افت قطعی صادرات محصولات کشاورزی
به گزارش جهان صنعت نیوز: تاکنون میزان خسارت ناشی از شیوع کرونا در بخش کشاورزی نزدیک به چهار هزار میلیارد تومان برآورد شده که صادرات و مصرف در این بخش بیشترین آسیب را از کرونا دیده است. این در حالی است که در صورت تداوم محدودیت‌های صادراتی، بخشی از تولیدات ایران به طور کلی بازار فروش خود را از دست خواهد داد به طوری که به دست آوردن این بازارها بسیار هزینه‌بر و زمانبر خواهد بود.
اما آنچه افت قطعی صادرات را به خصوص در حوزه کشاورزی برای کشور رقم زده، به نبود زیرساخت‌های مورد نیاز صادراتی و همچنین دخالت‌های بیجای دولت در حوزه تجارت برمی‌گردد. کمبود کانتینرهای یخچال‌دار چالشی است که سال‌هاست مانع توسعه صادرات و بهره‌وری قابل توجه در حوزه کشاورزی شده اما متاسفانه دولت در این زمینه اقدامی انجام نداده است؛ موضوعی که باعث شده محصولات باکیفیت ایران راهی برای حضور در بازارهای جهانی پیدا نکنند. به گفته کارشناسان، کمبود کانتینرهای یخچال‌دار برای صادرات سیب به کشورهای مقصد نیز مشکل‌ساز شده است به طوری که به عنوان مثال اگرچه ایران در تولید سیب درختی مقام اول کشوری را دارد اما برای صادرات این محصول با مشکل حملونقل روبه‌رو است. بر همین اساس اخیرا حمید زادبوم معاون وزیر و رییس سازمان توسعه تجارت ایران با بیان اینکه نیازمند سرمایه‌گذاری بخش خصوصی هستیم، اعلام کرد: باید پایانه صادراتی میوه و تره‌بار در بنادر ایجاد شود. این در حالی است که در تلاش برای رفع مشکل کمبود کانتینرهای یخچال‌دار هستیم.
این گفته‌ها در حالی است که کمبود کانتینر یخچال‌دار همچنان ادامه دارد و مانع صادرات محصولات کشاورزی شده است. کمبود کانتینر یخچال‌دار حتی افزایش چهار برابری هزینه‌های حملونقل برای صادرات را نیز رقم زده به طوری که در شرایط فعلی کمتر کسی می‌تواند با این هزینه‌ها صادرات انجام دهد. حتی صادرات با هزینه‌های فعلی برای صادرکنندگانی در حوزه میوه و تره‌بار اصلا صرفه اقتصادی ندارد. به گفته رییس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی، توسعه صادرات محصولات کشاورزی مستلزم فراهم کردن زیرساخت‌های لازم است. در غیر این صورت نمی‌توان امیدی به توسعه صادرات داشت.
رضا نورانی می‌گوید: گرانی حملونقل، کمبود کانتینرهای یخچال‌دار و اتخاذ تصمیمات خلق‌الساعه از جمله مشکلات اصلی پیش‌روی صادرکنندگان است که انتظار می‌رود یک نهاد در خصوص صادرات تصمیمات لازم را اتخاذ کند.
کاهش تقاضای جهانی
به این ترتیب شاهد این هستیم که محدودیت‌های کرونا و تحریم در کنار نبود زیرساخت‌های مناسب صادراتی همچون کانتینرهای یخچال‌دار باعث کاهش قطعی صادرات شده است. این در حالی است که سیاست‌های نسنجیده در حوزه ارز به شدت کاهش انگیزه صادرکنندگان را در پی داشته به طوری که به گفته آنها اگر دولت همین مسیر را دنبال کند، کاهش هر چه بیشتر صادرات در تمام حوزه‌ها به خصوص محصولات کشاورزی قطعی است. نکته قابل توجه اینکه محدودیت‌های کرونایی در کشورهای مختلف طی چند ماه اخیر به اندازه قابل توجهی به کاهش صادرات کالاهای باارزش در حوزه کشاورزی منجر شده است.
بر همین اساس رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان آبزیان هرمزگان به «جهان‌صنعت» گفت: با توجه به شیوع کرونا در دنیا، مشکل اصلی در حوزه صادرات محصولات کشاورزی و همچنین آبزیان همچون میگو و ماهی، کاهش تقاضای مصرف‌کنندگان است.
