عدم اراده جدی در سازمان بورس برای حل مشکل هسته معاملات

علی خسروشاهی *  با این حال در بازارهای سرمایه توسعه یافته روی بحث‌های عملیاتی صحبت نمی‌کنند زیرا آن را جزو بدیهیات محسوب می‌کنند بدین معنا که کارایی عملیاتی بازار به همین زیرساخت‌ها بازمی‌گردد یعنی به طور طبیعی سایت بورس بالا بیاید، معاملات آنلاین برقرار شود، هسته معاملات درست باشد، تایم‌های معاملاتی و باز و بسته شدن نمادها و همه و همه درست و صحیح انجام شوند.

از همین رو در بازارهای توسعه‌یافته، دیگر روی اینها بحث نمی‌شود و چنین مواردی جزو حداقل‌های یک بازار است که باید وجود داشته باشد. اما سازمان بورس در ایران تا‌کنون فکری برای این موارد نکرده بود و احتمالا امیدوار بودند که حجم معاملات زیاد نمی‌شود و سیستم هم همان میزان معامله را پشتیبانی می‌‌کند. در حال حاضر هم که حجم معاملات و تعداد معامله‌گران زیاد شده اتفاق خاصی از دید سازمان بورس نیفتاده است. من به صورت غیررسمی باخبر شدم که به تازگی با تیم‌های دانشگاهی قراردادهایی منعقد و نشست‌هایی برگزار شده که روی هسته معاملاتی کار کنند.

شنیده‌ها هم حاکی از آن است که این موضوع شاید سه، چهار سال هم طول بکشد تا سیستمی ایجاد شود که آن هم باید مورد آزمایش قرار گیرد که آیا زیر فشار کار جواب می‌دهد یا خیر؟ در واقع این یک روند آزمون و خطاست؛ آزمون و خطایی نه آن‌گونه که بگوییم سه ماه دیگر وارد چرخه معاملات می‌شود بلکه دست‌کم سه سال دیگر باید منتظر آن باشیم! و این زمان بسیار زیادی است. ما در حال حاضر هم به روزمرگی رسیده‌ایم و هر روز که بازار، کار خود را شروع می‌کند، یک گوشه از معاملات متوقف و تعطیل شده است. کندی سازمان بورس در بررسی مشکلات بازار سرمایه و بهبود شرایط آن، قابل درک نیست.

بحثی هم پیرامون استفاده از راه‌حل‌های بین‌المللی در جایی مطرح نیست. حالا یا عامل، تحریم است و آنها به ما نمی‌فروشند یا ما دوست نداریم از آنها بخریم یا آنکه نقدینگی برای خرید سیستم و ارتقای هسته را نداریم؛ روشن نیست. قابل درک هم نیست که چرا اصلا بحث آن را هم پیش نمی‌کشند اما ظاهرا اراده جدی برای بهبود شرایط وجود ندارد. مساله دیگری هم که بسیار حائزاهمیت است ساختار غیرخصوصی شرکت مدیریت فناوری اطلاعات است. اگر به سهامداران این شرکت نگاه کنید، می‌بینید که تمامی آنها عملا زیر چتر سازمان بورس هستند.

سازمان بورس می‌تواند اعلام کند که ۱۰ شرکت، هسته معاملات را طراحی کنند و هر کدام که بهتر بود محصول خود را بفروشند و کارمزد بگیرند. همچنین اگر هم حین معاملات مشکلی پیش آمد برای آنها جریمه‌های سنگین در نظر گرفته شود. اما آیا سازمان بورس این کار را برای مدیریت فناوری اطلاعات می‌کند؟ خیر! زیرا این سازمان زیرمجموعه خودش است و خود سازمان بورس هم اراده‌ای برای رشد مدیریت فناوری ندارد. در واقع، مجموعه حاکمیتی بازار سرمایه پیش از این هیچ برنامه‌ریزی مدونی نداشته است تا در چنین روزی از آن بهره بگیرد.

در حال حاضر هم به نظر نمی‌رسد که برنامه کوتاه‌مدتی در نظر داشته باشد و همه برنامه‌ها ظاهرا بلندمدت هستند. در نتیجه امیدی نیست که در کوتاه‌مدت اتفاقی بیفتد. فعلا با تغییر ساعت معاملات وارد عمل شده‌اند که فقط یک مُسکن است! اینکه اعلام می‌کنند این دو نماد را از ساعت ۲ معامله کنید و دیگری را از ساعت ۳، همه و همه مُسکن است و کار زیرساختی نیست. چنین اقداماتی کمی شرایط را بهتر و فشار روی هسته را کمتر می‌کند اما اتفاق خاصی را رقم نمی‌زند! منابع غیررسمی اعلام می‌کنند که سازمان بورس به تازگی وارد مرحله مطالعاتی شده است یعنی اکنون که آسیب به بازار وارد شده و همه با زیان مواجه شده‌اند، تازه دارند آسیب‌شناسی انجام می‌دهند!

* کارشناس بازار سرمایه