اوضاع نامطلوب تزریق گاز به مخازن
به گزارش جهان صنعت نیوز: افزایش ضریب بازیافت مخازن نفتی همواره از سوی زنگنه به عنوان یک دغدغه مطرح بوده است بطوری که وی معتقد است با افزایش یک درصدی ضریب بازیافت میلیاردها دلار به درآمد کشور افزوده می‌شود. وی چندی با اشاره به اینکه اکنون ضریب بازیافت در میادین نفتی ایران زیر ۳۰ درصد است، گفت: با افزایش یک درصدی ضریب بازیافت، ۴۰۰ میلیارد دلار به ثروت ملی ایران افزوده می‌شود.
با این وجود و تاکید همه جانبه وزارت نفت برای تحقق این موضوع، اما بحث تزریق گاز همواره از سوی این وزارتخانه به عنوان اصلی ترین راهکار افزایش ضریب بازیافت مغفول واقع شده است. وزیر نفت در تاریخ ۲ مهر ۹۵ و در دومین کنگره باشگاه نفت و نیرو اولویت‌های مصرف گاز را برشمرد که به ترتیب عبارت بودند از : سوخت نیروگاه‌ها، توسعه LNG، صادرات گاز به همسایگان، شبکه انتقال و گازرسانی روستاها و شهرهای باقیمانده.
تزریق گاز به مخازن نفتی در سایه غفلت
زنگنه حتی در برنامه اعلامی خود به مجلس در سال ۱۳۹۶ هم این موضوع را فراموش کرد و در برنامه وی برنامه‌ای پیرامون تزریق گاز به میادین نفتی جهت افزایش ضریب بازیافت اشاره‌ای نشده است. این در حالی است که به گفته بیشتر کارشناسان با توجه به نوع مخازن نفتی کشور، تزریق گاز راحت ترین راهکار برای افزایش تولید است.
بر اساس ارزیابی‌های انجام شده توسط برخی نهادهای مطالعاتی، میزان گاز تخصیص داده شده برای تزریق به مخزن تا سال ۹۵ تنها ۴۰ درصد ظرفیت اصلی بوده است که این روند در سال‌های بعد نیز ادامه داشته است.
پای حرف کارشناسان
مرکز پژوهش‌های مجلس چندی پیش در گزارشی به این موضوع اشاره کرد و نوشت: بر اساس پژوهش‌های صورت گرفته٬ در صورت تأمین گاز طبیعی مورد نیاز جهت تزریق، ۱۶.۳ میلیارد بشکه به مجموع ذخایر قابل برداشت اضافه می‌شود که معادل با افزایش ضریب بازیافت به میزان ۹.۱۵ درصد در این مخازن است که با نفت ۵۰ دلاری بیش از ۸۰۰ میلیارد دلار به درآمدهای نفتی ایران خواهد افزود.
بر اساس این گزارش، در صورت عدم تأمین گاز مورد نیاز برای تزریق و ادامه روند کنونی برآورد می‌شود ۲.۳ الی ۲.۷ میلیارد بشکه نفت خام در مخزن به دام افتاده و این میزان نفت دیگر قابل استحصال نخواهد بود که با احتساب هر بشکه به ارزش ۵۰ دلار، ۱۱۵ الی ۱۳۵ میلیارد دلار ثروت از دسترس خارج می‌شود
بررسی برنامه ششم توسعه نشان می‌دهد که تخصیص مناسب گاز برای تزریق از محل افزایش تولید گاز در طول برنامه، صورت نگرفته و حتی در صورت تحقق برنامه، نیاز واقعی مخازن تأمین نشده است؛ از طرف دیگر ظرفیت در نظر گرفته شده برای صادرات گاز به میزان ۲۰۰ میلیون مترمکعب افزایش یافته است که تحقق این حجم صادرات در طول ۵ سال واقع‌بینانه نیست.