مهرداد بازرگان با بیان اینکه در حال حاضر محصولات آبزی به کشور امارات و با کانتینرهای یخچال‌دار به صورت مستقیم ارسال می‌شود، اظهار کرد: مشکل اصلی در این حوزه این است که تقاضا کاهش پیدا کرده، چراکه چند ماهی می‌شود در ایران و کشورهای دیگر اکثر کترینگ‌ها و رستوران‌ها تعطیل هستند و تنها ۲۵ درصد کسب‌و‌کارها در این حوزه فعالیت می‌کنند.
به گفته این فعال بخش خصوصی، رستوران‌ها حتی اگر باز هم باشند، مردم احتیاط می‌کنند و چندان رفت‌و‌آمدی ندارند. به همین دلیل بازار مصرف ضعیف شده است.
عضو اتاق بازرگانی ایران بیان کرد: به عنوان مثال در حال حاضر در بندرعباس خبری از چینی‌ها نیست در حالی که در سال گذشته در زمان برداشت شاهد حضور بازرگانان چینی در این منطقه بودیم. به عبارت دیگر به دلیل شیوع کرونا، تردد بسیار کاهش پیدا کرده و بازار ضعیف شده است.
کمبود کانتینرهای یخچال‌دار
بازرگان با تایید این مطلب که تعداد کانتینرهای یخچال‌دار در کشور بسیار محدود و کم است، افزود: با توجه به کمبودی که وجود دارد، هزینه حملونقل به شدت بالاست و هر کسی توان صادرات با هزینه‌های فعلی را ندارد.
وی اظهار کرد: هزینه ارسال بار با کانتینر یخچال‌دار از بندرعباس تا دوبی که حدود سه ماه پیش ۱۱ میلیون تومان بود با هزینه چهار برابری مواجه شده و به ۴۴ میلیون تومان رسیده است.
عضو اتاق بازرگانی ایران بیان کرد: قوانین در دوبی به گونه‌ای است که در حال حاضر محصولات میوه و تره‌بار نیز دیگر با لنج پذیرفته نمی‌شود و باید با کانتینر یخچال‌دار ارسال شود. این در حالی است که کرایه حملونقل به شدت بالا رفته و در یکسری از کالاها مثل تره‌بار اصلا صرف نمی‌کند که چنین هزینه‌هایی پرداخت شود.
رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان آبزیان هرمزگان با بیان اینکه ارسال کالا گیرو‌دار اداری زیادی دارد، گفت: اگر برخوردهای قهرآمیز ادامه داشته باشد، صادرات متوقف می‌شود در حالی که باید دست‌کم در زمینه حملونقل مشوق‌های صادراتی وجود داشته باشد.
به گفته این فعال بخش خصوصی، در همه دنیا پول برق، مالیات و… را برای یک سال عقب انداختند اما در ایران کاری به مشکلات کرونایی فعالان اقتصادی ندارند و آنها را جریمه می‌کنند.
کاهش فروش به ۱۰ درصد
بازرگان با بیان اینکه فروش ما به ۱۰ درصد رسیده است، اظهار کرد: رستوران‌ها و غذاخوری‌ها تعطیل هستند و به طور حتم وضعیت فروش میگو و آبزیان نیز که به این موضوع وابسته است، با کاهش مواجه شده است.
وی با اشاره به اینکه با شیوع کرونا همه فعالان اقتصادی و تجار گرفتار شده‌اند، افزود: حدود شش ماه است که وضعیت بازار و تجارت خیلی ناپایدار است در حالی که سیاست‌های برخلاف جهت آب سیاستمداران، مزید بر علت شده است.
رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان آبزیان هرمزگان همچنین در ادامه با اشاره به مشکلات بازگشت ارز حاصل از صادرات بیان کرد: برای بازگشت ارز حاصل از صادرات همچنان با مشکل مواجه هستیم و از طریق صرافی‌ها کار انجام می‌شود.
وی با بیان اینکه مشکلات وجود دارد مگر اینکه تصمیم اساسی و راهگشا گرفته شود، افزود: پیشنهاد بنده این است که در کشورهایی همچون امارات که مرکزیت دارد یا چین و ترکیه دفاتری از سوی دولت تاسیس و ارز همانجا از صادرکنندگان تحویل گرفته شود و در ایران به آنها ریال پرداخت شود. به عبارت دیگر سیستم دولتی و بانک مرکزی معادل بازار آزاد در ازای ارز صادراتی صادرکنندگان به آنها ارز بدهند، چرا که نمی‌توانیم به نرخ نیمایی ارز صادراتی خود را بفروشیم .
