سفر در شرایط خاص
حسن بهشتی‌پور * وزیر خارجه سوییس در موقعیت و شرایط خاصی به ایران آمده و از همین رو می‌توان حدس زد که این سفر دلیل خاص و مهمی داشته باشد. خاص بودن شرایط فعلی از آن رو است که دیدارهای بین ایران و کشورهای اروپایی به حداقل رسیده است. دلیل کاهش تعاملات البته از یک سو به خاطر شیوع ویروس کروناست که به طور کلی دیدارهای دیپلماتیک را تحت تاثیر قرار داده و از سوی دیگر به خاطر بحث‌هایی که اخیرا بین ایران و اروپا پیش آمده بود.
سوییس عضو اتحادیه اروپا نیست اما به هر حال جزو مجموعه‌ای از اروپاست و حضور در ایران آن هم در شرایط فعلی، موضوع قابل توجهی است. این سفر قطعا به خاطر یک پیام و یا موضوع خاص صورت می‌گیرد و وزیر خارجه کشوری مثل سوییس بی‌دلیل به ایران نمی‌آید.
روابط دوجانبه ایران و سوییس و آن گشایش مالی که اخیرا سوییس ایجاد کرد و موجب فراهم شدن امکان بخش کوچکی از مبادلات حوزه غذا و دارو به ایران شد، حتما مساله مهمی است اما این سفر دلایلی مهم‌تر از این حرف‌ها دارد.
مهم‌ترین وجه از اهمیت سفر آن است که وزیر خارجه سوییس به احتمال زیاد حامل پیامی از سوی آمریکایی‌هاست به خصوص که قبل از انجام این سفر مذاکرات مفصل و تلفنی با پمپئو وزیر خارجه آمریکا داشته است.
با توجه به اینکه در آستانه انتخابات آمریکا قرار داریم، می‌توان حدس زد که آنها به دنبال ایجاد یک فضای جدید و فراهم کردن بستر مذاکره هستند. رسیدن آنها به خواسته‌شان البته مستلزم آن است که اقدام خاصی انجام دهند زیرا در غیر این صورت و اگر تغییر محسوسی در روش‌ها و مواضع خود نداده باشند، ایران پاسخ مثبت نخواهد داد خصوصا در وضعیت فعلی که آمریکا مصمم به فعال کردن مکانیسم ماشه است. آمریکا در این زمینه در انزوای مطلق قرار گرفته و کشورهای عضو شورای امنیت رسما اعلام کردند که آمریکا با توجه به خروج از برجام این حق را ندارد و این شکست بزرگی برای آمریکا به حساب می‌آید.
در مجموع و با در نظر گرفتن این شرایط می‌توان حدس زد که آمریکایی‌ها خواهان اقدامات جدیدی هستند تا این آبروریزی که در دو مرحله داشتند را جبران کنند. از طرف دیگر تحریم‌های تسلیحاتی ایران ۲۷ مهر ماه پایان می‌یابد و آمریکایی‌ها می‌خواهند هر طور شده فرصتی را برای گفت‌وگو و مذاکره ایجاد کنند. پاسخ ایران اما همواره این بوده که اول باید آمریکایی‌ها به برجام برگردند و تعهدات خود را اجرا کنند تا بعد بتوان وارد گفت‌وگو شد.
از طرف دیگر باید توجه داشت که اصولا ایران برای مذاکره با آمریکا عجله ندارد و منتظر است که نتیجه انتخابات آینده آمریکا را ببیند. برخی می‌گویند انتخاب مجدد ترامپ شرایط را برای ایران سخت‌تر می‌کند اما اصلا این‌طور نیست. اگر قرار باشد مساله حل و فصل شود فرقی ندارد که ترامپ دو ماه مانده به انتخابات باشد و یا ترامپ دوباره پیروز شده در انتخابات. اگر مساله قابل حل و فصل باشد این فاصله دو ماهه تغییر خاصی ایجاد نمی‌کند.
این را نیز باید در نظر داشت که موفقیت آمریکا برای پای میز مذاکره کشاندن ایران نقش چشمگیری در انتخابات آمریکا ندارد زیرا سیاست خارجی تاثیر چشمگیری در نتیجه انتخابات آمریکا ندارد. ترامپ در مواجهه با کره‌شمالی هم نشان داد که حتی وقتی مذاکره می‌کند به دنبال این نیست که نتیجه خاصی به دست آورد بلکه بیشتر به دنبال این است که مذاکره کند و نشان دهد که اهل مذاکره است.
با این وصف باید منتظر ماند و دید که وزیر خارجه سوییس حامل پیامی از سوی آمریکا هست یا خیر. اما حتما موضوع خیلی مهمی در کار است که او در این شرایط کرونایی و در وضعیتی که روابط ایران و کشورهای اروپایی خیلی خوب نیست، به ایران آمده است.
نکته دیگر اینکه اگر او حامل پیامی باشد، باید دید که محتوای پیام او چیست. ایران از اینکه مسائل با غرب حل شود، بدش نمی‌آید اما بحث این است که به چه قیمتی این مسائل حل می‌شود یعنی باید دید که ایران باید به ازای حل این مسائل چه امتیازاتی دهد؟ آیا آنان در رفتار خود تغییری ایجاد می‌کنند یا ایران باید رفتار خود را تغییر دهد؟ همه اینها سوالات مهمی است که بدون اطلاع از محتوای سفر نمی‌توان درباره آن سخن گفت.
جدا از اینکه پیامی در کار است یا خیر، این سفر به خاطر تعاملات دوجانبه ایران و سوییس مهم است به خصوص اینکه این کشور اخیرا گشایشی در حوزه مبادلات مالی و پولی ایجاد کرد. این گشایش هرچند کوچک بود اما اهمیت داشت و ادامه این مسیر در بهبود روابط نقش مهمی ایفا خواهد کرد.
* کارشناس مسائل بین‌الملل
اخبار برگزیدهیادداشتلینک کوتاه :