پرسه ظریف در خانه سوسیالیست‌ها به یاد احمدی‌نژاد
به گزارش جهان صنعت نیوز: سفرهای اخیر جناب ظریف آورده اقتصادی دارد یا سیاسی؟ یا هیچ کدام؟ کارشناس و تحلیلگران اهل فن که گزینه هیچ‌کدام را انتخاب می‌کنند، معتقدند این رفت و آمدها صرفا تقلایی است برای نمایش برقراری روابط با دنیا. همچنین معتقدند که دولت محترم سعی دارد به آمریکایی‌ها و دولت تازه از تنور درآمده آن پیام دهد که حوزه نفوذ و اثرگذاری ما کجاست. بخش بد قضیه اما آنجایی است که حتی کارشناسان داخلی نیز این نفوذ را واقعی ندانسته و آن را حائز اهمیت نمی‌شمارند. ضمن اینکه نگرانند پیام مورد نظر دستگاه سیاست خارجه نتیجه مطلوب را نداشته باشد و تنها سبب روسیاهی ایران در فردای تعاملات همین کشورهای کوچک و ضعیف با آمریکای تحت مدیریت بایدن شود.
نمایش تعامل با دنیا
اتخاذ سیاست‌های خارجی اما نه به عهده کارشناسان و تحلیلگران بلکه در سطح کلان به عهده مجموعه حاکمیت و بعد از آن نیز وزارت امور خارجه است. در این مجموعه نیز آنطور که مشخص است روی همان پاشنه‌ای می‌چرخد که در دولت احمدی‌نژاد می‌گذشت. برای همین هم شاهد انتقادات گسترده از سوی کارشناسان به سفرهای اخیر ظریف و رویکرد یادشده هستیم.
فریدون مجلسی دیپلمات پیشین و کارشناس مسائل بین‌المللی در گفت‌وگو با «جهان صنعت نیوز» اینگونه سفرها را تلاشی برای نمایش تعامل با دنیا دانست. او گفت: «ایران کشور بزرگی با منابع طبیعی و انسانی گسترده است که برای توسعه اقتصادی خود نیاز به ارتباط هرچه بیشتر با بزرگ‌ترین بازارهای جهانی دارد. مسافرت‌های طولانی به کشورهایی مثل کوبا، بولیوی، نیکاراگوئه و… هم هزینه‌ای برای مملکت دارد و هم خاصیتی ندارد.»
وی افزود: «شاید می‌خواهند به نوعی وظیفه اخلاقی خود را انجام داده و بین ضعفا حضوری داشته باشند، اگر نه که ما در این سوی دنیا و آنها سه، چهار تا کشور کمونیستی در آن سوی دنیا هستند. ایران به عنوان کشوری که یک عمر علیه نظام کمونیستی تبلیغ کرده الان از روی ناچاری برای اینکه بگوید ما در عرصه بین‌المللی دوستان و ارتباطاتی هم دارید علی‌رغم هزینه‌های فعلی به آن جاها سفر می‌کند.»
مجلسی تاکید کرد: «این سفرها البته برای آن کشورها آورده و کمک‌هایی به همراه دارد. حالا اگر نفت و دلار نیست، تیرآهن، سیمان و… که هست. متاسفانه ایران در شرایطی است که این روزها باید حمایت از خودش را از اروپا یا کشورهای مختلف به قیمت زیاد خریداری کند و عملا خودش را از بازار بین‌المللی دور نگه داشته و از ارتباط با اروپا نگران است یا مجاز نیست.»