تهدید هیچ فایده‌ای ندارد
بازرگان خاطرنشان کرد: در حال حاضر آنطور که دولت می‌گوید و به دنبال سیاستی که در پیش گرفته است، همه صادرکننده‌ها متخلف هستند. در حالی که این تهدیدها هیچ فایده‌ای ندارد.
این فعال بخش خصوصی با تاکید بر اینکه تشویق رشد صادرات را رقم می‌زند، گفت: اما با این روش‌ها همه فعالان اقتصادی جا می‌زنند و انگیزه صادرکنندگان کاهش پیدا می‌کند. همان‌طور که در حال حاضر نیز شاهد کاهش قابل توجه صادرات هستیم که علاوه بر کرونا، سیاست‌های نسنجیده دولت عامل اصلی افت تجارت بوده است.
وی با بیان اینکه در کشور ما خبری از مشوق نیست، اظهار کرد: تهدید صادرکنندگان هیچ فایده‌ای ندارد و تنها باعث می‌شود که آنها از این فعالیت کناره‌گیری کنند.
بازرگان ادامه داد: باید تشویق به این صورت باشد که اگر ارز به صورت نقدی به کشور بازگشت، هر دلار را به میزان مشخصی بالاتر از بازار آزاد خریداری کنند. به این ترتیب همه ارز خود را به کشور باز می‌گردانند در حالی که در شرایط فعلی شاهد این هستیم که کسی سرمایه خودش را پایین‌تر از بازار آزاد نمی‌فروشد.
ریسک باورنکردنی
وی با طرح سوالی بیان کرد: چرا ما باید این همه هزینه کنیم اما در نهایت واردکننده‌ها و صرافی‌ها میلیاردها تومان سود کلان به جیب بزنند. به گفته این فعال بخش خصوصی، تمام کسانی که این سیاست‌ها را دنبال می‌کنند خائنان به کشور هستند و خون صادرکنندگان را در شیشه کرده‌اند.
رییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان آبزیان هرمزگان گفت: صادرکنندگان در شرایط فعلی که هیچ حمایت از جانب دولت و وزارت امور خارجه ندارند ریسک زیادی را متحمل می‌شوند. به عنوان مثال در حال حاضر شاهد این هستیم که حتی یک کانتینر با بارش در یک کشور ناپدید می‌شود و مسوولان کشور ما توان رسیدگی به سرانجام این کانتینرهای صادراتی را هم ندارند و کسی به صادرکننده متضرر کمکی نمی‌کند. اما در زمان بازگشت ارز صادراتی، دولت از صادرکنندگان پول طلب می‌کند.
وی به تجربه کشورهای ترکیه و چین اشاره کرد و افزود: در این کشورها به ازای هر دلار صادرات به صادرکنندگان یک دلار و نیم پول داده می‌شود. از این رو مشاهده کردیم که صادرات چین به دو هزار میلیارد دلار رسید و کل دنیا را احاطه کرد. این در حالی است که در ایران صادرکننده هم صادرات انجام می‌دهد و هم تنبیه می‌شود.
افت صادرات مشهود است
این اظهارنظر در حالی است که بسیاری دیگر از صادرکنندگان نیز نسبت به سیاست‌های دولت در شرایط فعلی که کرونا بر تمام جهان سایه انداخته است شکایت دارند و معتقدند آنقدر که دولت خون صادرکنندگان را در شیشه کرده، محدودیت‌های تحریم و کرونا مشکل ایجاد نکرده است. بر همین اساس شاهد این هستیم که در حوزه‌های مختلف در زمینه محصولات کشاورزی و مواد غذایی صادرات با کاهش روبه‌رو شده است. در این خصوص علی حسینی عضو شورای ملی زعفران بیان کرد: در حال حاضر صادرات زعفران به صورت محدود انجام می‌شود و شتاب و توسعه صادرات منوط بر رونق اقتصادی و گشایش بازارهای هدف است که هنوز این اتفاق به طور کامل رخ نداده است.
عضو شورای ملی زعفران درباره تاثیر شیوع کرونا بر صادرات محصول گفت: تاکنون برآوردی در این زمینه انجام نشده، اما افت صادرات کاملا مشهود است.
حسینی با اشاره به اینکه چشم‌انداز روشنی پیش‌روی زعفران نیست، اظهار کرد: با توجه به آنکه شیوع ویروس کرونا اقتصاد دنیا را تحت تاثیر قرار داده است، پیش‌بینی می‌شود انتظارات قبلی به دلیل روند کند رشد اقتصادی محقق نشود.
هزار تن پسته صادراتی روی دست کشاورزان
همچنین ارسلان قاسمی رییس کمیسیون کشاورزی اتاق تعاون گفت: به خاطر کرونا و متوقف شدن صادرات محصولات کشاورزی، حدود ۱۵۰ هزار تن پسته صادراتی امسال روی دست کشاورزان مانده است. وی در مورد اثر بیماری کرونا بر صادرات محصولات کشاورزی گفت: با توجه به اینکه امسال بیماری کووید ۱۹ یا همان کرونا روی داد، امسال وضعیت صادرات کشاورزی پیچیده است. از یک‌طرف زمان خشکسالی در کشور تبدیل به ترسالی شده و افزایش تولیدات کشاورزی روی داده، اما از طرف دیگر به خاطر بیماری کرونا، مصرف داخلی کاهش پیدا کرده است و از طرف دیگر، بازارهای جهانی که مقصد صادرات محصولات ما بود بسته شده است.
وی گفت: در صادرات پسته ۱۰۰ هزار تن پسته صادراتی از سال گذشته روی دست صادرکنندگان مانده و امسال هم با توجه به اوضاع ترسالی، پیش‌بینی می‌شود حداقل ۲۵۰ هزار تن پسته تولید شود که مصرف داخلی حداکثر ۱۲۰ هزار تن و بقیه باید صادر شود، اما بازارهای صادراتی فعلا مسدود مانده است. وی همچنین در مورد تولید میگو گفت: پیش‌بینی می‌شود امسال ۳۵ هزار تن میگو تولید شود که به بازارهای چین، ویتنام باید صادر شود، اما به خاطر کرونا با کاهش شدید مصرف و تقاضا روبه‌رو شده است.
قاسمی همچنین گفت: بازار اتحادیه اروپا به خاطر اینکه سازمان دامپزشکی هزینه آزمایشگاه فرانسوی را نداده، امکان صادرات میگوی ایران به اتحادیه از دست رفته است.
نبود استراتژی بلندمدت
بر اساس آنچه تجار و کارشناسان می‌گویند، در یکی دو سال اخیر، قواعد مربوط به بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور یکی از بزرگ‌ترین موانع پیش‌روی صادرکنندگان بوده است. همچنین نبود استراتژی بلندمدت در حوزه کشاورزی و صادرات محصولات این حوزه یکی دیگر از موانعی است که توسعه صادرات این محصولات را با مشکل مواجه کرده است. از طرفی اعمال محدودیت‌های مقطعی در حوزه صادرات نیز یکی از اصلی‌ترین مشکلات صادرات حوزه کشاورزی و غذایی اعلام می‌شود. در این میان نقش مشکلات حوزه حملونقل در تضعیف صادرات حوزه کشاورزی و غذایی بسیار پررنگ است به طوری که حملونقل هوایی بار از یارانه‌هایی که دولت برای حملونقل هوایی مسافر در نظر می‌گیرد بی‌بهره است و همین مساله باعث می‌شود محصولات ایران در بازارهای خارجی قدرت رقابت با محصولات دیگر کشورها را نداشته باشند.
نبود ضمانت فعال برای صادرات نیز از دیگر انتقادات فعالان حوزه کشاورزی و صنایع غذایی به سیاست‌های دولت در حوزه صادرات است. به باور صادرکنندگان، وقتی بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های خلق‌الساعه به‌یک‌باره عوامل اثرگذار بر صادرات را تغییر می‌دهند، صادرکننده عملا قادر به برنامه‌ریزی زمانی و قیمتی برای حضور در بازار هدف نیست و متحمل زیان‌های سنگین خواهد شد. به این ترتیب آنچه در حال حاضر افت صادرات را رقم زده بیشتر به سیاست‌ها نابسامان و نسنجیده داخلی برمی‌گردد تا محدودیت‌های تحریم و کرونا.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلانلینک کوتاه :