تزریق گاز و تولید صیانتی
همچنین پیش بینی شده بود برای تولید صیانتی، میزان تزریق گاز در سال ۹۹ به رقم ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز برسد که بررسی وضعیت مصرف گاز نشان می‌دهد که رقم تزریق گاز به میادین نفتی کمتر از ۵۵ میلیون مترمکعب است. بر این اساس برای تحقق تولید صیانتی از مخازن نفتی و جلوگیری از هرز رفت نفت باید گاز مورد نیاز طبق نیاز برآورد شده، در صدر اولویت‌های وزارت نفت جهت تأمین قرار گیرد اما تزریق گاز هیچ جایگاه روشنی در برنامه‌های وزارت نفت ندارد. در برنامه ششم توسعه نیز عنوان شده است برای تزریق گاز به میادین نفتی باید در سال ۱۳۹۹ روزانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب گاز تزریق انجام می‌شود.
در کنار موارد فوق باید به این نکته نیز توجه کرد که با ادامه تولید از مخازن، به‌تدریج سهم تولید ثانویه از مجموع تولید اولیه و ثانویه افزایش می‌یابد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که میزان سهم تولید ثانویه از مجموع تولید اولیه و ثانویه در مخازن تحت تزریق در سال ۱۳۹۳، برابر با ۴۹.۶ درصد بوده است که این میزان با گذشت زمان به سرعت افزایش یافته و تا سال ۱۴۱۲ به ۷۲.۵ درصد می‌رسد.
سایر کشورها چه می‌کنند؟
با وجود اینکه تزریق گاز در مخازن نفتی ایران کارآیی بیشتر و سهل تری دارد اما سایر کشورها نیز از آن بهره می‌برند. به عنوان نمونه کشور امارات متحده عربی پس از افزایش حجم تولید نفت خود و رساندن آن به ۲.۹ میلیون بشکه در روز، جهت بالا بردن طول عمر مخازن خود تصمیم به استفاده از روش‌های ازدیاد برداشت نفت گرفت. وظیفه پیاده‌سازی این روش‌ها بر روی منابع موجود برعهده شرکت ملی نفت ابوظبی (ADNOC) است. استفاده از این روش‌ها، ضمن افزایش ضریب بازیافت، موجب دو برابر شدن ذخایر اثبات شده در دهه گذشته در ابوظبی شده است. اماراتی‌ها میزان تزریق گاز به میادین نفتی خود را از رقم ۲۰ میلیون مترمکعب در سال ۲۰۰۰ میلادی به رقم ۷۰ میلیون مترمکعب رسانده اند که به معنی رشد بیش از ۳۰۰ درصدی است.
در الجزایر، بیشترین سهم در روش‌های ازدیاد برداشت در میادین نفت و گاز این کشور مربوط به تزریق گاز است. میزان تزریق گاز در الجزایر به‌طور قابل توجهی بیشتر از کشورهای منطقه بوده و باعث شده است که بعد از آمریکا در رتبه دوم جهان قرار گیرد. در سال ۲۰۱۴ میلادی، ۴۳ درصد از گاز تولیدی در این کشور برای ازدیاد برداشت میادین نفت و گاز استفاده شد. این مقدار با میزان گاز مصرفی داخل کشور الجزایر برابری می‌کند.
همچنین متداول‌ترین روش افزایش ضریب بازیافت نفت در جمهوری آذربایجان، تزریق گاز به میادین نفتی است. مقادیر قابل توجهی از گازهای همراه میادین ACG و Guneshli برای تزریق استفاده می‌شود. میزان تزریق گاز آذربایجان از سال ۲۰۰۰ تا سال ۲۰۱۵ میلادی از رقم ۳ میلیون مترمکعب به رقم ۲۸ میلیون مترمکعب افزایش یافته است؛ یعنی بیش از ۹ برابر افزایش تزریق.
این چند مثال ساده به روشنی نشان می‌دهد که با وجود جذابیت تزریق گاز به میادین نفتی جهت افزایش ضریب بازیافت و تولید، اما متأسفانه این راهکار در کشورمان چندان مورد توجه نیست و از اولویت خارج شده است. آنچه که وزارت نفت برای افزایش ضریب بازیافت اصرار دارد، عمدتاً به جذب سرمایه گذاری خارجی و قراردادهای بین المللی خلاصه شده است در حالی که با توجه به ظرفیت تولید یک میلیارد مترمکعب گاز طبیعی در ایران، می‌توان بخش مهمی از نیازهای میادین نفتی را برای افزایش ضریب بازیافت تأمین کرد.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :