اثرگذاری این خبرها به ویژه در حال حاضر و در بازار سرمایه ایران که بخش اعظمی از آن را معامله‌گران تازه‌وارد و بدون تجربه کافی تشکیل می‌دهند بسیار افزایش می‌یابد. اغلب معامله‌گران در بازار کنونی به جای تحلیل ارزش نماد، بر اخبار پیرامون آن تکیه دارند و همین روند سبب می‌شود برخی نمادها بسیار بالاتر از ارزش واقعی خود در بازار فروخته شوند. طرفداران رفتار ناظر بازار معاملات دارایکم را به عنوان یکی از همین موارد مثال می‌زنند که از ابتدای عرضه رشد فزاینده‌ای داشته است. روند معاملاتی دارایکم در نهایت ناظر را بر آن داشت تا توصیه‌هایی را برای شیوه معاملات این نماد در بازار به معامله‌گران تازه‌وارد عرضه کند و همچنین معاملات دارایکم را در مواقعی در وضعیت مجاز-محفوظ قرار دهد تا دامنه نوسان آن کنترل شود. طرفداران اقدامات ناظر بازار عنوان می‌کنند که روند کنونی ممکن است سهامداران را در طولانی‌مدت با زیان مواجه کند و از همین رو مقام ناظر درصدد کنترل هیجان بازار و ایجاد تعادل در معاملات است.

رفتار سلیقه‌ای یا سیگنال‌دهی؟

اما رفتار ناظر بازار در روزهای گذشته این نگرانی را ایجاد کرده که ابطال معاملات با دامنه نوسان بالا به رویه ناظر بازار بدل شده باشد. منتقدان اقدامات اخیر ناظر بازار عنوان می‌کنند در حالی که قانون بازار بر این امر تاکید دارد که این معامله‌گران هستند که دامنه نوسان معاملات در هنگام بازگشایی نماد را پس از یک دوره توقف تعیین می‌کنند، اما اکنون به دلیل افزایش ابهامات در دلیل رفتار ناظر بازار این برداشت عمومیت یافته که تغییر وضعیت نمادها و ابطال و تایید معاملات آنها به امری سلیقه‌ای بدل شده که در نهایت می‌تواند منجر به دستکاری بازار یا ایجاد سیگنال در معاملات آینده شود. گفتنی است معاملات نماد شستا در روز دوشنبه توانسته بود به تنهایی شاخص کل را ۲۲ هزار واحد افزایش دهد و ناظر بازار اعلام کرده بود که به دلیل تاثیر بیش از حد این نماد در رشد شاخص کل، معاملات آن ابطال شده است. برخی فعالان بازار سرمایه عنوان می‌کنند که قراردادن نمادها در وضعیت‌هایی مانند مجاز-محفوظ یا متوقف که از همراه شدن آنها در رشد بازار جلوگیری می‌کند نوعی دستکاری در روند عادی بازار سرمایه است. در واقع اگرچه بنا بر تشخیص ناظر بازار قرار گرفتن نمادها در این شرایط به دلیل ابهام در روند معاملاتی رخ می‌دهد اما اکنون نتیجه چنین اقداماتی باعث شده که تقاضا برای همین سهم‌های خاص پس از بازگشایی به شدت افزایش پیدا کرده و در نتیجه معامله‌گران را به سمت آنها سوق دهد. منتقدان بر این باورند که ناظر بازار نباید در روند عرضه و تقاضای نمادها دخالت کند حتی اگر روند رشد قیمت سهام از دید ناظر بازار بلاتوجیه باشد. منتقدان رفتارهای ناظر عنوان می‌کنند بازار در کوتاه‌مدت یا بلندمدت راه خود را  به خوبی پیدا می‌کند و ناظر نباید با توجیه جلوگیری از زیان سهامدار در روند معاملات دست ببرد. در صورتی که قیمت سهم روند منطقی داشته و به درستی تعیین شده باشد، سودده خواهد بود و در صورتی که قیمت سهم بیش از ارزش آن باشد در دوره‌های بعدی اصلاح خواهد شد. همچنین معامله‌گران در این مسیر به این نتیجه می‌رسند که در معاملات بازار سرمایه باید از هر گونه هیجانی پرهیز کنند.