این کارشناس مسائل بین‌المللی در توضیح چرایی این وضعیت نیز گفت: «اینها سلایقی است که آقای ظریف خودش یک بار با یک کلمه آن را توضیح داد و تکلیف را با همه روشن کرد. او گفت این چیزی است که ما خودمان خواسته‌ایم. البته منظورشان از «ما» دایره خودشان و کسانی که منتفع و بر سر مشاغل هستند، است. آنها این را خواسته‌اند چون لابد فکر می‌کنند اگر طور دیگری باشد، کسان دیگری عده‌دار این روابط خواهند شد. اگر نه که اروپا کجا و کلمبیا و ونزوئلا کجا؟ یا کشورهایی مثل کره‌جنوبی، ژاپن، تایوان، تایلند، مالزی و حتی کشورهای عربی با این همه سرمایه و همسایگی که می‌توانستند بازار بزرگی برای تولیدات مسالمت‌آمیز ایران باشند، کجا و ونزوئلا کجا؟!»
وی افزود: «البته حمایت از مردم ونزوئلا در عرصه‌های بین‌المللی برای اینکه به آنان ظلم نشود و آنها را به بازار بین‌المللی راه دهند، امر پسندیده‌ای است و رفتارهای غیرمتعارف آقای ترامپ در این زمینه جای خود دارد. اما فکر می‌کنم با تغییری که در آمریکا پیش آمده است، همان‌طور که در دولت اوباما روابط با کوبا به سوی عادی شدن پیش می‌رفت، در دولت بایدن نیز شاهد بازگشت آن روابط خواهیم بود. وقتی هم که آن روابط به حال خود برگشت، دوباره جمهوری اسلامی در رابطه با کشورهایی که تابع کوبا و روش‌های آن هستند، سنگ روی یخ خواهد شد.»
مجلسی تعاملات با کشورهایی از این دست را ناگزیر دانست و گفت: «این روابط اکنون از سر ناچاری است زیرا ایران امکان تعاملی با دنیا ندارد و راه دیگری برایش نمانده است. جلوی صادرات نفت را هم که گرفته و مصادره کرده و بردند. معلوم هم نیست که خسارت آن به کی وارد می‌شود. آقای وزیر نفت گفت که متعلق به ایران نیست و فروخته بودیم! به کی فروخته بودند؟ لابد به فردی از افراد خود تحت عناوین شخصی اگرنه کدام فرد ایرانی ۴۰ میلیون دلار پول در جیبش دارد که نفت بخرد و ببرد آن طرف دنیا که در راه هم مصادره شود. در این شرایط که حتی تجارت دریایی ایران مسدود شده است راهی نمانده غیر از تعامل با کشورهایی مثل کوبا، بولیوی ، ونزوئلا و … . حالا امیدواریم که با روی کار آمدن بایدن وضعیت قدری تغییر کند.»
مانور سیاسی و بی‌نتیجه
فریدون مجلسی تنها کارشناسی نیست که سفرهای اخیر ظریف به کشورهای آمریکای لاتین را سیاسی و احتمالا تلاشی برای به نمایش گذاشتن وضعیت خارج از انزوای ایران می‌داند. علی بیگدلی نیز همین نظر را دارد و در بی‌نتیجه بودن سفرهای یادشده نیز با وی هم‌نظر است.
این استاد دانشگاه و کارشناس روابط بین‌الملل در گفت‌وگو با «جهان صنعت نیوز» اصرار به تعامل با کشورهای آمریکای لاتین را هزینه‌زا دانست و گفت: «من زمان آقای احمدی‌نژاد هم می‌گفتم که سرمایه‌گذاری در ونزوئلا و نگاه معطوف به آمریکای لاتین اشتباه است. دلیلش نیز آن است که هیچ‌یک از این کشورها حکومت‌های مشروع ندارند. حکومت‌ها در این کشورها همه بر مبنای کودتا سر کار آمده‌اند و از آنجا که نگرش سوسیالیستی دارند، با آمریکا زاویه دارند. منتها آن زمان هم می‌گفتند که ما می‌خواهیم به حیاط خلوت آمریکا نفوذ کنیم.»
بیگدلی افزود: «نکته اینجاست که این نفود هم نفوذ تاثیرگذاری نیست. به عنوان نمونه این همه سرمایه‌گذاری که ما در صنعت ساختمان ونزوئلا انجام داده‌ایم هیچ نتیجه‌ای نداشته است. در واقع اتکا به کشورهای ضعیف که هیچ نقش سازنده‌ای در نظام بین‌المللی ندارند، چیزی عاید ما نمی‌کند بنابراین این رویه اشتباه و برای ایران هزینه‌زاست به خصوص که فاصله طولانی نیز بین ما و این کشورها وجود دارد و اینها نمی‌توانند نقشی در رونق اقتصادی ما داشته باشند.»
وی تاکید کرد: «تصور من این است که این روابط حتی نوعی بدنامی هم برای ما در عرصه سیاست خارجی خواهد داشت.»
این کارشناس مسائل خارجی در پاسخ به پرسشی در رابطه با چرایی اصرار بر تداوم این روابط و سفرهای اخیر وزیر امور خارجه گفت: «به نظر من، از آنجا که در تنگنای فشارهای آمریکا بوده‌ایم و انتخابات آمریکا نیز جاری بود، آقای ظریف خواسته دست به یک مانور سیاسی بزند و به آمریکایی‌ها بگوید ما در این شرایط حساس، هنوز صاحب مناطق نفوذ سیاسی و امنیتی در این منطقه هستیم.»
بیگدلی در پاسخ به اینکه آورده سیاسی سفرهای یادشده چیست گفت: «فکر نمی‌کنم که این رویه تامین‌کننده منافع ملی و حتی منافع سیاسی ما در سطح بین‌المللی باشد. این مانور سیاسی هیچ آورده‌ای ندارد. زیرا این کشورها از نظر اقتصادی بسیار ضعیف و از نظر سیاسی بسیار بدنام هستند. اینها کشورهایی هستند که در خود آمریکای لاتین هم کنار گذاشته شده‌اند. اینها بسیار فقیر و از نظر سطح فرهنگی بسیار تقلیل‌یافته هستند. بنابراین ارتباط با آنان هیچ نوع تاثیری در احیای اقتصادی یا خوش‌نامی سیاسی ما در فضای بین‌المللی ندارند.»
وی با تاکید بر هزینه‌زا بودن برقراری روابط با این کشورها گفت: «به خصوص سرمایه‌گذاری‌های سخاوتمندانه‌ای که ما در ونزوئلا انجام داده‌ایم هیچ نتیجه‌ای نداشته است. البته آقای ظریف در یک مصاحبه‌ای گفته بودند که ما آرای این کشورها را در سازمان ملل داریم و من نمی‌دانم چرا به جای آنکه این همه بیهوده خرج اینها می‌کنیم، روابط خود را با اتحادیه اروپا احیا نمی‌کنیم.»
خلاصه کلام
ظریف در روزهای اخیر چرخی در کشورهای آمریکای لاتین زد و طی توئیت‌هایی درباره سفرهایش گزارش داد؛ سفرهایی که از نگاه کارشناسان و متخصصان حوزه سیاست خارجی نه تنها دستاوردی ندارد بلکه آسیب‌زا و هزینه‌افزا نیز هست. سفرهایی که با توجه به وضعیت موجود در روابط ایران و جهان غرب، بلاتکلیفی سرنوشت برجام و فشارهای حداکثری آمریکا که هنوز به دست بایدن کاهش نیافته و معلوم هم نیست بیابد حکایت از عقبگرد در حوزه سیاست خارجی است. دولت روحانی اگرچه در سال ۹۶ با شعار «به عقب برنمی‌گردیم» رای مردم را گرفت اما در زمینه‌های مختلف به عقب برگشت و تمرکز بر تعامل با کوچک‌ترین و ضعیف‌ترین کشورهای دنیا به جای جهان توسعه‌یافته و مقتدر نیز تنها یکی از مصادیق آن است.
اخبار برگزیدهاقتصاد کلان
لینک کوتاه :